Bizi bizkor
Inoiz baino gehiago dugu egiteko, gizarte aurreratuetan, eta inoiz baino denbora gutxiago, dena egiteko. Hainbeste zeregin eta eskaintzatan paratu behar dugu gogoa non zertaz ari garen ohartzeko beta falta baitzaigu. “Ezta hiltzeko ere ez duzue izanen tarterik” esan dit inoiz amak, presaturik ikusi nauenean. Halakoetan, saiatzen naiz hari egoera azaltzen, egin beharrekoen zerrenda luzea aletzen, baina jabetzen naiz hain dela handia, denboraren hautemateaz bezainbatean, belaunaldi zaharragoen eta gurearen arteko arraila, non kasik ezinezkoa baita adineko bati konpreniaraztea denbora, XXI. mende honetan, arras desitxuratu dela.
Denbora, haren pertzepzioa, erabat deformatu baita, Salvador Dalíren erloju bigunak nola.
Erlojua ezinbestekoa egin zaigu, eta –azken bi mendeotako beste aurreramendu teknologiko guztiekin batera (argindarra, garraiobideak, gailu elektroniko eta informatikoak...)– erritmo biologikoetatik aldentzea ekarri digu. Ordutegiek jada ez dute kontuan hartzen gauaren eta egunaren arteko aldea, orain edozein ordutan lan egin baitezakegu, eta batzuetan edozein ordutan lan egin behar izaten dugu. Denbora gobernatzen duen heinean, erlojua gure bizimodua eta denbora-antolamendua etengabe aldatzen ari diren gainerako tresna eta teknologia guztien ikur eta lema bilakatu da.
Gure erritmoak ere aldatu dira. Azkarrago egiten ahal ditugu gauzak, eta azkarrago egin behar izaten ditugu gehienetan. Azkarrago lan egin, azkarrago jan, azkarrago bizi...
Eta, nahiz ezinezkoa dirudien, azkarrago lo egin. Loezina –gure mendean hain hedatua den insomnioa– lo egiteko denborarik eza baino ez da, agian. Lo egiteko denbora gutxi izaten baitugu –sei, zazpi, gehienez ere zortzi ordu–, eta denbora mugatu hori erabat aprobetxatu behar izaten dugu. Gure aurrekoek, orain dela mende bat edo bi bizi zirenek, guk bezala egiten zuten? Neguan, iluntzen zuenetik eguna argitu arte lo egiteko denbora nahikoa zuten, gauean zehar hainbat tarte esna emateko adina ere. Kontatu gabe orain egunez bizi gaituen erritmo lasterrak trabak sortzen ahal dizkigula gaueko loan.
Beste zerbait aldatu da, kasik ohartu gabe: Informazioa azkarrago jasotzeko gauza garen neurrian, Historia ere bizkortu da. Zenbat irauten dute azkenotan gerrek –esan nahi baita, albistegietan agertzeko ahalmena dutenek?–. Zenbat, krisiek? Albistegiek pelikuletako erritmo arina hartu dute. Eta film eta negozio onen antzera, albisteek –gerrek, krisiek...– hasiera hunkigarri bat eduki behar dute, bilakaera interesgarri bat eta bukaera egokia. Albistegietako aurkezleek (gizonezkoek), brokerrak bezain dinamiko agertuz, jantzi eta gorbata uniformatuekin gehienek, eta emakumeek, festa batera joateko moduan jantzirik maiz, eta nabarmen makillatuta-xehe-xehe eginda eskaintzen digute dena, dudarako paradarik eman gabe kasik, eta guk, presaturik gabiltzanez, astirik gabe, hala irensten ditugu berriak, Historia azkartu baten gertaera presatiak.
Bada, ordea, bizitza patxada handiagoz hartzen dakienik. Teresa Forcades lekaime beneditarrak Interneten paratutako bideoan 54 minutu eta 37 segundo erabiltzen du, A gripearen kontrako txertoaren arriskuez mintzatzeko. Moja bilakatutako mediku horrek bere hitz-aspertua besterik ez du baliatzen. Hitz-aspertua: hitzak, eta denbora.
Galdera batzuen aurrean, behin eta berriz helduok ume sentitzen garela dio Iñigo Martinezek, “bizitza zulo existentzialez beterik” dagoelako. Galderaz galdera "behin-behineko erantzunen bila" aritzeko asmoa du irakasle eta filosofoak. ARGIA... [+]
Euskal Herriko Laborantza Ganberak hogei urte bete ditu. 2005ean sorturik, bataila anitzetatik pasa da Ainiza-Monjoloseko erakundea. Epaiketak, sustengu kanpainak edota Lurramaren sortzea, gorabehera ainitz izan ditu hogei urtez. Asteburu honetan, urteroko besta antolatuko dute... [+]
Giza-katea antolatu du Subflubiala ez! plataformak eta hitzordua Artaza-Romo Institutuan jarri du gaurko 18:00etan. Bizkaiko Foru Aldundiak Ingurumen Inpaktuaren Adierazpena (IIA) aldatzea du helburu eta horrelakorik ez du onartzen plataformak.
Europan kutsadura maila aztertzen aritzen den Toxicowatch erakundeak egindako ikerketaren emaitzak dira. Erraustegia martxan jarri aurretik egin zituzten lehen azterketak, eta ondoren 2024ra arteko laginak aztertu dituzte. Iazko laginen emaitzak dira honakoak.
Elkarteko Andoni Burguetek nabarmendu du espetxean dauden presoek egindako delitu gehienek behar sozioekonomikoekin lotura dutela.
Gergely Gulyas Hungariako Presidentetza ministroak eman du erabakiaren berri, Hagako auzitegiak atxilotze agindua ezarrita dion Benjamin Netanyahu Israelgo lehen ministroa herrialdera heldu den egun berean. Israelgo armadak Gazako eremu gehiago hartzeko asmoa duela... [+]
Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako hezkuntza publikoko irakasleek urtarrilean abiaturiko greba zikloaren bigarren kolpea amaitu eta biharamunean deitu du bilera Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak. Begoña Pedrosa sailburuak adierazi du "akordio bat lortzeko nahia"... [+]
Bilboko Guggenheimeko museoaren kanpoaldean bildu dira plataformako kideak, bertan zuelako bere lehen agerraldi publikoa Bilboko Guggenheim Museoko zuzendari berri Miren Arzallusek. Landuko dituen ildoez hitz egiteko "goizegi" dela adierazi du Arzallusek, nahiz eta... [+]
Behatokiak Hizkuntza Eskubideen Egoera 2024 txostena aurkeztu du. Herritarrek helarazitako gertakarien bilduma aztertuta, ondorioztatu dute 2024an egoerak ez duela hobera egin, eta gainera, kexak jaso dituzten hainbat entitateren eskutik urraketak iraunarazteko jarrera sumatu... [+]
Duela aste batzuk, Diputazio kalean, Gasteizko erdigunean, bi gizonek etxerik gabeko pertsona bat bota zuten lo egiten zuen lokalaren kanpoaldeko eskailera-buru txikitik. Bota ez ezik, berehala metalezko baranda bat ere jarri zuten lonjaren aurrean. Lokala luzaroan hutsik egon... [+]
Mundu osoarentzat %10eko muga-zerga globala inposatuko du Donald Trumpen administrazioak, eta hainbat herrialderen inportazioak are gehiago zergapetuko ditu, tartean Txinakoak (%34) eta EBkoak (%20). Baina Hegoalde Globaleko herrialdeak izango dira kaltetuenak: Lesoto (%50),... [+]
Heriotza-zigorra eskatzeko argudio gisa, "indarkeria politikoko ekintza" izan zela adierazi du AEBetako Fiskal Nagusiak.
Palestinarekin Elkartasuna plataformaren ekimenez, txirrindularitzarekin lotura duten 70 bat pertsonak eskatu dute talde sionistak ez dezala txapelketan parte hartu, eta lortu dute.
Zedarriak enpresari taldeak armagintza sustatzera deitzeak eta Jaurlaritzak horrekin bat egiteak "haserrea" sortu diela diote sinatzaileek. Mundu mailako egoera "inoiz baino larriagoa" dela uste dute, eta "Euskal Herriaren etorkizuna oztopa dezakeen... [+]
Ion Aranburu koma egoeran eta ZIUan ingresatuta egon zen hainbat astez, erasoaren ondorioz.