Txingurrifilia

Haziak sakabanatzeko luzokerminaren (Ecballium elaterium) tankerako taktika darabilte barrabas jendeak (Oxalis sp.) eta elorri-triskak (Genista scorpius). Ez haren eztandaren zakarkeriarekin, baina bai fruitua bat-batean zabalduz.

Beste batzuk zuhurrago, isilago, isil-misilka antolatu dute beren hazien hedakuntza, putz eta puzkerren behar handirik gabe. Landare mirmekofiloek, adibidez; txingurriak maite dituzten landareak, alegia. Asko dira ugaltzeko txingurriekin tratua egina dutenak, mirmekofiloen artean mirmekokoroak. Eboluzioan landare eta intsektu espezieek topo egin dute eta iraupenerako elkarren aurka baino elkarrekin aritzea hobe dutela jabetu eta auzolanean aritzen dira, auzolan horren hartu eta emana etengabe hobetuz. Landareak txingurriak aprobetxatuko duen jaki-erreserba bat eransten dio haziari –olio gozoak gehienetan–, haziak lurrera hurbilduko ditu, garraiorako tamaina eta forma egokiz jantziko ditu, eta abar. Txingurriak haziak amarengandik urrutiratuko ditu, harekin ez lehiatzeko eta haren bizkar bizi diren gaitz eta izurriteetatik urrun; bukatzeko, haziak lurperatu egiten dituzte, erein. Hazia txingurritegira eramango dute eta bertan metatu, behar ahala axalean daraman jakia kendu eta hor barrena, inguruko lur aproposen batean lagatzeko. Axalean, azalean daramatzan olioak kentzerakoan, ordea, azal hori otxabutuko diote eta horrek hazia ernatzea azkartzen du. Zein baino zein hobeto, txingurria elikatuta eta hazia egoki ereinda.

Gisa honetako landare mirmekokoroak Australian mila eta bostehunen bueltan, Afrikan beste mila inguru eta horietatik kanpo hirurehunen bat ezagutzen dira. Brasilen, esaterako, hazi hauekin sortutako muintegiak –baratzatxoak deitzen diete– txingurritegitik urrutira gabe izaten direla jabetu dira. Azkarra izanik, jakiak dituen haziak emango dituen landare berria atarian nahi du txingurriak.

ASTEKARIA
2009ko azaroaren 15
Azoka
Azkenak
Berwick eta gu

Beharbada ez duzu jakingo nor den Donald Berwick, edo zergaitik aipatzen dudan artikuluaren izenburuan. Gauza bera gertatzen zaie, agerikoa da, abian den Osasun Itunean parte hartzen ari diren gehienei. Ez dakite zer den Berwicken Helburu Hirukoitza, are gutxiago eredu hau... [+]


Zerbitzu publikoak: motozerrari bidea erraztu ala basoa garbitu?

Aurreko egunetan Larraitz Ugarte abokatuak idatzitako La motosierra puede ser tentadora artikuluak zeresan handia eman du sektore zabal batean. Administrazio publikoaren barruan ohikoak diren egoera batzuk mahai gainean jartzen ditu, tartean efizientzia falta, ardura eta kontrol... [+]


2025-04-16 | Haritz Arabaolaza
Hizkuntza

Garrantzitsua al da hizkuntza bat zuzen erabiltzea? Zer puntutaraino da hain beharrezkoa gramatika menderatzea edo hiztegi zabal bat edukitzea? Betidanik entzun izan ohi dut hizkuntzaren garrantzia, baina pentsatzen jarri ostean, ondorio batera iritsi naiz. Pentsatzeak askotan... [+]


Leku ‘kuttunak’

Aspaldian bisitatzen ez nuen eta hainbertze gustatzen zitzaidan leku batera joan nintzen aurrekoan. Bertan nengoela, gustura sentitu nintzen eta zera pentsatu nuen: hau da nire leku kuttuna. Kuttuna, kuttuna, kuttuna; hitza jira eta biraka etxerako bidean. Kuriositateak jota... [+]


2025-04-16 | Rober Gutiérrez
Trebetasunak

Nerabeek eta gazteek, ibilbide akademikoan zehar, behin baino gehiagotan jasoko dute lagungarria izango zaien ikasketetarako edo-eta lanbiderako orientabidea. Gidaritza eskaini behar zaie, zalantzez beterik egon ohi baitira erabaki garrantzitsuak hartu behar dituzten bakoitzean,... [+]


2025-04-16 | Euskal Irratiak
Mikel Epaltza
“Nire etxea utzi nuen ETAk nazioarteko begiraleen esku armak utz zitzan”

Atxik Berrituz giristino taldeak Kristauak Euskal Herriko bake prozesuan liburua argitaratu du Maiatz argitaletxearekin. Giristinoek euskal bake prozesuan zer nolako engaiamendua ukan duten irakur daiteke, lekukotasunen bidez.


Ertzaintza handitu eta 8.000 polizia nahi ditu Jaurlaritzak 2030erako

Ertzaintzarekin bigarren negoziazio mahaia ireki du Bigen Zupiriak, martxoan ERNE, ESAN eta SIPErekin ertzainei urteko soldata gutxienez 4.200 euro igotzea adostu ostean. Agente kopurua areagotzeko plan horretan Arkautiko (Araba) akademiak "berebiziko... [+]


Iñaki Bakero (Erriberan Euskaraz)
“Batzuek ez gaituzte hemen nahi, baina bagaude”

Maiatzaren 17an Erriberako lehenengo Euskararen Eguna eginen da Arguedasen, sortu berri den eta eskualdeko hamaika elkarte eta eragile biltzen dituen Erriberan Euskaraz sareak antolatuta


Aguraingo Udalak atzera bota du 50.000 plaka fotovoltaiko instalatzeko proiektua

EH Bilduk aurkeztutako mozioa onartu dute osoko bilkuran. Udalak egitasmoa sustatzen duen enpresari, Cañaveras Solarri eskatu dio proiektuak ez ditzala hartu balio estrategiko handiko gisa kalifikatutako nekazaritza lurrak, eta gune populatuetatik gutxienez 500 metroko... [+]


2025-04-16 | Sustatu
Bi hilabete igaro dira eta berdin gaude: IP blokeoak dozenaka euskal webguneren kontra futbola dagoenean

Duela egun batzuk iragarri zuen Puntueu-ek La Ligaren blokeoak euskal domeinuei eragiten dien kaltea monitorizatuko zuela. Asteburu honetan izan dira partiduak, hain zuzen, eta monitorizazioaren datuak hor daude, penagarriak dira.


Eguneraketa berriak daude