Garagardoa latan? Bai zera!
1909an garagardo fabrika bateko arduradunek American Can konpainiara jo zuten garagardoa latetan gorde eta saldu ote zitekeen jakiteko. Fabrikatzaileek ez zuten, ordea, lata egokirik egitea lortu. 1931n beste saiakera bat egitea erabaki zuen American Canek. Garaiko latek jasan zezaketen presioa ez zen nahikoa garagardoari eusteko eta latorria junturatik lehertuko zen. Bi urteko ikerketa lanen ondoren, garagardoaren eta latorriaren arteko erreakzioa saihesten zuen barne-geruza asmatu eta garagardoarentzat egokia zen ontzia lortu zuten. Baina garagardo fabrikatzaileek ez zuten halako berrikuntza erradikalean sinistu eta American Cani ederki kosta zitzaion asmakizuna saltzea.
New Jerseyko Newark hirian bazen garagardo fabrika txiki bat, Gottfried Krueger-ena. Gottfried bera 1926an hil zen eta AEBetan alkohola hamahiru urtez debekatuta egon ondoren, familia-negozioa porrotetik gertu zen. Debekua altxatzean, gainera, langileek greba luzea hasi zuten.
Horrenbestez, Kruegertarrek ez zuten ezer galtzeko. Gainera, American Canek ekipamendua doan instalatzea eskaini zien eta enpresa txikiak ez zituen latak ere ordaindu beharko esperimentuak arrakastarik ez bazuen. 1933an 2.000 lata egin zituzten, proba moduan, eta edaleen %91k produktua gustuko izan zuten.
Duela 75 urte, ordea, garagardo latak merkatura iritsi zirenean, erosleek berrikuntzaren truke ordaintzeko erabakia hartu behar zuten. Baita egin ere. Urtea amaitu baino lehen, 1935eko abenduan, AEBetako 37 fabrika garagardo lataratua ekoizten ari ziren.
Baina ez zirudien estatubatuarren moda iragankorra baino izango ez zen lata hura ozeanoaz bestaldean zabalduko zenik. Urtebete lehenago, 1934an, Sanders Watney garagardo ekoizle britainiarrak zera esan zuen World Press Review aldizkariko artikulu batean: “Herrialde honetan ez dut uste garagardo laten eskaerarik izango denik. Pentsaezina da latek pintak, pinta erdiak edo botilak ordezkatzea. Lataratzeko ohitura hazten ari da, baina ez dut uste edarietara hedatuko denik”. 1954an 1,5 milioi garagardo lata saldu ziren Erresuma Batuan, 1957an 70 milioi, 1970ean 490 milioi, 1985ean 1.900 milioi....
Gobernuarekin negoziatu gabe iragarri du erabakia talde armatuak, "arrazoi humanitarioengatik" dela argudiatuta. Joan den astean herrialdeko Goma hiria bereganatu zuten matxinoek, eta, Nazio Batuen Erakundearen arabera, 900 hildako baino gehiago eragin dituzte hiri... [+]
Zaldibar Argitu ekimenak adierazi du "gogaituta" dagoela instrukzio fasearen iraupenarekin, bost urte igarota, oraindik ez baitira kaleratu auziaren ondorioak.
Otsailaren 6an hasi eta 27ra bitarte, lau ekitaldi antolatu dituzte Donapaleun. Lehena herriko etxean iraganen da, eta ondokoak Bideak gunean.
Plataformak ostegunerako Iruñeko udaletxe plazan elkarretaratzea deitu du 18:30erako, hiru alderdiek eraikinarekin izandako jarrera salatu eta eraistearen aldeko hautuan berresteko.
Muga-zergak ez ipintzearen truke, AEBen eskakizunak konplitzeko konpromisoa hartu dute: bakoitzak 10.000 soldadu ipiniko ditu mugan, AEBen segurtasunaren izenean.
Subflubiala EZ! plataformak salatu du proiektuak ez diela "herritarren benetako beharrei" erantzuten, eta ingurumenean, gizartean eta ekonomian "inpaktu larriak" eragiten dituela.
Iazko azken hatsean Txinako gobernuak Yarlung Zangbo ibaiaren behe-arroan proiektu hidroelektriko handia abian jarriko duela iragarri izanak, urak harrotu ez, sutan jarri dituela dirudi gure artean. Esan dezakegu alarmaren eskala osoa kurritu dutela iruzkinek: munduko handiena... [+]
Proces-aren aurkako epai gogorra 2019ko urrian atera zen eta horrek Bartzelona sutan jarri zuen. Testuinguru horretan, Espainiako Estatuan bolo-bolo irakurri zen eskuineko prentsan jaregindako esaldi hau: “Espainiaren on beharrez, 50 urtero Bartzelona bonbardatu beharko... [+]
Gobernuak adierazi du ez duela beste aldera begiratuko "nazioarteko erasoaldi faxistaren eta ultraren aurrean", eta ez dituela onartuko "gorrotoarekin lotutako" eraso gehiago.
Nature Medicine aldizkarian publikatutako artikuluaren arabera, berotegi efektuaren ondorioz handiagoa izango da beroak eragindako heriotzen igoera hotzak eragiten duen heriotza jaitsiera baino. Gainera, beroarekiko egokitze onenak ere ez luke arazoa guztiz konponduko.
Otsailaren 5ean Donostian "Trantsizio energetikoa eztabaidan: aukerak eta arriskuak" izenburua duen mahai-inguruan parte hartuko dute Mikel Otero EH Bilduko trantsizio ekologikorako arduradunak eta Aitziber Sarobe natur kontserbazionistak. Ekitaldi hau lau talde... [+]
Lan aste laburragoak ezartzeko politika orokorra ekarriko du 2025 urteak, enpresentzako kontratazio berrietarako kostu txikiak eta lan harremanetarako aldaketa norabide eraginkorra ekarriz.
Espainiako gobernu akordioa betetzeko helburuarekin, lanaldia astean 37,5 ordutara... [+]
Liburutegi publikoak kudeatzearen ardura duen EAEko Liburutegi Zerbitzura gutun bidalketa masiboa egin dute Debako hainbat herritarrek, herriko liburutegiko araudi diskriminatzailearen aurrean esku har dezala eskatzeko. 6 urtetik beherakoek egunean ordubetez baino ezin dute... [+]
Lau urte eta erdira arteko kartzela-zigorrak eta 25.000 eurorainoko isunak eskatzen dituzte auzipetuentzat. Duela lau urte, etxe-kaleratze bat gelditzen saiatu ziren Herrandarren kalean.
Iñigo Cabacas Herri Harmaila taldea eta Athleticen arteko harremana nahaspilatuta dago azkenaldian. Iñigo Cabacas Herri Harmailako Iñigorekin hitz egiteko aukera izan dugu astelehenean.