Aldaketa izan da Iparraldeko egoera sozioekonomikoaren bilakaeran azken urteetan. Iparraldeko jarduera tasak gora egin du, eta %4,22koa da gaur egun; hain zuzen ere, 2009an Euskal Herrian gehien hazi dena da. Eta, jakina, langabeziaren tasak behera egin du. Testuinguru horretan, Seaskan ikasi duten gazteen planei eta asmoei buruz hainbat azterketa argitaratu dira berriki.

Seaskan ikasi duten Iparraldeko gazte gehienek nahiago dute Frantzian ikasi, baina itzultzeko asmoa dute. Ikasle ohi gehienek Iparraldea dute bizitoki idealtzat eta bertan lan egiten dute. Bestalde, gutxi dira Hegoaldera lan egitera joaten direnak, baina aukera egokirik izanez gero, horretarako prest agertzen direnak asko dira.  Horiek dira Gaindegiak, Seaskaren eta Hezkuntek elkartearen laguntzaz, Seaskako ikasle ohiek erantzundako inkesta batean oinarrituta egin duen azterketaren ondorioetako batzuk. Txostena honako helbidean dago ikusgai.

Seaskan euskaraz ikasi duten gazteak

Kolektibo hori denez Iparralde osoan euskaraz ikasi duen bakarra, haren ibilbide soziolaborala oso garrantzitsua da Iparraldeko egitura sozioekonomikoaren garapenerako eta Iparraldearen nortasunerako. Batez ere, Iparraldeko milaka biztanle emigratzera behartuta egon direlako urtetan, lanerako aukerarik ez zegoela eta. Iparraldeko errolda aztertuz gero, eta zehazki 1982tik 1999ra bitartean Iparraldeko 47.000 euskal biztanlek beren herrialdea utzi behar izan zutela ikus dezakegu, eta 80.000 bertan ezarri zirela. Egoera horren ondorioz, 1999. urtean Iparraldeko biztanleriaren %31 baino ez zen bertan jaioa eta bertakoen ondorengoa. Beraz, Iparraldeko etorkizunari begira, belaunaldi berriak bertan geratzea lortu behar da ezinbestean, eta bertako gizarte, ekonomia eta lan egituran parte hartzea.

Horregatik du horrenbesteko garrantzia lehen aipatutako erakundeek Iparraldean egindako ikerketak. Ikerketak hirugarren zikloko ikasleak bakarrik aztertu ditu; hain zuzen ere, azken ziklora iritsi ziren haiek, 1.000 bat ikasle ohi. Horietatik, bada, 545 elkarrizketatu zituzten. Lortutako emaitzak aztertuta, ondorio hauek atera dira: % 87k bizilekua Iparraldean du (%2k Hegoaldean), baina %61ek Euskal Herritik kanpora irten behar izan du ikastera. Gehiengoak giza zientzietako titulazioak aukeratu zituen. Pentsatzekoa denez, lanean ari direnen ia erdiek hezkuntzan edo euskal kulturarekin zerikusia duten lanetan dihardute (komunikabideak, etab.).

Gainera, goi mailako titulazioa dutenez, haien maila profesionala batez bestekoarena baino handiagoa da. Gehiengoak bere lurraldean egiten du lan (%76) eta bertan bizi nahi duela onartzen du. Beraz, harekiko duen lotura erraz antzeman daiteke. Bestetik, gehiago dira Frantzian lan egiten dutenak (%12) Hegoaldean lan egiten dutenak baino (%7), baina aukera profesional egokia aurkezten bazaie %38a prest agertu da Hegoaldera mugitzeko, aldiz, aukera hori baliatuko ez luketenak askoz gutxiago dira: %17a.

Ikerketak, ondorioz, oso datu positiboak ematen ditu Seaskaren proiektuari dagokionez, Iparraldeko errealitatean eragina izan baitu. Dena den, zenbait hutsune badaudela ere adierazten du, hala nola suspertze sozioekonomikoko jardueretan adituak falta direla.

Egoera sozioekonomikoaz zenbait datu orokor

Bestalde, Iparraldeko hazkunde ekonomikoak bilakaera positiboa duela dioen tesia sendotzen duten zenbait datu estatistiko jaso ditugu. Euskal Herriko jarduera tasak %0,45eko batez besteko hazkunde positiboa izan du 2007tik 2009ra bitartean, eta Europak, berriz, %0,5ekoa. Zehazki, Euskal Herrian Iparraldeak izan du jarduera tasarik altuena eta bilakaerarik onena. Gipuzkoan eta Nafarroa Garaian, aldiz, aktiboen kopuruak behera egin du azken bi urteetan. Iparraldeko jarduera tasa %4,22 igo da, Arabakoa %2; eta Bizkaikoa, %1,7. Gipuzkoako jarduera tasa, berriz, -%0,7koa izan da; eta Nafarroa Garaikoa, -%0,21ekoa.