Erreleboa
- Bertsozaleak sortzea eta erakartzea lan xamurra ez den arren, halaxe aitortu zigun Euskal Herriko Bertsozale elkarteko lehendakariak, Iñaki Muruak, bukaerako prentsaurrekoan, 14.500 entzule bildu ziren BEC-en, txapeldun berria eman zuen saioan; “lanetik etorri da emaitza” (Iñaki Murua dixit), alde guztietatik, ezen Maialen Lujanbiok bere-berezko estiloa eraiki du azken urteotan, Amets Arzallusek teknika lantegia sortu du berean, eta Jon Maiaren ahotik entzun legez, oholtzatik kanpoko prestakuntza saiakera ondo burutuak indartu du bera. Horiek lehen hiruak aipatzearren, garaitikoek ere beren firma utzi baitzuten, bertsoka-bertsoka.
Izugarrizkoa ez izua sortzen duelako (hau ere Muruari lapurtuko diot) ez bada erakartzeko indarragatik. Eta indarrak era berean ez dielako eragiten subjektu guztiei geratzen gara sentsazioekin, geratzen gara soilik bertsoaldi batzuekin modu selektiboan, den-denak disko gogorrean zizelkatzeko gaitasunik ez du-eta, ez bertsozaleak, ez kazetariak (behar du izan epaileak, “chapeau”). Hala ere, “nork bere faboritoak dituen arren ikaragarria da jendearen disposizioa eta bultzatu nahia” zioen Lujanbiok gauean, eta halaxe da, ezen atzo amaiera bat zein beste onartuko genuen seguruenik.
14.500 entzuleen artean ginen saioa hasi orduko, eta guk ere sentsazioz bete genuen barrua. Puntuek aitortu gisan ikusi genuen Lujanbio, besteen aldean goraxeago erregular. Mendiluzerekin jositako ariketan, hasiera-hasieratik hunkitu gintuen irudi ederrez, aitak aitortu zienean etxaurreko pago azpian gerra zibil garaiko bi gorpu zeudela. Pagoa hilobi bihurtuta, sasiak berun haziz erein eta kolorea eman zioten arbolari euren artean hitz egiteaz gainera elkarren ideiak aberastuta eta aitari berari zuzenean berba eginda. Bertsoaldi oso-osoa nire aburuz.
Zortziko txikian denak tropelean, Iturriaga eta Colina kazetari legez zirrika; umoretsu eta seme akonplejatuaren azaletik itzel Mendiluze Egañarekin, semeari laneko lehen egunean bazkari eta guzti joandako amarekin; edota Maiaren lepotik dingilizka Lujanbio, estu-estu ezkontza bateko goatekean dantzan. Denak ere fresko, umoretsu, zalamero. Gorago edo beherago baina puntuak biltzen, biltzen, biltzen.
Bertsoaldi oso-oso horietako bat berriz ere seiko motzean Egañak giltzurrun bat behar zuela eta Lujanbiok berea eman zionekoa (txapelaren truke?). Sentsibilitatez blaitu orduan, bihotz barrenetik kantatu ostean, to umorea eta ironia fina!
Eta bukatzeko… ale hop! (bost axola guri sinesgaitza zenentz) ileak tente eta oilo-ipurdi azala jarri zitzaigun egia bihurtu zenean une batez “A/amets” kolektiboa; azken eguna zuen kazetari legez eta idaztear dauden albisteetako batzuk aipatu ondoren “Idatz dezadan: muga urtu da, Euskal Herria libro da. Ez da egia baina egia bihurtuko da gerora” jaurti zigun, BEC aulkitik jaikiarazita. Eta malkoak kazetariaren luman bezalaxe hainbat entzuleren begietan.
Sentsazioak bertsozaleek bakarrik ez, bertsolariek ere izan zituzten. Prentsaurrekoan azaldu erara, Lujanbio gusturago zegoen arratsaldeko saioarekin goizekoarekin baino. Arzallusek bera arratsaldeko bigarren bakarkakoarekin geratzen zela zioen kazetarion aurrean. Bi-biak arratsaldeko protagonista, hamarreko txikian, Gabon gaueko afarian kantuan, aurreratu-edo egin ziguten buruz burukora pasako zirena, geroko saioetan baliatuko zituzten erreferentziak iltzatuta.
Bakarkako gai molde ezberdinetan Lujanbiok ederto erretratatu zuen minbiziak jotako umeen ingurua eta bizi-nahia ospitalean; Iturriagak, istorio sortzaile-gidoigile apartak dutxa azpian markak uxatu eta marka berriak aurreikusi zizkigun; eta Arzallusek gizartea irudikatu zigun autobus bateko eserleku hutsean.
Ostean, elegante besarkada ederra eman zien Egañak Lujanbiori eta Arzallusi. Eta hain ondo banatu zizkien animoak ezen buruz burukoan pare-parean ibili baitziren biak ere. Alde gutxi batetik bestera, orain bata hobeto, gero bestea, eta azken kartzelakoan puntuazio berbera. Zeinek sua bere estiloan piztuta: batek barrura begira kantatuta, besteak kanpora.
Txapeldun Lujanbio. Txapeldun Arzallus. Txapeldun Egaña. Txapeldun finalistak eta atzean geratutako bertsolariak. Antolatzaileak zer esanik ez. Txapeldun 14.500 bertsozale BECen. Txapeldun euskara hutsezko ekimena.
Gaur goizean, ordea metroak Ansio geltokitik harago eraman gaitu “Bienvenidos” eta “Bienvenues” errealitate gordinera. Ikaragarri ederra iraun zuen artean.
Mundu-mailan antifeministak eta arrazistak diren gorroto-diskurtsoak larriki areagotzen ari diren testuinguruan bizi gara. Mundu zabalean sare sozialek zein agenda
politikoek txertatzen dituzte eskuin-muturreko narratibak. Arrazismoa eta antifeminismoa tokian tokiko... [+]
Askotan gertatu izan zait etxetik lanbroari so egon ostean, blai bukatuko dudala jakin arren, aterkirik ez hartzea. Zergatik ote? Beharbada, aterkia hartzeko gogorik eza? Beharbada, bustiko ez naizen itxaropena? Kontuak kontu, ondorioa beti berbera izan da. Esaerak dio, euri... [+]
Gogoan daukat, 16 urterekin, Bergarako epaitegi aurrean egindako euskararen aldeko elkarretaratze batean identifikatu ninduela Ertzaintzak lehen aldiz. Euskal Herrian epaitegiak euskalduntzeko aldarria zilegi zela pentsatzen genuen, baina, orduan ere, faltako zen baimenen bat,... [+]
Zestoako Iraeta auzoko Amilibia baserria eta lurra kolektibizatzeko 100.000 euro batzea falta du Amillubi proiektuak, lehen urte honetan 290.000 euro eskuratu baititu. Biolurrek abiatutako proiektu agroekologiko honek dagoeneko jarri du lurra martxan, sektorearen beharrei... [+]
Forensic Architecture erakundearen ondorioetakoa da hori, ikusita Israelgo Armadak nola antolatu duen Gazaren egungo kontrola. Suntsiketa maila hori bakarrik litzateke Gazaren kontrola segurtatzeko, zeren eta, berez, txikitze maila askoz handiagoa da lurraldearen gainerako... [+]
Tanta hotzak Valentzian eragindako hondamendiak irudi lazgarriak utzi dizkigu; batetik, izan dituen berehalako ondorioengatik, eta, bestetik, nolako etorkizuna datorkigun aurreratu digulako: halako fenomeno klimatiko muturrekoak gero eta ugariagoak eta larriagoak izango direla,... [+]
Nafarroako Energia Planaren eguneraketa oharkabean igaro da. Nafarroako Gobernuak jendaurrean jarri zuen, eta, alegazioak aurkezteko epea amaituta, gobernuko arduradun bakar batek ere ez digu azaldu herritarroi zertan oinarritzen diren bere proposamenak.
Gobernuak aurkeztu... [+]
Azaroaren 26an eta 27an, Langune Euskal Herriko Hizkuntza Industrien Elkarteak eta FUEN Federal Union of European Nationalities erakundeak antolatuta, ‘Hizkuntzen irabazia. Benefits of language industry in the economy’ kongresua egingo da Donostiako Kursaalean. Han... [+]
Azaroaren 23an egingo dute tokiko arbola, fruitondo eta landare ekoizleen azoka. Horrez gain, egitarau oso indartsua prestatu dute 22 arratsaldetik hasita 23 iluntzera arte: bioaniztasunari buruzko mahai-ingurua, sagarrari buruzko mintzaldia, "Nor dabil basoan?"... [+]
Lup izeneko gailuak testuak ahots bihurtzen ditu adimen artifizialari esker. Hainbat hizkuntza bihurtzeko gaitasuna dauka. Teknologia gutxiko gailua da, hain zuzen aurrerapen teknologikoetatik urrun dagoen jendeari balio diezaion. Ikusmen arazoak dituztenentzat sortu eta... [+]
Udan izandako indarkeria kasuen gorakada batetik, eta hainbat gizonezkok mugimendu feministak antolaturiko ekitaldiak boikotatu dituztela bestetik, Bortziriak, Xareta, Azkain, Bertizarana, Malerreka eta Baztango mugimendu feministek, erakunde publikoen konpromiso irmoa exijitu... [+]
Espainiako Defentsa Ministerioaren 6 milioi euroko esleipen publikoak jaso ditu aurten enpresak. Margarita Robles ministroaren arabera, urriaren 7tik ez diote "armarik saldu edo erosi Israelgo Estatuari", baina indarrean zeuden kontratuei eutsi diete. Elbit Systemsek... [+]
Sobietar Batasuna desagertu zenetik errusofobia handituz joan da. NBEko Segurtasun Kontseiluaren 2002ko segurtasun kontzeptua oso argia da, eta planetaren segurtasun eta egonkortasunak AEBei erronka egiteko asmorik ez duen estatuen menpe egon behar dutela adierazten du. AEBei... [+]