Gaixotasun psikiatrikoak gizakia bezain zaharrak dira, eta zenbait lanek diotenez, gure arteko %10ak jasaten ditu. Mende askotan zehar ospe txarra izan dute, eta ia kultura guztietan, baztertzeko eta ezkutatzeko joera izan da. Euskaraz, esaterako, eroak edo zoroak izan dira, eta duela urte gutxi arte psikiatrikoetan itxi eta baztertu izan ditugu.

Lehenik eta behin, saia gaitezen gaixotasun psikiatrikoak ulertzen eta saiatzen. Zaku zabal batean gaixotasun psikosomatikoak izango ditugu. Gaixotasun hauetan, eta bizitzan dauzkagun arazoen aurrean, gorputzeko sintomak edo sintoma somatikoak izango ditugu. Esaterako, estres egoera bat dela eta, sabeleko mina, bizkarreko mina edo lo egiteko arazoak izango ditugu. Ulertzekoa denez, hasierako arrazoia konpondu artean, ez dira sintomak desagertuko. Geroz eta gehiago ikusten ditugun gaixotasunak dira, lehen mailako arretan kontsulten %25 osatzeraino.

Gaixotasun psikiatriko nagusiak bi taldetan banatzen dira: neurosia eta psikosia. Neurosian gure errealitatearen pertzepzioa mantentzen dugu, baina behar ez bezalako edo gehiegizko erantzuna ematen dugu. Neurosiaren barruan dauzkagu gehiegizko antsietatea, fobiak, hipokondria...

Psikosian baina, errealitatearen pertzepzioa aldatua dago, bestelako sintomak azalduz. Talde honetan dugu eskizofrenia, gaixoak haluzinazioak dituelarik, jazarpeneko psikosia adibidez. Anorexia ere bai, gorputzaren pertzepzioa aldatzen duena. Eta depresioa ere gisa honetakoa da, gaixoari errealitatea ulertzeko gaitasuna galarazten diona. Psikosiek izen txarra duten arren,  haien arrisku nagusia gaixoek beren buruaz beste egitea da, eta ez dute ingurukoentzat arrisku handirik eragiten, kasu oso bakanetan izan ezik.
Gaixotasun psikiatrikoen tratamendurako bide ezberdinak ditugu. Geroz eta gehiago dakigunez, gaitz askoren oinarrian arrazoi biokimikoak daude, zenbait substantziaren gabezia adibidez (depresioan dopamina), eta farmakoen bidez substantzia hauen gabezia konpontzen saia gintezke. Botikez gain, psikoterapia ere eraginkorra da, modu ezberdinetako sesioak landuz, gaixotasun bakoitzari dagokiona. Eta hirugarrenez, terapia okupazionala daukagu. Gaixo psikiatrikoak gizartean egoki baliatzeko ezintasuna du, eta galdutako ahalbideak berreskuratzeko beharra izaten du. Gure esku dago beraz gaixo hauei beren tokia onartu eta ematea, ezkutatu gabe, beharrezko arreta izan dezaten.