Panafrikanismoaz oroituz Nkrumah-ren 100. urteurrenean
- Afrika osoa egitura politiko bakarrean biltzeaz orain baino gehiago hitz egiten zen hango herrialdeak independentziara iritsi berritan. Geroztik panafrikanismoa aldika esnatzen da eta aldika lozorroan galtzen. Duela mende bat sortu zen Kwame Nkrumah geratu da haren ikur historiko.
Panafricanisme: de Nkrumah à Kadhafi dossierra plazaratu du Afrique-Asie hilabetekariak. Frantsesezko kazeta hau urte luzez Afrikako mugimendu aurrerakoien erreferentzietako bat zen Simon Malley-ren zuzendaritzapean. Malley (1923-2006) kulturaz judua zen eta jatorriz egiptoarra. Gamal Abdel Nasserren kolpea lagundu zuen 1952an eta geroztik Kairoko gobernuak ordezkaritza lanetan erabili zuen.
1969an Frantziara joanik, informazio tresnak sortzeari ekin zion, tartean lehenik Africasia eta gero Afrique-Asie deitu zena, orduan sasoian zeuden indar antikolonialistei eta oro har Hirugarren Munduaren aldeko mugimenduei oihartzuna eskainiz. Afrikaren bilakaeraren gakoak barnetik ezagutu dituzte.
Irailaren 21ean ziren 100 urte Kwame Nkrumah sortu zela. Orduan Urrezko Kosta deitzen zen Ghanan sortua, seminario katolikotik pasa ondoren, Amerikako Estatu Batuetan egin zituen unibertsitate ikasketak. Gaztaroan AEBetan eta Britainia Handian egin urteetan ezagutu zituen panafrikanismoaren teorikoen ideiak eta baita marxistenak ere.
Ghanara itzulita, britainiarren aurkako mugimenduan hasi eta laster azaldu zen buruzagien artean, politikan bezala sindikalgintzan. Convention People’s Party fundatuta, Nkrumah famatu egin zen gidatzen zituen greba, boikot eta bestelako mobilizazio baketsuengatik.
Kartzelan zegoela irabazi zituen 1951ko lehen hauteskundeak eta 1952an izendatu zuten lehen ministro. Ondoko urteetan saiatuko zen mamitzen sozialismo afrikarra deitzen zuena ordurako inguruko herrialdeak baino garatuagoa zegoen Ghanan. Eta nazioarte mailan panafrikanismoa aldarrikatu zuen, mende erdi lehenagotik diasporako afrikarren artean landutako ideia.
Agintea hartu berritako lilurak laster hasi ziren ximeltzen. Kolonialisten hatzaparretatik eskapatzea ez zen erraza. Herrialdea industrialtzea ere ez. Sindikatuekin haserretu zen. Zergak handitu behar izan zituen. Protestak gero eta handiagoak ziren, lehendakariaren bakardadea bezala. 1966ko otsailean, Txina eta Vietnamera joana zela bixitan, militarrek estatu kolpea eman zioten, CIAren laguntzarekin.
Urte bete lehenago, Ghanako Akra hiriburuan, ahalegin berezia egin zuen Nkrumahk Afrikar batasunari irakinaldi berria ematen. Han ziren, besteren artean, Gamal Abdel Nasser, Haile Selassie, Seku Ture, Julius Nyerere eta Afrika askatu berri haren apostolutzat aipatuak izan diren gehienak. Baina Nkrumahren proposamenak ez ziren lege bihurtu. Afrikar Batasuna estatuen arteko erakunde lausotu baten hezurduran geratu zen galduta, hala diote oraindik panafrikanismoa aldarrikatu beharreko asmoa dela uste duten Afrique-Asiekoek.
Afrika ahoan baina ez sakelean
Nkrumahk Africa must unite (Afrikak batu behar du) liburu manifestua idatzi zuenerako panafrikanistak zatituta zeuden Afrikako Estatu Batuak antolatu behar zirela uste zutenen eta urrats laburragoz aitzinatu behar zela uste zutenen artean. Hauentzako haiek iraultzaile ezkertiarrak ziren eta lehenengoentzako bigarrenok neokolonialisten kolaboratzaileak.
Gauza batean historiak eman dio arrazoi Nkrumahri: egitekoa azkar egin behar zela, gainerantzean kanpoko presioek beren fruituak emango zituztela eta Afrika isolamendura eta bazterketara kondenatua izango zela.
1970tik aurrera panafrikanismoa gero eta gehiago bihurtu zen agintarien buruhausteen bigarren mailara mugatutako gaia, eten gabe hitzaldietan lehen planoak aipatua izaten segiko zuen arren. Herrialdeen arteko tirabirak ugaritzeaz gain, 1980tik aurrera Amerikak eta Europak politika neoliberalak indartu zituzten mundu osoan. Azken hiru hamarkadotan Afrikan gertatu diren gerra eta sarraskiak nekez aurrikusiko zituzten amesgaiztoetan ere antzinako ekintzaile antikolonialistek. Eta kontinentea txirotasunaren eta kanpo zorraren leizean murgildu da zintzurreraino.
Afrikako Estatu Batuak izan behar zutenen ordez eskualdekako itunak ugaritu dira. Kritikoek diotenez, hitzezkoak dira itunok beste ezer baino, eta horrela badira herrialdeak bi, hiru eta baita lau eskualde mailako itunetan sarturik daudenak.
Balio izan ote dute ahalegin horiek? Nouvel Afrique-Asiek dio, penaturik, aurrerapen zehatzetan ez direla mamitu: Grandes ambitions et petits moyens (Helburu handiak, bitarteko txikiak). Hasteko, herritarren Afrikan barnako mugikortasunean gutxi aurreratu da. Muga administratiboak zertan diren irudikatzen duten pare bat zertzelada ikusi: Senegaleko herritar batek Kenyara joan nahi izanez gero Britainia Handiak Dakarren duen enbaxadan eskatu behar du bisa; eta keniatarrak Senegalera jo nahi badu Frantziaren Nairobiko enbaxadan.
Afrika erabat zokoratua dago mundu mailako merkataritzan, salerosketa guztien %2 baino ez da afrikarrekiko. Baina kontinente barrukoak ere blokatuta daude azpiegiturarik ezagatik.
Une honetan hiru proiektu nagusi daude eraikitze bidean Afrika barneko merkataritza suspertuko dutelakoan. Batetik Nigeria eta Kamerun batuko dituen 400 kilometroko autopista, Afrika ekialdetik mendebaldera zeharkatuko duen Mombasa-Lagos ardatzaren barruan. Bigarrenik, Burundi, Ruanda, Uganda, Kongo eta Kenyako sare elektrikoak lotuko dituen eskema berria, 800 kilometrokoa. Hirugarrena, Nigeriatik Nigerren barrena Aljeriaraino helduko den gas-hodia, 2.300 kilometro tartean Sahara zeharkatuz, 2015 edo 2017rako egunean 20 edo 30 milioi metro kubo gas garraiatzen eduki nahi dutena.
Panafrikanismotik zer geratzen da? Batzuek Muammar Gadafi ikusi dute amets hura gauzatu lezakeen gizontzat eta libiarrak bera Kwame Nkrumahren oinordekotza aldarrikatu du. Baina asmo handi hartara hurbiltzeko lanean bateko eta besteko nazionalismoak toreatu beharko ditu, potentzia kolonialen presioak orekatu, mundializazio neoliberalari aurre egin, garapen maila oso ezberdinetan bizi diren herriak uztartu... eta afrikarren gehiengoarentzako lider onargarri bilakatu.
Argazki oina: Time astekariaren artxiboetako argazkian ageri da Kwame Nkrumah, Ghanako presidente izana eta panafrikanismoaren ikurtzat ohoratzen dena. 1966an, kolpe militar batek lehendakaritzatik kendu baino urtebete lehenago, afrikarrak ohartarazi zituen kontinentearen batasuna emeki egin behar zela ziotenez: “Berandutzeak gure arteko ezberditasunak handiagotuko ditu eta neokolonialismoaren sarean harrapatuko gaitu. Kontinentearen askatasunerako lasterketa betirako galtzea eraginen digu”.
Informazio gehiago:
* Nouvel Afrique-Asieko dossierra Panafrikanismoaz
* Afrique-Asieko zuzendari zena Simon Malley Wikipedian
* Panafrikanismoaren historia
* Kwame Nkrumah informazio zentroa
* Franz J. T. Lee-ren Kwame Nkrumah: el Chávez negro de Africa
* Ghana gaur egun, Nkrumahren antikolonialismoaren antipodetan, Le Monde Diplomatique gaztelaniazkoan
* Kwame Nkrumah Wikipedian
“Te Siklârel Romanipen” ikasketa plana prestatu dute Ijito Herriaren historia eta kultura Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan txertatzeko. Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak sortu du proiektua, EHUrekin eta Amuge Euskadiko Emakume Ijitoen Elkartearekin... [+]
Bitartekaritzaren eta pertsonen arteko komunikazio zuzenaren bidez, izaera penaleko gatazka bati konponbidea aurkitzea da Justizia Errestauratiboaren helburua. NUPek eskainiko duen prestakuntza 100 ordukoa izango da eta ikasleei titulazioaren gastuen %90 ordainduko zaie.
Vicent Andrés Estellés poetaren hitzak harturik, bat naiz hainbat eta hainbat kasuren artean, eta ez kasu bakan, arraro edo ezohiko bat. Zoritxarrez, ez. Hainbaten artean, bat. Zehazki, Europako Kontseiluaren arabera, eta ibilbide handiko beste erakunde batzuen... [+]
Fermin Muguruzak kontzertua eskaini zuen pasa den larunbatean Martuteneko kartzelan, Iñaki Pikabea 'Piti' eta Joseba Sarrionandia ETAko kideek espetxe horretatik ihes egin eta 39 urtera. Orain, kontzertua dela-eta hainbat jenderen kexak jaso ostean, Eusko... [+]
Argazkia bai, ala argazkia ez? Oraintxe bertan, ez dago argi Rio de Janeiron hasi berri-berria den G20aren goi bileran argazkia izango ote dugun ala ez. Bertaratu diren agintari gorenen “familia-argazkia”, alegia. Horrelakoetan arauzkoa bihurtu dena: turista... [+]
Bizkarsoro filma (Josu Martinez, 2023) Donostiako zinema aretoetan proiektatuko dute ostiral honetatik aurrera (hilak 22); SADEko Iñaki Elorzak azaldu duenez, bi aste inguruz proiektatuko dute printzipioz, eta, arrakasta baldin badu, denbora gehiagoz. Hala azaldu dute... [+]
Nafarroako Salhaketak jakinarazi duenez, laguntza hori ezinbestekoa zen preso egondako pertsonek "gutxieneko oinarri ekonomiko bat" eduki zezaten, "askatasunean bizitzen hastera igarotzean". 480 eurokoa baino ez zen subsidioa.
Duin bizi ahal izateko prestazio ekonomikoa jasotzen dutenak lupapean ditu, berriro ere, Eusko Jaurlaritzak: postontzia jarri du martxan, herritarrek modu anonimoan “jardun irregularren edozein susmo” jakinarazi dezaten, eta Lanbideko Kontrol Unitatea indartu du,... [+]
Palestina, mediatikoki aurkeztua ez den bezala, aipatu zen joan den larunbatean Makean, mintzaldi, tailer, merkatu eta kontzertuen bidez.
Asteburu honetan Euskalduna Jauregian Euskadiko Etxebizitza eta Dekorazio Higiezinen-aretoa egon da. Sustatzaile eta higiezinen agentziek eraikuntza berriko promozioak eta bigarren eskuko etxebizitzak eskaini dituzte partikular eta profesionalen erosketa eta inbertsiorako... [+]
Egin berri dira Euskal Herriko Emakume* Abertzaleen Topaketa Feministak, azaroaren 16an, Laudion. Trantsizio feminista dimentsio guztietan lelopean 500 feminista elkartu ziren. Egun osoz amets egin zuten, utopiak lortzeko bidea marrazteko eta mugimenduko kideak ilusioz betetzeko.
"Hizkuntzen irabazia" kongresua izango da azaroaren 26an eta 27an Donostian. Arlo digitalean inglesaren erabilera aregotzen ari den garaietan, kongresuak euskara bezalako hizkuntza gutxituek tokiko ekonomiari egiten dioten ekarpena agerian utzi nahi du.