Zergatik ez dugun iraungo (edo bai)

Alberto Elosegi
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Meme deitzen dio Richard Dawkinsek komunitate baten baitan, kulturalki gogoangarria izaki –gogoratzea merezi duena, alegia–, pertsona batengandik beste batengana eta belaunaldiz belaunaldi transmititzen den unitate minimoari. Nukleo gogoangarri hori osa lezakete, besteak beste, pertsonaiek (Don Quijote; baina baita ere Maradona), esaldi batek (“Izan edo ez izan...”; baina baita ere “la noche me confunde”), irudi batek (Che Guevararen soslai zuribeltzezkoa; baina baita ere Nike-n logoa) edo kantu batek (Blowing in the wind; baina baita ere “Próxima estación Esperanza” eta ondorengo txirrin hotsa). Horrela, memeen baturak eta konbinazioak egitura kultural konplexuak sortuko lituzke, hizkuntza bat edo mitologia bat, kasu.

Dawkinsek El gen egoísta liburuan asmatu zuen teoria honek, genetikaren mundua eta bere funtzionamendua kultur mundura ekartzeko ahalegina egiten du, eta aldekoak adina sortu ditu kontrako iritziak, ez baitu, oraindik ere, nahikoa oinarri eta garapen matematiko sendorik. Interesgarria da, edonola ere, transmisioaz hainbeste hitz egiten den garaiotan, biologiaren legeak kulturara ere aplika daitezkeela pentsatzea. Batez ere, gurean bezala, fosil izateko bidean sentitzen garenean sarritan, eta bizirauteko “kanpotiko laguntza” edo Ama Zelula Santisima guztiak beharko ditugula susmatzen dugularik.

Memeen kasuan ere, genetan legez, badira hainbat unitate ugalkortasunerako joera eta denboran irauteko ahalmen berezia dutenak; beren burua errepikatu eta aldagai berriak sortzeko gaitasuna. Euskal kulturari dagokionean, ez litzateke beharbada guztiz hutsala meme hauek zeintzu diren identifikatu eta haien erabilera maliziosaren bidezko aldagai sintetikoak sortzea laborategi batean (ez dakit Etxepare Institutuari edota Pasteur Institutuari legokiokeen: onena bien arteko elkarlana litzateke, ziur aski... Edo, zer arraio, sor dezagun espreski erakunde berri bat: EKUMEBANK –Euskal Kulturako Memeen Bankua...–). Bagenuke non bildu eta zer egin... Zenbat dira, ordea, benetan ugalkortasuna, iraupena eta mutabilitatea ziurtatuko luketen kultur genetikako meme eraginkor horiek, gehiengo batek hala sentitzen dituenak? Ez litzateke erronka makala errolda osatzea. Bitxia da, baina bururatzen zaizkidan erreferente gehienak musikalak dira: Mikel Laboak sortu ditu makina bat meme berak bakarrik, Hertzainak taldeak ere bai, Ruper Ordorikak beste hainbeste... “Ze urrun dagon Kamerun”, “Hauxe da debilidadia”, “Aio eta ondo bizi” edota “Edozein herriko jaixetan” ez ote dira memeak esaldi okurrenteak baino gehiago? Bertsolaritzatik asko edan liteke. Literaturan ez zaizkit hainbeste adibide bururatzen, baina inor gutxik ukatuko du Obaba espazio mitikoa meme bat denik, edota “ehun metro” hitz elkarketak Saizarbitoriaren nobelako pasarteak ekartzen dizkigunik askori burura oihartzun olinpikoak baino lehen. Koldo Izagirreren Agirre pertsonaia izan liteke meme bat. Zineman: Kareletik meme bat da. Hamaseigarrenean aidanez ere bai, hizkuntz egitura bezala, baina baita pasarte historiko jakin horrek hunkitzeko duen eraginkortasuna medio: irauten du denboran, errepikatzen da eta mudatzen... Animalario konpainia madrildarrak Urtainen aitaren bizitzako pasarte harexekin amaitzen zuen boxeolari zestoarrari eskainitako antzezlana.

Kontua da, globalizazioak eskaintzen dituen (in vitro xiringatzen dizkigun) meme horien baitan nola txertatu daitezkeen geure memeak, eta elkarrekin armonian bizi, Josef Mengele bihurtu gabe.

ASTEKARIA
2009ko uztailaren 19a
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
#2
Arkaitz Zarraga Azumendi
#3
Ane Ablanedo Larrion
#4
Haizea Isasa
Azoka
Azkenak
Kontzertuak, hitzaldiak, antzerkiak, dantzak, bertso-saioak... M8ko ekitaldi kulturalen bilduma

Festa egiteko musika eta kontzertu eskaintza ez ezik, erakusketak, hitzaldiak, zine eta antzerki ikuskizunak eta zientoka ekintza kultural antolatu dituzte eragile ugarik Martxoaren 8aren bueltarako. Artikulu honetan, bilduma moduan, zokorrak gisa miatuko ditugu Euskal Herriko... [+]


Bizi testamentua: aurretiazko borondateen agiriaren gakoak

Soco Lizarraga mediku eta Nafarroako Duintasunez Hiltzeko Eskubidea elkarteko kidearen ustez bizi testamentuak heriotza duin bat eskaini eta familiari gauzak errazten dizkio.


2025-03-07 | Uriola.eus
Iker Egiraun, Etxebarrieta Memoria Elkartea
“Bizi dugun testuingurua urteetan emandako borroken ondorioa dela sinbolizatu nahi dugu”

Bilbo Hari Gorria dinamikarekin ekarriko ditu gurera azken 150 urteetako Bilboko efemerideak Etxebarrieta Memoria Elkarteak. Iker Egiraun kideak xehetasunak eskaini dizkigu.


2025-03-07 | Aiaraldea
Ferosca I zentral eolikoaren kontrako alegazioak zabaldu ditu Aiaraldeko Mendiak Bizirik plataformak

Laudion, Aiaran eta Okondon izango du eragina energia azpiegiturak eta plataformaren aburuz, proiektuak eta ingurumen-inpaktuaren azterketak gabezia garrantzitsuak dituzte.


2025-03-07 | Euskal Irratiak
Donibane Lohizuneko Begiraleak kultur elkarteak bere 90 urteak ospatuko ditu

"Entseatzen gira arnas gune bat sortzen Donibane Lohizunen, hain turistikoa den herri honetan". 250 kiderekin Donibane Lohizuneko Begiraleak kultur elkarteak 90 urte bete ditu aurten. Lau emaztek sortu zuten talde hauetan eramaile izan zen Madeleine de Jauregiberri... [+]


“Topaketa antiinperialistak” egingo ditu Askapenak martxoaren 15 eta 16an Bilbon

Karmela espazio autogestionastuan egingo ditu, eta Euskal Herriko zein nazioarteko gonbidatuak egongo dira bertan. "Koiuntura analisi orokorretik abiatu eta Euskal Herriko borroka internazionalistaren gakoetarainoko bidea" egingo dutela adierazi du Askapenak... [+]


Legebiltzarrak 1936ko biktimen legea aldatu du, Erorien Monumentua birmoldatzeko

33/2013 Foru Legeari Xedapen gehigarri bat gehitu zaio datozen aldaketak gauzatu ahal izateko, eta horren bidez ahalbidetzen da “erregimen frankistaren garaipenaren gorespenezkoak gertatzen diren zati sinbolikoak erretiratzea eta kupularen barnealdeko margolanak... [+]


Bi eskumen berri bere gain hartu ditu Jaurlaritzak: atzerritarren lan-baimena eta meteorologia-zerbitzua

2025 amaitu baino lehen Gernikako Estatutuan jasotzen diren eskumen guztiak izatea espero du Jaurlaritzak. Oraindik 25 eskumen falta dira. Transferentzia Batzordea aurreko astean biltzekoa zen baina "agenda arazoak" zirela eta atzeratu zuten. 


Duplak egin du aurtengo Herri Urratseko abestia

Elgarrekin izena du Duplak egin duen aurtengo abestiak eta Senpereko lakuan grabatu zuten bideoklipa. Dantzari, guraso zein umeen artean azaldu ziren Pantxoa eta Peio ere. Bideoklipa laugarrengo saiakeran egin zen. 


2025-03-06 | Haizea Isasa
Kasu, ez gitxu lo!

“Kasu, ez gitxu lo!”. Gure denbora eta manerekin baina heldu gira.

Azaroaren 25ean Baionako elgarretaratzera joan ez joan eta autoak nola partekatu pentsatzetik (joan-jina bi oren), bat-batean Lartzabalen elgarretaratze bat antolatu genuen, eta 47 emazte bildu!... [+]


Eskuin muturrarekin lotura duen alemaniar batek egin zuen Manheim hiriko auto harrapaketa, ez etorkin batek

Alemaniako Poliziak asteleheneko gertakariaren arrazoiak "politikoak" zirela baztertu duen arren, 35 urteko Alexander Scheuermann Ring Bund talde neonaziko kide zen. Bi hildako eta hamar zauritu utzi dituen atentatuaren egileak sare sozialetan "gorroto mezuak"... [+]


2025-03-06 | Mara Altuna Díaz
Mary Kim Laragan-Uranga, AEB-etako euskalduna eta AEK-ko ikaslea
“Euskara ikasten dut AEBetara emigratu zuten nire aitona-amonen ahalegina eta sustraiak ohoratzeko”

“Bi pertsona mota daude munduan: euskaldunak, batetik, eta euskaldunak izan nahiko luketenak, bestetik”. Gaztea zela, Mary Kim Laragan-Urangak maiz entzuten omen zuen horrelako zerbait, Idahon (AEBak), hain zuzen. Ameriketan jaio, hazi, hezi eta bizi izandakoak 70... [+]


Feminismo antimilitarista: ezinbesteko borroka Martxoaren 8an eta beti

Martxoaren 8a, Emakumeen Nazioarteko Eguna, munduan zehar milioika emakumeontzat berdintasuna, eskubideak eta justizia eskatzeko borroka eguna da. Hala ere, gerrek, gatazkek eta politika militaristen hazkundeak markatutako testuinguru global batean, inoiz baino premiazkoagoa da... [+]


Manu Ayerdiren kontrako auzia behin betiko artxibatu dute, instrukzioa epez kanpo luzatu zelako

Geroa Baiko lehendakari eta Nafarroako lehendakariorde izandakoa enpresa bati 2,6 milioi euroko diru-laguntzak ustez modu irregularrean emateagatik zegoen auzipetuta, Davalor auzia deiturikoan. Nafarroako Probintzia Auzitegiak erabaki du auzia behin betiko artxibatzea, legalki... [+]


Feminista sindikalista ala sindikalista feminista

Nahiz eta Nazio Batuen Erakundeak (NBE) 1977an nazioarteko egun bat bezala deklaratu zuen eta haren jatorriaren hipotesi ezberdinak diren, Martxoaren 8aren iturria berez emazte langileen mugimenduari lotua da.


Eguneraketa berriak daude