Zertaz ari garen Europaz ari garenean
Bost ezaugarri nagusi atxikitzen dizkio Europari George Steiner pentsalariak The idea of Europe hitzaldian: sistema filosofiko berriez eztabaidatu eta konspiratzeko jendez betetako kafetxeen ugaritasuna; oinezkoen pausajerako egokia den paisaia; AEBetan ez bezala, iraganeko pentsalari, artista eta zientzialarien izenekin kaleak bataiatzeko joera; Jerusalem eta Atenasen nahasketatik –fedearen eta arrazoiaren gurutzaketatik– sortu izana; eta, azkenik, bere destino tragiko finituaren kontzientzia –europarrek ez bezala, iparamerikarrek ez lukete euren larruan nozitu dituzten memento mori bakanak liseritzeko dolu gaitasunik: irailaren 11 horren lekuko–.
Lehen ezaugarriari dagokionez –kafetxe borborkariak–, Mario Vargas Llosak berak enmendatzen dio gaztelaniazko edizioaren hitzaurrean (La idea de Europa, Siruela 2004): “Europa anglosaxoniarrean apenas den kafetxerik, eta pub edota tabernek ez dute itzal intelektualik; jan-edanerako dira, mintzatu, irakurri eta pentsatzeko tokiak baino gehiago”. Erantsi beharra dago zenbat ugaritu diren gure artean azken urteotan frankizia sasi-irlandarrak? Molly Malonenean ez dut aspaldi Oscar Wilden gaineko eztabaidarik entzun, eta nostalgiaz irakurri ditut Mikel Peruarenaren Ez obeditu inori nobelan arnarkistak elkartzen diren XIX. mende amaierako taska donostiar iluneko pasarte ederrak.
Biga: Espainiako Gobernuak dirua eskaintzen du autoak eros ditzagun. Krisiaren kontrako neurrien konstelazioan artizarraren gisan saltzen digutenean ideia distirant hau, ez dirudi George Steinerren oinezko Europaren ideiaren alde ari direnik batere (2-0...).
Ikustagun hirugarrena: kaleak adina pentsalari eta zientzialari garrantzitsu izatea. Honek bai, logika ikaragarria du: hirigintzak gurean izan duen motor ekonomiko funtzioa erabat justifikatuko luke, hainbeste pentsalari goren izanik, ditugun kaleak eskas baitira haientzat. Aldiz, AEBetan doktorego tesia egiten duten ikasle europarren %70etik gora ez da gero Europara itzultzen. Dena ezin: garunak edo adreiluak, aukeratu egin behar. Inpresioa, XX. mendean Europak izan duen bokazioetako bat ez ote den izan aldegiteko abiapuntuarena. Ihes lerroak hasten ziren lekua, Europa: Max Frischek Atlantikoa zeharkatzen zuelarik, xakera jolasten zuen ontziko kubiertan, eta Europa versus Amerika ziren han xakean. Distantziak ezabatu dira, eta hori ongi dago, baina perspektibak ez ote dira ezabatu distantziekin batera?
Laugarrena: fedearen eta arrazoiaren nahasketa ei gara. Ados, baina zein proportziotan? Nago fedeak hiru laurdenak hartzen dizkigula eta arrazoiak laurden bat apenas. Fedea zeri diogun jakin behar orain: alderdiari, estatu(tu)ari, fedeari, federik ezari? Badiozu federik Europari, irakurle? Hunkitu al zaitu inoiz? 4 hilabete, 3 aste, 2 egun film errumaniarra ikusi nuen egunean harrotu nintzen neu azkenekoz Errumanian jaio izanaz –barka, Europan jaio izanaz–.
Azkena: patu tragikoaren onarpena. Hauteskunde europarretara aurkezten diren hautagai bozkatuenek apenas begiratzen dute atzera, ezpada euren birraitonek euskara debekatu izanaz harrotzeko. Iritsi berriek zokoratu duten Europako zatira, historia beltzez blai dagoen literaturara, Kunderarengana, Cioran errumaniarrarengana edo Stephen Vizinczey hungariarrarengana joan beharra daukat desengainuaren argitasun kritikoaren printzaren bat atzemateko. Eta literatura balitz Europaren azken lubakia?
Ostegun arratsaldean hasiko dira baraualdiak, eta bost gune antolatu dituzte ekimenari lotuta: Bilbon, Altsasun, Donostian, Gasteizen eta Iruñean. Larunbat eguerdian, berriz, manifestazio handi bat egingo dute Bilbon, palestinar erresistentziarekin elkartasunez eta... [+]
Miguel Angel Blanco PPko zinegotzia bahitu eta hiltzearen ardura politikoa egotzi nahi zioten, baina auzia preskribatuta dagoela iritzi dute epaileek.
Azken egun hauetan, "Faxistak kanpora!" lelopean EHUko Zuzenbide fakultatean eramandako borroka antifaxistaz hitz egin dugu anonimotasuna atxiki nahi izan duen ikasle batekin. Sare sozialetan frankismoa goraipatzen eta mezu xenofobo, matxista eta homofoboak zabaltzen... [+]
Honakoa dio Arartekoak argitaratu duen ikerlanak. Jarrera matxisten inguruko azterketak Euskadiko nerabe eta gazteetan jarri du fokua. Diskriminazio gehien gertatzen diren espazioak kalea eta sare sozialak dira.
Iruñeko Arrosadia auzotik pasatzen naizen aldiro sartzen dut burua Santa Marta kaleko tailerrean. Hor da Montse normalean: potetxoan pintzela sartu, trapu batean ia pintura dena kendu eta pintzela mihisean igurzten, begiztan. Bere espazio-denboran sartu naiz gaur eta... [+]
Iruñerriko Laneko Autodefentsa Sareak The Champions Burger jardunaldian langileek pairatzen dituzten lan-baldintza kaxkarrak salatu zituen aurreko astean The Champions Bugerrek langileak esplotatzen ditu lelopean.
Aldarri eta kanpaina, lege, arau, plan eta aurrekontu, babes-mekanismo eta zigor-makinaria oro gorabehera, etenik gabe jarraitzen dute kasu gogorrek eta jokabide zitalek betetzen albistegiak, tantaka zein zaparradan, eta gizon-desmasiak salatzeko protesta-ekintzek,... [+]
Ikasi berri dugu Earl Tupper jaunak Floridako Orlandon, 1947an, sortu zuen mila koloretako ontzi enpresa peko errekara doala, desagertzeko zorian dela, preseski. Badirudi plastikoak konkurrente larriak dituela, adibidez, linean egiten diren salerosketena edo erabilpen bakarreko... [+]
Gisèle Pélicot-en kasuak bortxaketetatik haratago dagoen arazo bat erakusten du: gizonezkoon konplizitatea indarkeria matxistaren aurrean. Kezkagarria ez da soilik erasoa, baizik eta, gertatutakoa jakinda, egoera ez salatzea erabaki zuten gizonen isiltasuna... [+]
Gaur egun, gure munduan eraiki diren hierarkia guztiak mundu mailako kolonizazio prozesu baten emaitza dira. Menderatze-hierarkia global horiek elkarren artean txirikordaturiko beste hierarkia zehatzagoek osatzen dituzte, hau da, klasekoek, etnikoek, estetikoek, eta baita... [+]
Directa-ren ikerketa batetik abiatuta ezagutu dugu iruzurra. Bartzelonan egiten ari den belako Amerika Koparen antolatzaileek argitaratutako audientzia eta bisitari kopuruak faltsuak dira. Gaia garrantzi sozial eta politiko nabarmena izaten ari da, faltsututako datu horiek izan... [+]
Irailaren 17ko astean, Israelgo lehen ministro Benjamin Netanyahuk erabaki zuen Hezbollah-rekin Libanon zuen misil trukea beste maila batera eskalatzea, eta erabateko gerra hastea.
Maule, 1892. Zaraitzu ibarreko zortzi emakume espartingile Zuberoako hiriburutik etxera abiatu ziren, baina bidean, Larrainen, elurteak harrapatuta, hotzak hil omen zituen denak. Zortzietatik zazpiren izenak iritsi zaizkigu: Felicia Juanko, Felipce Landa, Dolores Arbe, Justa... [+]