Baiona Zaharreko etxe argitsu hartan –katedraleko kanpaiak jo eta jo eguerdian, Aste Santua baitzen– paretak koadroz estalita, garai eta estilo ezberdinetakoak, liburu batzuk pilatuta, eta haien gainean benetako edalontzia, margolanetarako modeloa. Eta haren azpian Spinoza, gustuko irakurketa. Azpil batean sagarrak. Horman, ezkerretik eskuinera, erlojuaren orratzen zentzuan, bost koadro sagarrenak. Figuratiboa erabat lehenengoa, poliki-poliki, urratsez urrats, koloreak eta formak sinplifikatuz doaz, bosgarrenaren abstrakzioraino. “Koadro bakar bat da”. Konstrukzio-dekonstrukzioa, Pourquoi-pas simple? leloari jarraituz.

Pasilloaren barrenean pintatzen aritzeko txokoa. “Ana Mariren pinturak!” tuboa estutu eta paletara zorroztada ateratzean. Ana Mari Marin, Baztango margolariak bidaliak. Astoaren gainean zeukan koadroari pintzelada batzuk eman eta gero: “Ez al duzu txori bat ikusten?”. Izan ere, abstrakzioan, Husguneak pintatzen ari zela, figurak ateratzen zitzaizkion ezarian-ezarian: egurrezko zaldi kulunkari bat, emakumea biluzik etzanda, mandarinak...

Duela hiru urte Baztanen egindako erakusketaren katalogoari heldu diogu bere ibilbidea errepasatzeko. Parisko koadroak: Bois de Boulogne, Montmartre, Champs-Elysées, Carrefour... Bidegurutzean leihoak, asko, denak berdin-berdinak formaz, soilik koloreek ezberdintzen dituztela: “Leiho horien atzean egonen da norbait begira? Edo hutsik izanen dira apartamentuak?”. Hiri handiak sortutako jakinmina, ikusmina.

“To, Donibane Lohizune gauez”, behin, birritan eta hirutan ere pintatua, zeruak eta itsasoak bat egiten duten ostertzean, soilik argi ilada bat, dir-dir eginez. “Beti gauza bera egiten dut, bat pintatu eta gero saiatzen naiz berriro...”.

Sorpresaz harrapatu du Arkupeaken erreprodukzioak. “Elizondoko arkupeak. Hor badira bi ostatu”. Han, barrenean, norbait arkupea zeharkatzen. Honantzago bi lagun ageri dira solasean. Agian besarkada elkarri eman berri? “Parisen pintatua, nostalgiaz edo...”. Herrimina dario arkupeen aurrean. Hogei urte Baztandik alde egin zuela. Interneten mugalari gisa ageri da bere izena. Izana, mugatarra aitortzen du. Joxe Mari Apezetxeak, maisu izan zuen Erratzuko margolariak, esaten omen zion: “Ad limitum” ibiltzen zela beti, “eta bai, pinturan eta bestela ere bai” dio, irribarrea bihurri. Baina ez gara horretaz sobera mintzatuko, bai ordea mendiko zeharkaldiez –gogoko ditu oso–, eta luzaroan zain egon beharraz, eta orduan nola oihanak meditaziorako aukera eman izan dion.

Pintatzeko txokoan, hormaren kontra bermatuta, koadro luze bat: gizon baten erretratoa, egonean, begiak itxita, hankapean ardo botila, basoa, mandarinak...

– Buruan kontrabandistak edo gaueko lana-edo egiten dutenak nituen. Hortxe pausatu da, zuhaitzaren babesean, erdi lo dago, ametsetan...
– Nekatuta dago.
– Pakean dago.

Pastu, hustu eta parti. Ekainaren 8an partitu zen Kepa Arizmendi Baionatik, Baztanen basoerdi bat hartzeko zoririk izan gabe.