‘Al vent’
- Duela hilabete edo, mahai-inguru batean parte hartu nuen, Donostian. Gaia: frankismoaren azken urteetako eta trantsizio delakoaren hasierako kantariek askatasunari egindako ekarpena. Ez zen jende asko inguratu, baina pare bat ordu aritu ginen, aski giro gozoan, Arantxa Urretabizkaiaren gidaritzapean. Arantxa eta bioz gain, Elisa Serna eta Fermin Valentzia kantariak eta Iñaki Zarata musika kritikaria aritu ginen. Jose Antonio Labordeta ere etortzekoa zen, baina osasunez patal dabilela eta, ezin etorria adierazi zuen, gutun baten bidez.
Wikipedian ere begiratu nuen, nola ez: kantatzen dituen kantu gehienen musika eta letra berak egiten dituela omen da kantautore. Beraz, Laboa ez eta Alex Ubago bai; Pako Ibañez ez baina José Luis Perales bai... ederra atarramendua!
Niretzat, bi kantari mota daude: kantagintza jardun estetiko pertsonal pribatu moduan ulertzen dutenak, eta kantagintza herrigintzaren baitako tresnatzat darabiltenak. Esan gabe doa niri behintzat bigarren mota horixe bakarrik interesatzen zaidala.
Baina zehaztu dezadan zer esan nahi dudan “herrigintza” diodanean, erabiliaren erabiliz usteldu zaigun hitza baita. Ez du noski esan nahi kantuek esplizitoki politikoak edo ideologikoak behar dutenik izan. Bai, ordea, kantu horiek sortu eta kantatzen direneko komunitatearen ispilu eta euskarri izateko asmo agerikoa dutela. Jakina: alde horretatik askoz ere funtzio garrantzitsuagoa betetzen zuen kantagintzak frankismoan orain baino. Ez, ordea, orain funtziorik ez duelako, baizik eta orduan kantagintza zelako funtzio hori bete zezakeen jardun ia bakarra (euskal komunikatearen kasuan bereziki).
Inoizko bareen dator aurten Durangoko Azoka, funtsezko polemikarik gabe, akaso iaztik hona izan dugun etengabeko hausnarketak haren izateari eta funtzioei buruzko zalantzak oro argitu dituelako edo. Kartelak berak ere ez du aurten ika-mikarik sorrarazi, baina niri esanguratsua iruditu zait nola banatu dituen egileak esaldi nagusiaren lerroak: 44 / Durangoko / euskal liburu / eta disko azoka. Esanguratsua, diot, izan ere nago errealitatean ere (hots, gu gehienon pertzepzioan), liburuena baino beheragoko apal batean ote dauden (dauzkagun) diskoak.
Nik, ordea, garbi daukat kantagintza, lehenago azaldu dudan bezalakoa bada behintzat, liburugintza bezain garrantzitsua (“estrategikoa” esatekotan egon naiz) dela.
Kataluniari abegitsu begira dago aurtengo Durangoko Azoka. Nova Cançó delakoak 50 urte bete dituen honetan, aukera bikaina genuke gure estrategiak errebisatzeko. Horretarako, ordea, irizpideak eta lehentasunak finkatu behar dira aurrena.
Xabier Leteri eman diote aurten Euskadi Saria. Nik garbi daukat hori eta gehiago merezi duela. Saria ekarri dion poema liburuaren maila ukatu gabe, ordea, nire ustez bere kantuak dira Letek herri honi, gu guztioi, egin digun ekarpenik handiena.
Bide (eta tristura handi) batez esanda: aipatutako mahai-inguru hori Donostiako Antigua auzoko Lugaritz Kultur Etxean izan zen, Imanol Larzabal aretoan. Hemen eta orain, basoerdiak hartzea beste herrigintza lanik ezagutzen ez zaien miserable batzuk setatuta daude Imanolen izena eta izana, haren kantuak, gure memoriatik ezabatzeko.
Beste batzuek, ordea, hemen jarraituko dugu, garena izaten lagundu digutenen izen-izanak aldarrikatzen. Al vent, jakina, baina baita lau haizeetara ere.
'Jalgi belak mastara, eta euskara plazara!' lelopean ospatuko dute Donostiako Aste Nagusi Pirata, abuztuaren 10etik 18ra.
Sei urte ditu. Gustura ari zen da dantzan. Baina gurasoek jakinarazi digute utzi egingo duela dantza. Arrazoia? Eskolan burla egiten diote lagunek dantzan aritzeagatik. Sei urte. Eta dagoeneko genero estereotipoen indarkeria sufritzen. Nahikoa da! Gurasoak, eskolak, irakasleak,... [+]
Autobus-geltokiko parkingean txosnak jartzea debekatu du Lizarrako Udalak. San Benitora lekualdatu nahi ditu, baina Festagirok uko egin dio inposaketa horri. Emakumeentzat leku arriskutsua dela, udalak herriko eragileak jaietako dinamika sozialetik urrundu eta isolatu nahi... [+]
Iñaki Iurrebaso soziolinguistak euskararen egungo egoeraren argazkia egin du Baionan iragan zen Hizkuntz politikari buruzko ikastaroan, muga-gaindiko ikastaroen kari.
L5 lineak Euskotrenen ibilbidea aldatuko du, eta geltoki batzuk eraitsiko dituzte, tartean Usansolokoa. Trenaren ibilbidea lurperatuko dute eta beste geltoki batzuk gehituko dituzte. 2022an, Eusko Jaurlaritzak linea horren jatorrizko proiektua aldatu zuen Usansoloko geltokia... [+]
Gasteizko jaiak hasteko aste gutxi falta direla, Gasteizko Txosna Batzordeak urgentziazko prentsaurrekoa eman du, salatzeko Arabako Foru Aldundiak txosnetan TicketBAI ezartzera derrigortu nahi dituela. "Parekatu egin nahi dituzte txosnak eta irabazi ekonomikoa helburu duen... [+]
Jose Ignacio Munilla gotzainak enegarren aldiz erakutsi du bere homofobia, homosexualitatea “sendatzeko” terapiak defendatuz. Valentzian irakasle bat harrapatu dute ikasleekin birmoldaketa homosexualeko terapiak egiten, eta Donostiako apezpiku ohia bere alde atera... [+]
Gaur egungo ezker mugimenduaren zati handi batek, intuitiboki bada ere, eskala txikiko nekazaritza aldarrikatzen du zalantza askorik izan gabe. Hala ere, txikitasunaren aldarrikapen horrek baditu bere kontraesanak: tamaina txikiko ustiategi batek, definizioz, ezingo du elikagai... [+]
Eusko Jaurlaritza berriko bozeramaile Maria Ubarretxenak lehenengo elkarrizketa Euskadi Irratiari eman zion. Solasaldian asmoez jardun zuen, kontu orokorrak adierazi zituen, ezinbestean, gobernua martxan jarri berri zegoelako. Adeitsua izan zen tonua kazetari eta eledunaren... [+]
Kapitalismoak sortutako krisi ekosoziala ondoez globala ari da eragiten planeta osoan. Baliabide material eta energetikoen "gailurrek", hazkunderako eta metaketarako mugak ezarriz, natura eta gizartearen arteko desorekak ekartzen dituzte. Estraktibismoaren gurpil... [+]
Ikasle batek erran zidan, behin, testu bat aztertzen ari ginela: “Pertsonaia eri da: geldi-geldia pentsaketa ari da bere buruan”. Bistan dena, erranaldi horrekin, gaizki adierazi zuen gogoan zuen iruzkina, erran nahi baitzuen pertsonaiaren ezontsa nabari zela haren... [+]
Zerbaiti edo norbaiti agur esatea abandonuarekin, amaierarekin eta, azken batean, dolu-prozesuarekin lotutako ekintza izan ohi da. Seguru noizbait esango zenutela –edo norbaiti entzungo zeniotela– “ez zaizkit agurrak gustatzen” esaldi tipiko eta topikoa... [+]
Gurasoak hilik, etxeko ganbara husteari ekin zioten
seme-alabek. Hainbat gauzaren artean, koaderno eta paper sorta, argazkiak eta nahi beste agiri. Bego Ariznabarreta Orbeak aita aspaldi zenduaren gerrako memoria harrigarriak zurian beltz irakurri, eta jabetu zen altxorraz,... [+]
Ordenagailua itxi, txankletak jantzi, eguzki-kremaz laztandu. Nora zoaz oporretan? Oporrak egitea nonbaitera joatea dela normalizatu dugu, deskantsuak distantzia behar duelako, diogu. Eta bidaia egitean, turista bilakatuko gara, izendapen aldaketak deserosotasun bat sortzen... [+]
Usainak keinuren bat eskatzen zuen, baina berak egin ez zuenez (ezin zitekeenez beste usainik espero), besteok ere ez. “Ez, ez, ez daude denak. Bizirik dirautenen atalik ez dago, ez dut inor bizirik utzi, adibidez, ezpainik gabe (ikusi dituzue? Horiek perfektuak iruditzen... [+]