Intxaurrondopeko kuluxka
Animaliak ez dira, ordea, landareen kontrario bakarrak. Landareak ere badira landareen arerio. Batzuk lagun, hauek kuttun, beste batzuk begiko, hura ezin ikusi eta hari ez ikusiarena egin, beste hari bizkarra eman, eta horrako hori... hori ahal badut zanpatu. Gure moduan jarduten dute landareek ere beren artean. Eta, nire artean, landareek nola egiten ote dute bizkarrarena, begikoa, zanpatzea?... Gustuko zaitut edo hoa pikutara edo babalore alaena edo... nola adierazi?
Maite edo etsai diren, isuri kimikoek esango dute. Guda kimikoa. Hans Molisch, botanikari txekiar-austriarrak, hilko zen urte berean, 1937an, proposatu zuen hartu eta eman harreman hauek azaltzen dituen hitza: alelopatia. Allelon eta pathos grekoetatik, “batak bestea pairatu” adierazten du.
Koalak lasai ederrean jaten duen eukaliptoaren hostoak askatzen duen substantzia batek, azpian harrapatzen dituen haziei ez die ernatzen uzten eta beste landareek elorrio dute. Antzera jokatzen dute pinuek (Pinus spp), arbiak (Brassica napus), ekiloreak (Helianthus annus), asma-belarrak (Datura stramonium) eta abarrek. Ezagunena, hala ere, intxaurrondoa izango da (Juglans regia eta Juglans nigra). Hostoek eta fruituek jariatutako hidrojuglona lurreratzean bertako mikroorganismo batzuk eraldatu eta juglona bihurtzen dute. Honek lurra kutsatu eta haziak etortzea galarazi eta landare asko pattaltzen ditu. Haren azpian ez da giro. Esaera batek dio intxaurrondopean lo-kuluxka eginez gero zoratuta esnatzen dela bat. Beste batek, ondo etortzeko intxaurrondoak etxeko errietak entzun behar dituela. Etxekoak zoratuz edo... Deabruaren arbola izatearen fama ez du bart arratsekoa.
“Gabezia guztiekin ere, sindikatuek gizateriaren alde inoiz egon den beste edozein giza erakundek baino gehiago egin dute. Duintasunari, zintzotasunari, hezkuntzari, ongizate kolektiboari eta giza garapenari beste edozein pertsona-elkartek baino gehiago lagundu... [+]
Harri-jasotzearen gorakada nabaritu da azken urteetan, batez ere emakumeen artean. Gazteek harri eskoletan ikasten dute kirolean esperientzia dutenengandik. Crossfit-a, sare sozialak eta telebista faktore garrantzitsuak izan dira kirolaren piztualdian, harri eskolekin batera... [+]
Maiatzaren 17an bertaratu eta barazkiak landatzeko hitzordua jarri diete herritarrei. Karia horretara egun osoko egitaraua osatu dute, Marieneako lurrak laborantzarako atxikiak izatearen alde.
Pedro Sánchezek hornitzaile pribatuei eta Red Eléctrica de Españari egotzi die itzalaldiaren inguruko informazio gutxi eskaintzea, baina azken honek jakinarazi du "gutxi gorabehera" aurkitu dutela Iberiar penintsula osoko argindarra joatearen arrazoia... [+]
Rudolf Botha hizkuntzalari hegoafrikarrak hipotesi bat bota berri du Homo erectus-i buruz: espezieak ahozko komunikazio moduren bat garatu zuen duela milioi bat urte baino gehiago. Homo sapiens-a da, dakigunez, hitz egiteko gai den espezie bakarra eta, beraz, hortik... [+]
Böblingen, Germaniako Erromatar Inperio Santua, 1525eko maiatzaren 12a. Georg Truchsess von Waldburgek Wurtembergeko nekazari matxinatuak mendean hartu zituen. Handik hiru egunera, maiatzaren 15ean Filipe Hessekoak eta Saxoniako dukeak bat egin zuten errebelde turingiarrak... [+]
Aramu + AimarZ
Noiz: apirilaren 26an.
Non: Zumarragako Zelai-Arizti frontoi irekian.
---------------------------------------------------------
Udalaren webguneak dio: "Bide Bizia marka turistikoa eta izen bereko jaialdia Zumarragaren arima munduari erakusteko,... [+]
Irudimentsua eta umoretsua da, eta marraztea bere pasioa da. Oihan Iriarte Eletxigerrak (Bilbo, 2001) Autismoa eta biok (Txalaparta, 2025) liburu ilustratua sortu du autismoa ikusarazteko. Bere bizipenetatik abiatutako liburua da. Arte figuratiboaz baliatu da batez ere:... [+]
Maiatzaren Lehenaren kari, bere gogoeta partekatu nahi izan du Olatukoop Ekonomia Sozial Eraldatzailea sustatzeko sareak. Langileen egunari lotuta, lanaren izaeraren eta zentzuaren inguruko gogoeta egin dute, lan burujabe eta desiragarriak denontzako garatzeak gure bizitzak eta... [+]
Bizitza ez-berriztagarriak filma ikusentzun zuten atzo 70 inguru lagunek Villabonan. Francisco Vaquero egilea bertan izan zen eta emanaldiaren ostean hitza hartu zuten herritarrek, kargu publiko batek eta egileak berak. Hainbat gai eta ikuspegi anitzak agertu ziren, baina... [+]
Zenbait urtetatik hona sarri entzuten dugun kontzeptua da zaurgarritasuna. Gaur gaurkoz, diskurtso politikoetan pertsona zaurgarriez aritzea ohikoa da. Seguru nago nik ere inoiz erabili dudala berba hori Bizilan.eus webgunean, eskubide laboralak eta prestazio sozialak azaltzeko... [+]