Baitezpadako telefonoa

Xipri Arbelbide
Xipri ArbelbideDani Blanco
Uda honetan itzuli bat egin dut, duela 40 urte ezagutu nuen Burkina Fason. Haute Volta deitzen zen garai haietan.

Uagadugu hiri nagusian ohartu naiz, lehenagoko txirrindulen erdiak, mobilitek ordezkatu dituztela: hemen beribil bezainbat Yamaha bada han. Konguzi, nindoan hiria 100 kilometrotan baitzen, bidea asfaltatua zen: orotara 2.500 km dira asfaltatuak! Autobusean, 5 aulki lerro bakoitz eta ez 4! 1970ean, 4,5 milioi bizilagun ziren, orain 15 milioi. Emigratuak bestalde: 3 milioi Bolikostan berean. Bizi esperantza 50 urtez beheitikoa –hemen 80 ingurukoa–. Barne produktu gordina jende bakoitz: 483 $ ; Frantzian 40.000 $, Espainian 30.000 $.

Rissiam deitu herrian pasatu baitut denborarik handiena, ez zuten argi indarrik, beraz ez zen ez hozkailu ez telebistarik: edaria 30-40 gradutan edaten zen –nuen!– eta gauaz ez zen ez estalki ez mihise beharrik. Haiek gabe izerditan.

Nire lagunaren semeak batxiler diploma pasatua baitzuen, klasean 84 zirela erran dit. Diploma eskuratu dutenak 40z petik. Ez baita harritzekorik baldintza horietan.

Lehen euriak izanak eta, arto ereiten ari ziren, gehienak jorraia ttipi batekin. Zenbait, asto edo metro bat gorako behitto batek tiratu golde nabarrekin.

Ur edangarria zuten, zuloak eginak baitzituzten ura ukaiteko, baina inork ez zeukan urik etxean. Komunak zeuzkan etxe bakarrean nintekeen.

Giza gaizoak! Zer miseria! Ba ote dakite zer den zoriona, gogoeta zaude, irakurlea. Bai! Eta guk baino hobeki. Hemen baino irri gehiago ikusten duzu eta kopeta zimurtuak askoz ere guttiago. Han daukazue froga, kontsumismoa ez dela zorionaren baldintza. Gizonak jan behar du, edan, lo egin eta abar, baina garapena segurtatzeko sortzen dizkiguten “beharrak” oro gehiegikeriak dira; lurraren hondamenera garamatzate AHT, hegazkin supersoniko, beribil, negu minean jan Keniako marrubi edo sakelako telefonoek.

Ahazter zait. Sartuak dira haiek ere kontsumismoan. Erizain edo medikurik ez dute, irakasleak guttiegi, baina beharrena badute: sakelako telefonoa. Den herri tipienean badira, bateriak kargatzeko hirirat joan behar badute ere. Garapena, zer uste duzue dela! Samsung, Nokia eta bestek beren telefonoak saldu behar dituzte. Telefonoaren beharra sortzeko nahiko publizitatea egin dute, hor sartzen den dirua beste nonbait eskas izanez, leher eginen badute ere. Gure ekonomia sistemak du ez leher egin behar. Gu bizi gareno! Gero... Hor konpon!

Azkenak
Argalarioko parke eolikoaren aurka agertu da Bizkaiko Foru Aldundia, ingurumenean eragingo lituzkeen kalte “kritikoengatik”

Natura Ondarearen Zerbitzuak txosten bat aurkeztu du Barakaldoko mendi horretan bost haize errota jarri nahi dituen Iparaixe II proiektuaren aurka. Barakaldoko Udalak duela urte eta erdi eman zion ezezkoa egitasmoari, Mendietan Eolikorik Ez–Barakaldo plataformaren... [+]


Azokaroa: sei ekintza kultural Ziburuko 6. azokaren atarian

Apirilaren 30etik aurrera Azokaroa-ren lehen printzak sumatuko dira Ipar Euskal Herriko zenbait txokotan. Uxue Alberdi egongo da Hetero liburua aurkezten, Maialen Lujanbiok errezetaldia eskainiko du eta Maddi Sarasuak bere liburuaren aurkezpen musikatua egingo du senide eta... [+]


Ernaik “nazio bulkada berri bati” ekiteko asmoa adierazi du Berriozarren egindako Gazte Topagunean

Ostegunetik igandera bitarte egindako topagunean 3.000 lagunetik gora bildu dituela esan du Ernaik. Larunbat iluntzean egin dute jardunaldietako ekitaldi politiko nagusia, gazte antolakundeko bozeramaile Amaiur Egurrolak hitza hartuta. Aberri Egunaren harira EH Bilduk... [+]


Laborantza lurrak babesteko barazki landaketa herrikoia antolatu dute Marienean

Kanboko (Lapurdi) lurrak babesteko deia zabaldu dute ELB, Lurzaindia eta Ostiak. Maiatzaren 17an ibilaldia, ekitaldia eta landaketa herrikoia antolatu dituzte. "Lurraldearen oraina, eta geroa ere, gure inplikazioaren araberakoa da", adierazi dute.


2025-04-22 | Gedar
Munduko gastu militarra hirukoiztu egin da Gerra Hotzetik

Hainbat ikerketak erakusten dute inbertsio militarraren gorakadak osasuna edo hezkuntza bezalako sektoreen suntsipena dakartela herrialde batzuetan.


2025-04-22 | Aiaraldea
Jai euskaldunak erdiesteko urrats berriak emango ditu Aiaraldeko Euskalgintzaren Kontseiluak

Gora Aiaraldeko Jai Euskaldunak dinamika jarri du martxan aurten ere Aiaraldeko Euskalgintzaren Kontseiluak, Udal eta elkarteekin elkarlanean. Jaien testuinguruan euskararen presentzia eta erabilera sustatzea dute helburu. Iaz abiatutako bidetik jarraitu nahi dute aurten ere,... [+]


2025-04-22 | Euskal Irratiak
Brebetaren zientzietako froga euskaraz egiten ahalko da, sare pribatu zein publikoan

Antton Kurutxarri, Euskararen Erakunde Publikoko presidente ordearen hitzetan, Jean Marc Huart Bordeleko Akademiako errektore berriak euskararen gaia "ondo menderatzen du"


Larunbatean egingo dute Frantzisko aita santuaren hileta, eta maiatzean berria hautatzeko konklabea

88 urterekin hil da Frantzisko aita santua astelehen goizean, iktus baten ondorioz. Azken boladan osasun arazoak izan zituen. Miñan liburua gomendatu zuen publikoki, migratzaileen egoera kontatzen delako.


2025-04-22 | ARGIA
Israelek hildako 15 langile humanitarioen ikerketa-txostena gezurrez josita dagoela salatu dute

Hamabost langile humanitario hil zituen Israelgo armadak martxoaren 23an, terroristak zirela eta ez zutela euren burua identifikatu argudiatuta. Bideo batek bertsio hori gezurtatu ostean, gertatutakoaren barne-txostena egin dute Israelgo Defentsa Indarrek, baina bertan esaten... [+]


Euskal Herria nazioa dela aldarrikatu dute eragile ugarik Aberri Egunean

Eragile nahiz alderdi politiko ugarik plazaratu dituzte euren aldarriak aurtengo Aberri Egunean. Azken urteetan egin bezala, Bilboko eta Iruñeko kaleak hartu dituzte EAJk eta EH Bilduk, hurrenez hurren. Bagira-k, Ipar Euskal Herriko Mugimendu Abertzaleak, abertzaleen... [+]


Berwick eta gu

Beharbada ez duzu jakingo nor den Donald Berwick, edo zergaitik aipatzen dudan artikuluaren izenburuan. Gauza bera gertatzen zaie, agerikoa da, abian den Osasun Itunean parte hartzen ari diren gehienei. Ez dakite zer den Berwicken Helburu Hirukoitza, are gutxiago eredu hau... [+]


Zerbitzu publikoak: motozerrari bidea erraztu ala basoa garbitu?

Aurreko egunetan Larraitz Ugarte abokatuak idatzitako La motosierra puede ser tentadora artikuluak zeresan handia eman du sektore zabal batean. Administrazio publikoaren barruan ohikoak diren egoera batzuk mahai gainean jartzen ditu, tartean efizientzia falta, ardura eta kontrol... [+]


Eguneraketa berriak daude