Zuhaitzaren zirrara

Huasaia
Huasaia
Laurehunen bat litro ur bildu behar du egunero pago mardul batek bapo bizi ahal izateko. Guk pare bat zintzurreratuz gero balekoa. Baina zein ur? Mendikoa? Gozo-gozo gaitzak kutsatuko dizkiguna? Nola hala, nola ahala, ura garbitu beharra dugu, kalte nabarmenik egin ez diezagun. Alkohola nahasita, zukuekin hartzituta... tokian tokiko erara.

Brasilgo Belem hirian, milioi t'erdi eskas biztanlek, besteak beste, 180.000 litro inguru huasai ur edaten omen dute egunero. Huasaia, Euterpe oleracea, Amazoniako palmondo bat da. Izen zientifikoko Euterpe, arteetako bederatzi musetako baten omenezkoa da, musikaren alosiarena hain zuzen. 

Modan da huasaia, edo Europa eta AEBetan deitzen den eran, asaia. Haren frutak, elikagai ederrak edukitzeaz gain, gorputzaren oxidazioa moteltzen omen du. Zahartzaroari beldur dion jendearen artean da biziki boladan. Amazoniarrek etxeko dute, oleracea abizenak halaxe dio, baratzekoa. Huasaiaren ahizpa, palmitondoa, Euterpe edulis (edulis = jangarria), oso ezaguna da. Gordinik jaten den palmitoa palmondoaren punttako kimuaren bihotza da. Kimu bakarrekoa izaki, hura kenduta akabo palmondoa. Ahizpa ia akabatu dutenean, huasaiaren bihotzari tiraka hasi dira. Bere fruta eta honen ura ere gustuko dituztenez, honoko honekin gauzak talentuz egin nahi dituzte.

Askoren begiko da koxkorra. Hegazti frankok paparrean beratu ondoren jaten du eta tukanaren mokoa berau irekitzeko egokia omen da. Arrain ugarik ere gogoko du eta fruta erortzen den garaian arrantza toki polita omen da ur-izkinako huasaipea. Arrainotakoa da aingira elektrikoa deritzona, Electrophorus electricus. 550 volt-eko deskargak sortzeko gai da eta sustraiak uretan dituen palmondoa akuilatuta moiltzen du, frutak uretara erori araziz. On degiola.

Azkenak
Berwick eta gu

Beharbada ez duzu jakingo nor den Donald Berwick, edo zergaitik aipatzen dudan artikuluaren izenburuan. Gauza bera gertatzen zaie, agerikoa da, abian den Osasun Itunean parte hartzen ari diren gehienei. Ez dakite zer den Berwicken Helburu Hirukoitza, are gutxiago eredu hau... [+]


Zerbitzu publikoak: motozerrari bidea erraztu ala basoa garbitu?

Aurreko egunetan Larraitz Ugarte abokatuak idatzitako La motosierra puede ser tentadora artikuluak zeresan handia eman du sektore zabal batean. Administrazio publikoaren barruan ohikoak diren egoera batzuk mahai gainean jartzen ditu, tartean efizientzia falta, ardura eta kontrol... [+]


2025-04-16 | Haritz Arabaolaza
Hizkuntza

Garrantzitsua al da hizkuntza bat zuzen erabiltzea? Zer puntutaraino da hain beharrezkoa gramatika menderatzea edo hiztegi zabal bat edukitzea? Betidanik entzun izan ohi dut hizkuntzaren garrantzia, baina pentsatzen jarri ostean, ondorio batera iritsi naiz. Pentsatzeak askotan... [+]


Leku ‘kuttunak’

Aspaldian bisitatzen ez nuen eta hainbertze gustatzen zitzaidan leku batera joan nintzen aurrekoan. Bertan nengoela, gustura sentitu nintzen eta zera pentsatu nuen: hau da nire leku kuttuna. Kuttuna, kuttuna, kuttuna; hitza jira eta biraka etxerako bidean. Kuriositateak jota... [+]


2025-04-16 | Rober Gutiérrez
Trebetasunak

Nerabeek eta gazteek, ibilbide akademikoan zehar, behin baino gehiagotan jasoko dute lagungarria izango zaien ikasketetarako edo-eta lanbiderako orientabidea. Gidaritza eskaini behar zaie, zalantzez beterik egon ohi baitira erabaki garrantzitsuak hartu behar dituzten bakoitzean,... [+]


2025-04-16 | Euskal Irratiak
Mikel Epaltza
“Nire etxea utzi nuen ETAk nazioarteko begiraleen esku armak utz zitzan”

Atxik Berrituz giristino taldeak Kristauak Euskal Herriko bake prozesuan liburua argitaratu du Maiatz argitaletxearekin. Giristinoek euskal bake prozesuan zer nolako engaiamendua ukan duten irakur daiteke, lekukotasunen bidez.


Ertzaintza handitu eta 8.000 polizia nahi ditu Jaurlaritzak 2030erako

Ertzaintzarekin bigarren negoziazio mahaia ireki du Bigen Zupiriak, martxoan ERNE, ESAN eta SIPErekin ertzainei urteko soldata gutxienez 4.200 euro igotzea adostu ostean. Agente kopurua areagotzeko plan horretan Arkautiko (Araba) akademiak "berebiziko... [+]


Iñaki Bakero (Erriberan Euskaraz)
“Batzuek ez gaituzte hemen nahi, baina bagaude”

Maiatzaren 17an Erriberako lehenengo Euskararen Eguna eginen da Arguedasen, sortu berri den eta eskualdeko hamaika elkarte eta eragile biltzen dituen Erriberan Euskaraz sareak antolatuta


Aguraingo Udalak atzera bota du 50.000 plaka fotovoltaiko instalatzeko proiektua

EH Bilduk aurkeztutako mozioa onartu dute osoko bilkuran. Udalak egitasmoa sustatzen duen enpresari, Cañaveras Solarri eskatu dio proiektuak ez ditzala hartu balio estrategiko handiko gisa kalifikatutako nekazaritza lurrak, eta gune populatuetatik gutxienez 500 metroko... [+]


2025-04-16 | Sustatu
Bi hilabete igaro dira eta berdin gaude: IP blokeoak dozenaka euskal webguneren kontra futbola dagoenean

Duela egun batzuk iragarri zuen Puntueu-ek La Ligaren blokeoak euskal domeinuei eragiten dien kaltea monitorizatuko zuela. Asteburu honetan izan dira partiduak, hain zuzen, eta monitorizazioaren datuak hor daude, penagarriak dira.


Eguneraketa berriak daude