Pozoia
Artseniko zuria, uretako astaperrexila, lupu beltza edo antraxa, estriknina... Toxikatu, gaixotu eta, deskuidoan, akabatu egiten duten substantziak dira horiek. Bere bidea egiten du pozoi bakoitzak, propio berea, eritasunetik heriotzaraino.
GAROÑA. Itxi behar zutela, baina ez dute itxi: “Ay, si, si! Ay, no, no! Markeroliño marketxuleta marketxo txuriano...” Agintariek diotenez, denon hobe beharrez mantentzen dute zabalik eta martxan. Pozoia zerbitzatu digute, zilarrezko plateretan bada ere.
Pozoi aktiboa da Garoñakoa. Pozoi politikoa. Gezurraren pozoia. Energia-ekoizle diren enpresa ahaltsuen pozoi esanguratsua, geure buruetara tantaka isuria.
Ez dute ezertarako balio izan ekologisten protestek. Ezta politiko batzuenak edo herri-administrazioen izenean mintzatu diren hautetsienek ere. Ez du balio izan, herritar askoren ahotsak. Ezta milaka manifestazio egiteak ere. Pozoia, beti pozoi.
GORBEIA. Mendi enblematikoa pozoitzen ahalegindu dira: “Gorbeiako larrean, aker bat dago erdian, atso herrena dabil bere aurrean dantzan” kantatu izan dugu umetan, gurutzera ailegatu izan garenean, Arratia sakonetik hurbilduta edo Mairulegorreta iradokitzailetik. Edo Orozkotik. Edo Barazarretik. Edo...
Aker, atso, lami, basajaun eta era guztietako izpirituak uxatu dituzte militar espainiarrek Gorbeiatik. Derrepentean. Piperpotoa administratu diete denei eta gurutzea prezintatu.
Konstituzio hitza ahoan ailegatu dira militarrak. Bakean dagoenari, bakean utzi behar zaio. Baina, batzuek ez jakin hori. Metroka ehundutako bandera triste hori ezarri digute han, Euskal Herriko paisai ederrenetakoa duen gailurrean. Ortziaren muga besterik onartzen ez duen amestoki ederra pozoitu gura izan dute.
MUGAREN MUGAK. “Zenbat gara? Lau, bat, hiru, bost, zazpi?”. Eguraldiaren eta giroaren azalpena egiteko, esatariek erabiltzen dituzten telebista-mapa horietara ere heldu da alkaloide suntsitzaile bat. Lardaska sinboliko berria.
Euskal Herriaren forma-aniztasun beti eztabaidatuaren baitan, orain beste bariante bat erakutsi digute ETBn. Hirurak-bat, laurak-bat, zazpiak-bat, seiak-bat... ezagunak genituen mapa horiek guztiak euskararen herriaren mapa marraztu gura genuenean, Euskal Herria irudikatu gura genuenean.
Orain, sorgin ilunen alkimia politikoak hala eskatuta, inongo abertzalek pretenditzen ez dituen lurraldeak erantsi dizkiote Euskal Herri telebisatuari: Biarno, Errioxa, Burgos…
Geografia ikas dezagun egingo dute, seguru asko.
ARROSAREN IZENA. Umberto Ecoren nobela horrekin akordatu naiz. Ecoren eleberri famatuan, rol garrantzitsua betetzen zuen pozoiak. Baita gezurrak ere.
XIV. mendeko eztabaida erlijioso nahasietan giroturik, Alpeetako abadia batean gertatutako zenbait heriotza ilun kontatzen ditu idazleak. Eleberri horretan, fikzio horretan, bibliofagiak akabatu zuen abadia horretako Jorge de Burgos fraide itsua, liburuzain zaharra, Aristotelesen Poetika denen begietatik ezkutatu nahi zuena.
Eleberriak azaltzen duenez, arrastoa uzten du beti gezurrak. Baita pozoiak ere. Gogoratu fraide haren lerde urdina, inork ez irakurtzeko, Aristotelesen liburua jan zuenean, pozoi eta guzti.
XXI. mendean bizi gara. Baina akordatu, nobela horrekin akordatu naiz.
EAEko haurren %6,4ak eta Nafarroakoen %10,2ak ikusmen pobrezia du. Visión y Vida elkarte espaniarrak egin du estatuko azterketa. Txostenaren arabera, ikusteko arazoak dituzten haurren eragozpen larriena da ez duela minik egiten, eta familiek, baliabide ekonomikorik ez... [+]
Urtea bete da Hamasen urriaren 7ko erasoak gertatu zirenetik. Ordutik, Israelek Gaza suntsitu du eta guda inguruko herrialdeetara zabaltzen ari da pixkana. Urtebete honetako gertaera nagusiei errepasoa emango diegu kronologia honetan.
Memoria osoa ekimenak salatu du biolentziaren biktima izan direnen arteko desberdintasunak bultzatzen ari direla hainbat instituzio, eta norabide hori zuzentzeko deia egin du. Ekimenak estatuen biolentziaren hamabost biktima elkarte biltzen ditu. Urriaren 12an Guardia Zibilak... [+]
Bi T10 pistola elektriko erosiko ditu udalak, baina beste sei erostea eskatu dute poliziek. Arma zurien erabileraren ustezko gorakada hartu dute aitzakiatzat, erabilera justifikatzeko. Gero eta udaltzaingo gehiagotan ari dira taser pistolak eskuratzen; Ertzaintzaren BIZKOR... [+]
Arabako Mendiak Aske elkarteak zorionak eta eskerrak eman nahi dizkio Arabako Foru Aldundiko Natura Ingurunearen Zerbitzuari, Bonelli arranoa gure lurraldean berriro sartzeko Aquila a-Life proiektuarekin lortutako arrakasta dela eta.
Guztiz kontziente gara proiektu honek... [+]
Donostiako Udalak iragan osteguneko udalbatzarrean iragarri zuen moduan, zaborren tasa % 26,5 igoko du, 2025eko urtarriletik aurrera, Hondakinen 7/2022 Legeak horretara behartzen duela argudiatuta. Eguzkik, ordea, salatu du legea kostuei begira aplikatzen duela soilik, eta... [+]
Maria Elena Escudero 56 urteko emakumea azkenean Mendigoiti ikastetxeko bere garbitzaile lanera itzuli behar izan da ostegun honetan, Iruñeko Mendillorri auzoan. Asteazkenean ez joateko esan zioten Zaintzen enpresakoek eta ostegunean berriro baietz, aurkezteko lantokian.
Alzheimerraren inguruan haurrekin naturaltasunez hitz egitea du helburu ‘Arrain bat bezala’ antzezlanak. “Zenbat eta lehenago landu orduan eta gutxiago estigmatizatzen da”, nabarmendu du Ana Maestrojuán zuzendariak.
Lanopor egun batzuk izan nituen joan den astean. Oporrak ziren, baina ordu batzuk dedikatzen dizkiodan afizio bati emanak izan ziren, biltzar batean inbertituak: hotelean lo eta hotel bereko areto batean jardunaldiak goiz eta arratsaldez. Ordu gutxi batzuk geratzen ziren hiria... [+]
Lapurdi zeharkatuko lukeen AHT egitasmoa aitzina doala salatu du ingurumenaren alde dabiltzan elkarteen artean osaturiko CADE kolektiboak. Urriaren 12 eta 13rako jarri du hitzordua, Gironda eskualdean Lurraren Altxamenduak sareak antolaturiko protestari sostengua erakutsiz.
Uri Tzafon 2023ko martxoan sortu zen, ehunka batzuk kide dira, baina milaka jarraitzaile ditu jada eta tinko jarraitzen du bere ideia nagusia saltzen: Libanoko Litani ibaitik hegoalderako lurraldea Galilearen iparraldea da, beraz, "koloniza dezagun".
EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak atzera bota du UGT sindikatuak Euskotreneko egonkortze prozesuko euskara eskakizunen aurka egindako eskaera. UGT sindikatuak horren aurka eskaria egin zuen eta epaileak azpimarratu du eskakizunak UGTk berak sinatutako lan-hitzarmenean onetsita... [+]
Alfaro kontseilariak “aurreko hamarkadetako politika espekulatiboak” kritikatu ditu eta kolaborazio publiko-pribatuaren aldeko apustua egin du Foru Legebiltzarrean. Helburu gisa jarri du Europa erdialde eta iparraldeko datuetara heltzea. Etxebizitzaren esparruan lan... [+]