Petrolioa 2010ean 200 dolar kostatu baietz, 2.500na dolar jokatu zizkien Matthew Simmonsek 2005ean bi kazetariri. Orduan 65 dolarretan zegoen. Aurtengoa bukatzeko hiru hilabete falta arren, galdutzat jo beharko zituen Simmonsek, bizi balitz. Adituek esango dute petrolioaren luzerako garestitzeari buruz arrazoia zuela oro har, baina gutxietsi egin zituela ekonomiaren gorabeherak... 2008ko finantza hondamendia sartu zen tartean.

Hanka sartze hori eta besteak gogoratu dituzte prentsa amerikarreko hil-oharrek Simmonsen heriotzaren berri eman dutenean. Baina horiekin batera, denek aitortu dute munduko iritzi emaile askori ikuspegia aldarazi ziela petrolioaz.

Abu Dhabi-ko The National egunkarian Tamsin Carlislek, honela idatzi du: “Matthew Simmons, azken denboretan zenbait konspirazio teoria zabaldu zuena, halako gehiagoren gai bihurtu da hil ostean. Haren karrera ikusgarri eta batzuetan harrigarriaren azken kapituluan, energi inbertsioetako bankari eta idazlea, gero energia berriztagarrien zale suhar bihurtua, igandean hil da Maineko bere bainuontzian, modu ez erabat argian: North Haven-eko mediku forentseak ez du garbi adierazi bihotzekoak jotzearen ondorioz ito den ala itotzerakoan jasan duen atakea. Holakoetan gertatzen den legez, AEBetako txutxumutxuen errota berehala jarri da martxan eta konspirazio teorien aldeko zenbait hasi da adierazten Simmonsena ez dela heriotza berezkoa izan”.

Hildakoa, izan ere, zinez polemikoa zen, nagusiki 2005ean plazaratu zuenetik Twilight in the Desert: The Coming Saudi Oil Shock and the World Economy (Ilunabarra basamortuan. Saudi Arabian gertatu behar duen petrolio shocka eta munduko ekonomia). Liburuak sekulako oihartzuna eragin zuen.

Matt Simmons ordurako aholkulari ezaguna zen petrolio konpainien artean, 1973ko krisian egindako apustuekin bai bera eta bai bere gomendioak jarraitu zituzten energia konpainiak aberastu egin zirelako. George Bush presidentearen aholkulari ere aritua zen. Horregatik 2005an bere data base pribatua erabiliz Simmonsek liburuan azaldu zuenean Saudi Arabiako petrolio erreserba ofizialak puztuta zeudela, hango petrolio ustiaketak goia jo zuela eta laster gainbehera abiatuko zela... txinpartak atera zituen.
Sortzez bezala heziketaz, oso gizon kontserbadorea zen. Utahko familia mormoi batean jaioa, gaztetatik murgildu zen negozioetan. Jauzi handiena 1974an eman zuen. 1973ko urrian herrialde arabiarrek enbargoa ezarri zieten petrolio esportazioei, Mendebaldeko potentziek Israeli Yom Kippurreko Gerra deituan laguntza eman ziotelako. Munduko hiri aberatsetako gasolindegietan auto ilara luzeak ikusi ziren erregai urrituaren eske, petrolioaren prezioa izugarri garestitu zen.

Simmonsek garai hartan sortu zuen Simmons and Company International, aholkularitzan berezitu zena. Urre beltzaren inguruko geroztikako gora behera guztiez inork gutxi bezalako ezagutza metatu zuen. Enpresa handien aholkularitzan aberastu ere bai.

Petrolioa 200 dolarretan noizko?

Matthew Simmonsi bigarren gaztaroa Twilight in the Desert liburuak ekarri zion. Petrolio merkearen aroa bukatzear zela iragarriz eta aldi berean jende artean ideiak azaltzeko zeukan grazia oso berezia baliatuz, komunikabideetan lekutxoa eskuratu zuen.
“Bitxia da –esaten zuen– munduko industriarik handienaren jabe gara eta hala ere sekulako arazo baten aurrean gaudela ohartu diren gutxietakoa naiz. Denbora librean aurkitu dut dena, gainera. Ez al da tragikoa eta zentzugabea?”.

Kontserbadore honi, bestalde, lagun berriek deitzen zioten gero eta gehiago hitzaldietara, energiaren urritzeaz eta Pik Oil teoriak kezkatutako jendeek.

Laster Simmons and Company utzi eta Ocean Energy Institute sortu zuen. Itsaso zabaleko haize errotak, mareak eragindako turbinak, korronteen energia erabiltzea... munduaren energia goseak horietatik ase zitezkeela ziur zegoen. “Ozeanoak dira energiaren azken frontera”, esan zuen Simmonsek. Hildakoan Ellen alargunak eta bost alabek hileta oharrean eskatu diete lagunei ez bidaltzeko lorerik, hobe dutela hark sortutako Ocean Energy Institute fundazioari dirua oparitzea.

Baina azken denboretan lagun berrien artean ere gogaikarri bihurtua zen gizona. Peak Oil mugimendukoek beti aitortu diote Simmonsi heldu den energia krisia ezagutarazteko egin duen lana, baina azken urteotako hanka sartzeekin ere gero eta haserreago zeuden.

Hil baino bi aste lehenago gaiotan gaztelaniazko erreferentzia den Crisis Energética gunean idatzi zuten: “Dudarik gabe Matt Simmonsek asko lagundu du petrolioaren gailurra ezagutarazten (...) baina azken aldian nire buruari galdetzen diot ea benetan lagungarri ote den problemaz jendea ohartarazteko”.

Askoz zorrotzago titulatu zuen Robert Rapier ingeniariak energiari buruzko Consumer Energy Report blogean: Is Matt Simmons Credible? Rapierrek lehenbiziko eztabaida izan zuen Simmonsekin ASPOren 2008ko bileran –sigla horiek biltzen dituzten Peak Oilaren inguruko talde eta erakundeak–. Simmonsek hitzaldian esan zuen Ike hurakanaren ondoren gasolina faltako zela AEBetan, herrialdeko ekonomia kolapsatzeraino. Rapierrek erantzun omen zion datu okerrak baliatu zituela, ez zituela ondo analizatu biltegietako informazioak. Denborak erakutsi zuen Rapierrek arrazoi zuela.

Askoz petto nabarmenagoa egin zuen uda honetan Simmonsek, Mexikoko Golkoan lehertu zen Macondo edo Deepwater Horizon plataforma zela eta. Ezingo zela petrolio isuria kontrolatu, BP konpainia hilabeteren buruan kiebran egongo zela, itogina ixteko modu bakarra bonba atomiko txiki bat lehertaraztea zela, golkoko azaleraren %40 kutsatuta zegoela, kostako estatuak ebakuatu beharra zegoela, eta abar. Geroztik bete ez direnak.

Zergatik horrelako irristadak? Hona Rapierren iritzia: “Tamalez, uste dut bere sinesgarritasuna suntsitzeko bidean dagoela. Ez dut uste historiak samurtasunez epaituko duenik aipatu gertakizunak aztertzerakoan. Penagarria da, zeren eta aldarri sentsazionalista horiez landa, oraindik sinesten dut zuzen asmatu duela peak oilaren zertzelada nagusiez, epe luzeko prezioez eta erreakzionatu beharraz esan dituenetan”.

Kontserbadore bitxi honetaz lagun batek esan du mundua aldatzeko baino mundutarrak iratzartzeko egiten zuela borroka. Matt Simmonsek argi zeukan: “Ordezkorik gabeko iturri gutxien zerrendan ura eta petrolioa daude buru. Tamalez XX. mendean alferrik galdu ditugu, prezio merkeek itsututa” .

Informazio gehiago:
- Matthew Simmonsen heriotzaren albistea The National-en Tamsin Carlisle-k idatzia
- Albistea Chron gunean
- Simmonsen heriotza dela eta Crisis Energetican azalduko albistea eta erreakzioak
- Robert Rapier-en Is Matt Simmons Credible bere Consumer Energy Report blogean
- Simmons & Company enpresaren gunea
- Ocean Energy Institute