Bestelako hezkuntza proiektua abiatu zuten duela bi urte Lizeoan. Hiru hilabetez, eskola magistrala Albaola ontziolan ematen dute. Bertan, itsas bizimoduarekin harremana duten zereginak lantzen dituzte: arraunean aritzeko lokarriak edota korapiloak egiten ikasten dute, esaterako. Hala, ikasturtea gainditzeko beharrezko ikasgaiak barneratzeaz gain, Pasaiako historia eta arrantza mundua ezagutzea da helburua.

Albaola eta Lizeoa urte askoan aritu dira elkarrekin lanean, ontziolako kide eta ikastolako irakasle Ane Miren Mirallesek baieztatu digunez. Urtetako bultzadaren ostean, ekimena aurrera ateratzea lortu zuten eta duela bi urte egin zuten lehen proba –Gipuzkoa Donostia Kutxa dute laguntzaile–. Pozik geratu ziren orduko emaitzarekin, eta errepikatzea erabaki zuten.
Azken ikasturtean, Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako 23 gaztek hartu dute parte egitasmoan, 12-16 urte artekoak. Guztiak dira dibertsifikazio kurrikularreko ikasleak. Alegia, eskolan arreta mantentzeko eta ikasgaiak gainditzeko arazoak dituzten ikasleak. Gehienetan, arazoen oinarria motibazio falta dela uste du Mirallesek. Eta hain zuzen, motibazioa areagotzeko xedez sortu zen proiektua. Lortu dute hainbat kasutan, erabateko aldaketa eman duen ikaslerik bada, eta horrek asko pozten du irakaslea: “Iruditzen zaigu proiektu interesgarria dela beraien motibazioa pizteko, ikusteko lanaren bidez gauza asko lor daitezkeela”. Are gehiago, ikasketa arazoak dituztenentzat bakarrik izan beharrean, ekimena ikasle guztientzat onuragarria dela eta denek parte hartu beharko luketela uste du.

Garai bateko arrantzaleen gisa

Ontziolan, lanaren bidez saiatzen dira irakasgaiak helarazten, baita bizitzan beharrezkoak diren baloreak ere. Pasa den ikasturtean, adibidez, marinel izatea zer den ikasi dute. Garai bateko arrantzaleen modura, arraunean, patroiari obeditzen, maniobrak egiten, bela erabiltzen... ikasi dute. Baita ere marinelak zein jarrera behar duen ontzian. Elkarlanean aritzea garrantzitsua dela barneratu ahal izan dute, denen adostasunik gabe ontziak ez duelako aurrera egingo. Azken finean, proiektuaren bidez hainbat balore positiboren jabe egin dira ikasleak.

Gainera, Mirallesek azaldu digunez, proiektua ikasle bakoitzaren beharretara moldatzen saiatzen dira. Garaiz iristeko arazoak dituen ikasleari, esaterako, baldintza jarri zioten aste osoan bere orduan iritsi zedila. Hori bete ezean, ontziolara joateko baimena kenduko zioten. “Konpromisoa erakutsi behar dutela adierazi nahi diegu, ez dela nahikoa tailerrera azaltzea”.

Lana hasi eta bukatzearen konpromisoa ongi bete dutela uste du Albaolako kideak eta 2008-2009 ikasturtea ekarri du gogora. Orduan, larruzko kanoa bat egin zuten ikasleek. Beharrezko materiala ez zenez garaiz iritsi, ekainean aritu behar izan zuten kanoa amaitzen, eskola orduez kanpo. Ilusioz gogoratu du: “Ikasleak udan etorri ziren, proiektua amaitu ahal izateko”. Antza denez, hondartzako giroak ez zituen gazteak aldendu, eta zintzo bete zuten beren lana. “Arratsaldeko seitan sekulako eguraldia izan arren, batzuk ontziolan aritzen ziren lan eta lan”. Azkenean, uztailean uretaratu zuten kanoa, eta irakasleei eta laguntzaileei ez zaie ikasleen jarrera ona ahaztu.

Oro har, ikasleek gustukoago dute ontziolako lana, gelako ariketak baino. Aurten gainera, egindako lanagatik ordaina jaso dute. Proiektuan parte hartu duten ikasleetako lauk Kanadara bidaiatu ahal izan dute. Antzeko ekimenak landu dituzten ikastetxeen arteko topaketa egin da, Kanadako Midland-en, eta hara joan dira Garazi Cubillo, Markel Lezertua, Aitor Zaramalilea eta Aitor Edroso. “Oso aukera ona izan da eta gainera hemen eskolan baino hobeto pasa dugu!”, diote. Irakaslea ziur da horrelako bidaiak erakargarriak direla gazteentzako, baina badaki baita ere ez dela arrazoi bakarra izan ikasleek euren lanak amaitzeko. Proiektua bera da motibagarri. Saria ikasle guztiek merezi zutela dio, eta aukeraketa zaila izan zela. Baina DBHko lehenengo eta bigarren mailakoek, adibidez, ezinezko zuten topaketetara joatea, adina dela-eta. Gainontzekoen artean, hautaketa hiruhilekoan zehar egin duten lanaren eta erakutsi duten jarreraren araberakoa izan zen. Noski, ilusio handiz hartu zuten berria hautatuek.

Aurretik aipatu dugu: ikasturteko azken hiruhilekoan burutzen dute proiektua. Orduan jaisten dute Pasaia-Lezo Lizeotik Albaola ontziolara doan aldapa; baina izatez, proiektuari urte osoa eskaintzen diote. Mirallesek azaldu digunez, bi zati ditu programak, teorikoa eta praktikoa. Udazkenean eta neguan lantzen dute teorikoa, eta udaberrian ontziolara joateko garaia iristen da, ikasitakoa praktikara eramateko. “Lan praktikoen bitartez, ikasleak motibatzen ditugu, gainontzeko ikasgaiak ematen ditugun bitartean, dela gizartea, hizkuntza...”.
 

Midland, ikasle ugariren topaleku

Beste hainbat herrialdetan ere aurki ditzakegu horrelako egitasmoak, horietako batzuetan aspalditik gainera. Aipatu moduan, topaketa egiten da egitasmoan parte hartzen duten nazioarteko ikasleak biltzeko. Pasaia-Lezo Lizeoko gazteak uda honetan izan dira lehen aldiz, Midland hirian. Astebete izan dira, aurretik Maine estatuan (AEB) bi astez egon ostean.

Euskal Herriko lau ikasleak nazioarteko tripulazioan hartu dute parte –ekimenean hasi berriak direnei ematen zaie aukera–, hamahiru herrialdetako gazteekin batera. Gehienak europarrak ziren, baina Indonesiatik edo AEBetatik gerturatutakoak ere baziren. Zehazki, euskaldunek Errusiako eta Bretainiako lagunekin bidaiatu zuten ontzi berean eta harreman handia egin zuten elkarrekin bizitako egun haietan. Gainera Albaolan landutakoa ontziolatik kanpoko esperientzian baliagarri izan zitzaien.