Hondakinak tratatzeko aukeren artean biometanizazioa edo digestio anaerobikoa dago. Funtsean, hondakin organikotik metanozko biogasa lortzen da, materia biodegradagarria oxigenorik gabe fermentatuz. Zabortegietan biogasa lortzeko modua badago lehendik ere, baina biometanizazio plantetan sistema sofistikatuagoa erabiltzen da, materiak zinta mugikorretan bereiziz, hondakinari iragaziak paseaz eta abar. Biometanizazio planta batetatik, birziklatze zirkuitura itzultzen den materiala (metalak, papera…), biogasa eta konposta lor liteke.

Euskal Herrian horrelako planta bi daude: bata Gasteizen eta bestea Tuteran. Tuterako El Culebrete-n, Erribera, Sakana, Zangotza, Maiaraga eta Izarbeibarrako hondakinak jasotzen dira. 2007an ireki zen eta iaz 59.000 tona iritsi ziren biometanizatzeko. 130.000 megabatio elektrizitate ateratzen dute urtean bertako biogasa errez eta 6.000 tona konpost. Nafarroako Hondakinen Partzuergoak El Culebreteko planta handitzea aurreikusirik zuen bere mugatik gertu zegoelako –60.000 tona hondakin–, baina krisiaren ondorioz hondakin gutxiago sortu da eta plana bertan behera utzi dute joan den irailean. Gasteizko Jundiz poligonoan dagoen Biocompost planta 2006an ireki zen eta 50.000 tona hondakin jasotzen ditu urtean, hortik erdia “aprobetxatzen” da eta beste erdia Gardelegiko zabortegira doa.

Canopia, Bil ta Garbi-ren proiektua

Egun existitzen diren biometanizazio plantez gain, beste batzuk irekitzeko asmoa dago. Baionako iparraldean gisa horretako zentroa ireki nahi du Bil Ta Garbi sindikatu edo herri elkargoak, Baiona-Angelu-Biarritz osatzen duen konglomeratuan bizi


diren 180.000 biztanleen eta inguruko herrietakoen zaborrak tratatzeko. Canopia izena jarri dio zentroari eta 2013rako martxan egotea espero dute, orduan agortzen baita zaborrak Girondara eramateko hitzarmena.

Bestalde, Gipuzkoako Hondakinen Planaren berrikuspenak, erraustegiaz gain, “konpostatze eta/edo biometanizatze” plantaz hitz egiten du Donostialdea eta Bidasoalderako. Berez, jadanik martxan behar luke planta horrek, eta bildutako organikoa konpostatzeaz gain “agian” biometanizatu egingo dela dio berrikuspenak. Ildo horretan, Aralar alderdiak proposamena egin du erraustegia alboratu eta biometanizatze edo gasifikazioari ekiteko. Alderdi honen esanetan, zaborrak sailkatuz eta tratamendu termiko-mekaniko hori aplikatuz, hondakinen bolumenaren %80 jaitsi liteke. Gipuzkoan horrelako plantak eraikitzen 187 milioi euro inbertitu beharko lirateke Aralarren kalkuluen arabera, 33 MW sortuko lituzkete eta 199 lanpostu berri.

Baina guztiak ez datoz bat sistema honekin. Iparraldeko ingurumenaren defentsarako hainbat elkarte biltzen dituen CADE kolektiboaren esanetan, zentzuzkoena hondakinak jatorrian bereiztea litzateke, batez ere organikoei dagokionez, eta hori egiteko “soluzio hobeak” badaudela dio, Usurbilgo adibidea aipatuz (2010eko uztaileko Ortzadar barne buletina). Beste hainbat elkarte eta talde ekologistak ere kritikatu izan dute biometanizazioa, bai sistema jasangarriago eta merkeagoei –hondakinen murrizketa, konpostatzea, berrerabilpena…– bidea ixten dielako, eta baita dioxido karbonoa eta oxido nitrogenoa isurtzen duelako. Aldiz, metanoa isurtzea saihesten du.