Enam-eko ezker abertzaleak eztabaida prozesu interesgarria amaituko du hilaren hondarrean. Funtsean borroka armatuaren amaiera dago ezbaian, eta bada arrazoirik etorkizunari esperantzaz begiratzeko. Historikoki ENAM osoak modu bateratuan eman ditu bere urrats estrategikoak eta oraingoan ere molde horretan hartu dira erabaki nagusiak. Zatiketa saihestea izan da eta da ezker abertzalearen barruan dagoen kezka eta ardura nagusietakoa, egin beharreko bide berria “denek elkarrekin” egitea. Eta oraingoz bederen denak adierazten du lortzen ari dela. Hori bai, pentsa liteke, halaber, kostako zaiola eta beharko duela laguntzarik.

Hau prozesua da, “prozesu demokratikoa” eztabaidarako txostenak izendatzen duenez, eta edozelako prozesutan atzera eta aurrera egin liteke. Kasu honetan ENAMek bere osagaiak jarri ditu mahai gainean: bide politiko soilen erabilera eta prozesu soberanista batetik, eta eman beharreko urratsetan aldebakartasuna eta Mitchell printzipioak. Hau da nik ulertzen dudana: ez da baldintza zehatzik jartzen borroka armatua alboratzeko, eta bide horretan ezker abertzaleak bere erabakiak hartuko ditu Estatuaren erreakzio positiboei itxaron barik. Hala ere, hau prozesu bat da, eta prozesu guztiek atzera eta aurrera egin dezakete. Eta hor bai, atzera-aurrera horretan bai eragin dezakete euskal politikako gainerako eragileek.

Espainiako Gobernuaren eragin asmoa, esate batera, agerikoa da. Hori bai, bere modura: mugimendurik esanguratsuenak prozesu hau gidatzen ari ziren buruzagien atxiloketa (Otegi, Diez...) eta Segiren aurkako operazioa izan dira. Eta etorriko direnak. Helburua? 50 urteko borroka armatuaren bukaera ez dadila izan ENAMen hausnarketa eta erabakiaren ondorio, eta birmoldaketa hori ez dadila kapital politiko gisa baliatu indar soberanisten metaketan. Bestela esanda, ea lortzen duen zatiketa eta gutxiengo batek borroka armatuarekin jarraitzea. Irudika al daiteke edozelako bilgune burujabe zalerik edo bake prozesurik gutxieneko batek atentatuekin jarraitzen duen bitartean? Ez. Hori da, beraz, Estatuak bilatzen duena.

Burujabetza bilgune berri horren osagai izan daitezkeen indar sozio-politikoek ere eragin dezakete irakinaldian, zalantza barik, ekimena indartzen den neurrian, abertzaleen aldarrikapen historikoari bide emateaz gain, armen bidea behin-betiko atzean uzten laguntzen delako.

Eta Batasunaren jokaerak berak ere eragingo du, jakina. Alde horretatik, bada argi-itzalik. Argien artean da azken hilabeteetan gauzatzen ari den prozesua; itzalen artean egon liteke indar metaketa horretan abanguardiaren gerizpe zabala hedatu gura izatea. 50 urteko historian abanguardiaren ikusmoldea erabakigarria izan da ezker abertzalean eta garai berrietan tentaldi horretan erortzea izan liteke Batasunak egin dezakeen akatsik handiena. Hor dago koska, nola orekatu ibilbide luzean metatutako kapital politikoaren indarra eta lidergo egokirako behar den eskuzabaltasuna.

EZ, ez da txantxetakoa Batasuna egiten ari dena eta prozesu hori arrakastaz amai dadin ahalegin hori eskuzabaltasunez eta erantzukizunez lagundu behar da; bai euskal gizartearen bake nahiak hala eskatzen duelako, bai biolentzia politikoaren garaia behin-betiko atzean uzteko aukera berri baten aurrean gaudelako.

ENAMek baditu sinesgarritasun arazoak, Lizarra-Garazi eta Loiolako prozesuez egindako kudeaketatik datorkio urratsez urrats gainditu beharko duen langa hori. Gizarteak ulertzeko moduko ikuspegi autokritikoak biziki lagun diezaioke horretan. Baina eragile sozio-politiko nagusiak ezin dira horretan ezkutatu prozesu honetan ezikusiarena egiteko. Bestela, bota dezala lehen harria sinesgarritasun arazorik ez duenak. Ez da kontua, alabaina, sinesgarritasunari buruzko ikerketa konparatiborik egitea, kontua gatazka bortitza behin betiko gainditzea da. 1-10 eskalan ez dakit non gauden, baina bai aukera txikiena baliatu eta bultzatu behar dela. Jarrera inozoa izan liteke, baina inozoena eta koldarrena berdin segitzea da.

Gatazka honetan eroso dagoenak bakarrik egin lezake ezikusiarena. Nekea eta desinformazioaren ondorioz, halaber, euskal gizartean bada itsututako herritar multzo zabala. Batasunak berak jokatu behar du informazioaren karta hori. Legez kanpo izanda ez da samurra, bistan da, baina baditu bideak.