Azken hilabete hauetan gutxiago entzuten diren arren, bere garaian etorkinen etorrera eta dei efektuen inguruko eztabaidek bere momentua izan zuten komunikabideen zein iritzi publikoaren baitan. Atzerritartasunari buruzko legeak aldatu edota ez-ohiko erregularizazioak eman direnean, asko izan dira hauen bidez migrazio irregularraren sustapena emango zela defendatu dutenak. Datuei erreparatuta, inoiz baino atzerritar erregular gehiago dago Estatuan eta atzerritarren kopurua hazi baldin bada azken urte hauetan, igoera hau ez da izan lege aldaketa eman baino lehenagoko fluxuak baino handiagoak. Gizarte-politikak eta zerbitzuek dei efektua sorrarazten dutela entzun ohi dugu ere sarritan. Honen arabera, gizarte-estaldurek atzerritarren etorrera bultza dezakete, hauen bidez lanik egin gabe ondo bizi ahal izateko. Kasu honetan ere, usteak ustel. Bestela, nola ulertu Euskal Erkidego Autonomoan (EAE) Estatuko atzerritarren ehuneko baxuenetarikoa ematea, gizarte-politiken garapena handienetarikoa denean? Are gehiago, kontuan izanik Diru-Sarrerak Bermatzeko Errenta –lehengo Oinarrizko Errenta– etorkin irregularrek ere jaso dezaketela, behin urtebetez erroldatuta egon ondoren. Zein da ba orduan, benetako dei efektua Amerikako Estatu Batuen atzetik Espainiako Estatua izateko etorkin atzerritar gehien jaso dituen lurraldea azken urteetan? Erantzuna argia da: fluxu hauek azaltzeko dei efektua, lan-merkatua da. Zehazki, lan-merkatuak dituen beharrak eta honetan bertakoek betetzen ez dituzten lanpostuak asetzeko beharrak.

Honen bidez, bai, ulertu ahal izango dugu, EAEn atzerritarren ehunekoa 6,4koa izatea eta Valentzian, aldiz, ehunekoa 17,3. Atzerritarrek betetzen dituzten “lan-hutsune” nagusiak, nekazaritzan, eraikuntzan, eta turismo eta ostalaritzan kokatzen dira. Egia da Ibarrako piperren edota Gernikako babarrunen zaporea ezin hobea dela, baina nekazaritzak gurean duen garrantzi ekonomikoa zein laborala oso mugatua da. Araban akaso gehiago, patata eta mahatsa tarteko, horregatik hain zuzen ere lurralde historiko honetan atzerritarren kopurua ehuneko 8,8koa da. Era berean, gurean etxebizitzak egin diren arren, oraindik Marina d’Or eta horrelakorik ez dugu, eta Guggenheim dugun arren, oraindik gure Benidorm falta dugu. Halaber, bere egitura ekonomikoa dela-eta, Euskadi ez da batere erakargarria etorkin atzerritarrentzat, edo ez gutxienez Estatuko beste zona batzuk bezala.