Gazume Gipuzkoako Errezil, Azpeitia eta Asteasu herrietako lurretan dagoen mendi muinoa da. Erniotik, esate baterako, ederki ikusten da. Aitziber Sarobe biologoa Zarauzko Arkamurka Natur Elkarteko kidea da. Beste askorekin batera, Eusko Jaurlaritzak proposatu duen parke eolikoaren kontra egin du. Sarobe ez dago eolikoak jartzearen aurka, baina energia politikan EAEk ba omen du aurreragoko lanik: “Proiektu eolikoak ez daude eraikita energia beharren diskurtsoaren gainean. Kontsumo etengabearen eta enpresa batzuen etekinean oinarritutako planteamendua da. Horregatik egiten dugu planto hasieratik. Energia eolikoa ezinbestekoa dugu, baina bide honetatik ez”.

Zergatik zaude Gazumeko haize-erroten kontra?

Gazumeko eolikoei kontra egiten diegu, Gazumerako planteatu den zentral eolikoen eredu hori, hau da energia eolikoaren aprobetxamendurako Jaurlaritzak prestatu digun markoa bera, ez dugulako onartzen. Ekologistok honetan ez gara inoiz hipokritak izan, oso garbi daukagu Euskal Herriak arazoa daukala energiarekin. Batetik, Euskal Herriak subirautza balu, Europako bigarren herri industrializatuena izango litzateke. Ez hori bakarrik, demografia tasari dagokionez, aurrenekoa ez balitz oso hurbil ibiliko litzateke. Paisaia horren barruan, daukagun bizi mailarekin, ezinbestekoa da onartzea energia kontsumo handia daukagula. Bestetik, gure bizi mailari ez diogu uko egiten, horretan beste edozein herri bezain kontsumista gara.

Beraz, batetik, gure energia beharrak handiak dira, eta bestetik, herri bezala ez daukagu energiara bideratutako natur baliabiderik horri aurre egiteko. Oso-oso defizitarioak gara. Horretan seguru asko Eusko Jaurlaritzak egiten duen diagnostiko bera egiten dugu.

Zer proposatzen duzu egoera defizitarioari aurre egiteko?

Eusko Jaurlaritzak bost urtetik behin egiten duen Energia Planean kontsumoak etengabe gora egingo duela hartzen da kontuan. Diagnostiko horren gainean egindako edozein plangintzari esango diogu ezetz. Herri bezala daukagun lehenengo obligazioa, eta ez bakarrik ekonomikoa morala ere bai, kontsumo hori murriztea da. Zeren ez du balio “Garoña itxi!” esan eta gero Frantziako zentral nuklearretatik datorren kablea gurean onartzea.

Kontsumoa murriztu eta zer gehiago?

Eusko Jaurlaritzaren plangintza zertan oinarrituta dagoen ahaztuta ere, beste akats handi bat ikusten diogu Energia Planari.

Bost urtero zehazten da EAEk zenbat energia beharko duen. Bada, diagnosi horiek, Energiaren Euskal Erakundearen bitartez, energiaren alorra kudeatzen duten enpresa pribatuek Eusko Jaurlaritzarentzat egindako planak dira. Erakunde hori osatzen duten hainbat enpresa pribatuk eratutako klusterrak egiten ditu planak Jaurlaritzarentzat, alegia, enpresa horiek ezartzen dute zenbat kilowatt-eko beharra dugun, eta Jaurlaritza kilowatt horien bidean hasten da Energia Planean zehaztutako beharrak prestatzen. Euskal Herrian zenbat kilowatt behar ditugun publikoki hartu beharreko erabakia da. Kontsumoarena bezala, horrek ere ariketa arduratsua izan behar du. Bateren batek planteatu beharko ditu gauza horiek, gutxienez maila filosofikoan, jakiteko zertan ari garen.

Natur baliabideak eta horien kudeaketa partaidetza publikoaren bidez gestionatu beharko lirateke. Baliabide horiek ez baitira gureak, hurrengoei utzi behar dizkiegu, gure obligazioa da horiek kontserbatzea. Kontrola publikoa ez izatea inkoherentzia da.

Bi ardatz nagusi aipatu dituzu energia politikan: kontsumoa murriztea eta kontrol publikoa. Zein dira zure ustez beste oinarri garrantzitsuak?

Bata, energia “alternatiboa” kontzeptua berreskuratzea eta bestea energia ekoizpenaren deszentralizazioa.

Jaurlaritzak jarraian aurkeztu dituen 3E-2000, 2005 eta 2010 planetan energia baliabideetan oso defizitarioak garela ateratzen zaio. Energia alternatiboen bila aspaldi hasi ziren, horietako bat eolikoa. Lehen alternatibo deitutako energia iturriak (haizea, olatuak, eguzkia...) ordea, gaur egun ez dira ezeren alternatiba, osagarri baizik. Guk zera diogu: berriztagarri esaten dugunean alternatibaren kontzeptura itzuli behar dugula. Horrek baino ez du murriztuko energia kontsumoa, alternatiba izateak.

Zer esan nahi duzu horrekin, energia berriztagarri deitzen diegun horiekin bakarrik ez garela gai izango gure kontsumoari erantzuteko eta murriztu egin beharko dugula derrigorrez?

Oraingo kontsumo maila estaltzera iritsiko bagina oso ondo, baina kontuan izan gure natur baliabide guztiak xahutu beharko ditugula gure bizi maila mantentzeko. Prest bagaude aurrera, jendeak hori nahi badu, zergatik ez! Baina jarri mahai gainean planteamendu hori. Esan jendeari itsasoa zentralez beteko dugula, mendi eta haran guztiak haize-errotez, etxe guztiak eguzki plakez eta etor litezkeen gainerako teknologia guztiak onartuko ditugula.

Deszentralizazioa aipatu duzu laugarren oinarri.

Jaurlaritzaren Energia Eolikoaren Lurraldearen Zatikako Planak bi ezaugarri ditu: zentral handiak direla eta mendilerroetan daudela. Egitura dago antolatuta enpresa handi gutxi batzuei etekin asko eta azkar emateko. Horretarako zentral handiak behar dira, energia iturri zehatzak. Mendilerroetara jo dute han haizea dabilelako. Mendietan haizea dabilela denok dakigu. Baina kostaldean, haranetan... ere haizea badago. Europan eta beste hainbat lekutan haize-errota piloa dago industriagunetan eta auzogunetatik hurbil. Hemen haize zirkulazioen ikerketa seriorik ez da egin helburu horri begira.

Azpeitian, Eusko Jaurlaritzako Energia Saileko kargu politiko bati iaz hitzaldi batean hala galdetu nion: “Zarauzko kanpinean errota batek ez al luke Gazumen bostek adina energia kopuru emango? Erantzuna: “Bai, baina inpaktua handiegia litzateke”. Zeri deitzen diozu inpaktua? Natur parkean haize-errotak jarri eta ohitu egin behar dugula diozue eta Zarauzko kanpineko errotak hondartzatik ikusten direlako, orduan ez. Argumentazio klase hori ez dugu onartzen.

Eta deszentralizatuta nola izango litzateke eredua?

Beharren arabera egokitutako energia iturri puntualak antolatu beharko lirateke, seguru asko kudeatzen zailagoak, baina beharretara hobeto egokituta, eta inpaktu askoz txikiagoa eragingo lukete. Ez dut esan nahi bestelako ereduekin oraingo beharrak asetzera iritsiko ginatekeenik, baina bestelako aukerarik plazaratu ere ez digute egin.

Eredu deszentralizatuari segituz, sarri entzuna da irtenbide garestiak direla, esate baterako, etxean jarritako eguzki plakena.

Egia da. Baina ez delako horrelako ereduetan aritu nahi. Energia iturri puntual txikiak arazoa dira orain. Horrek ez du esan nahi teknologiarik ez dugunik horretan hobetzeko, baizik eta dirurik ez dugula horretara bideratu nahi. Konplikatua izanagatik bidea hori da.

Haize-errotak natur parkeetan jartzen direla esan duzu lehenxeago.

Ia denak daude LICetan (Europar Batasunak ezarritako babes arauak) eta natur parketan, mendilerroak hartu dituztelako. Araban tramitatzen ari diren hirurak (Cruz de Alda, Iturrieta eta Arkamo) LICak dira eta Gazume ere bai. EAEko Lurralde Antolaketaren egitura oso hierarkikoa da. Legedi horren parean Naturaren Kontserbazio Legea eta Europar Batasunetik datozen araudiak daude.

Kontua da Lurralde Antolaketarako legedia hain dela anbiguoa, haize-errotak babestutako edozein tokitan egin daitezkeela gaur egun, besteak beste Europako legediaren moldaketa egiteke dagoelako eta kontserbazio arauak eta neurriak oraindik gauzatu ez direlako LICetan. Gure galdera hauxe da: Naturaren Kontserbaziorako Legearekin zer ari gara babesten? Hasieran esan dut, finkatu dizkiguten energia beharrak ez ditugula onartzen, eta gainera, dagoeneko planteatzen ari zaizkigu babestutako eremuetan horrelako eragin agresiboak. Guk dioguna da: egon pixka bat, hau ez da momentua. Naturaren kontserbazioaren alde dagoenarentzat zuen asmoak oso agresiboak dira.