Itsasadarra, Orioko altxorra
- Gutxi dira Oria bezain ongi kontserbaturiko itsasadarrak; 2003an Garrantzi Komunitarioko Eremu izendatu zuten, eta ordutik Natura 2000 sarearen baitan dago. Baina babesgune izendatua izanagatik, Orioko errioa etengabe mehatxupean dagoela dirudi.
Gizakiak kolpatua
Erdi Aroan gizatalde egonkorra kokatu zen Orioko itsasadarrean, ibaia eta itsasoaren inguruan garatutako merkataritza, arrantza eta nekazaritza zutela bizibide. XIX. mendetik aurrera, itsas merkataritzak lehorrekoari egin zion lekua, eta industria zein garraiobideak errioaren bazterrean kokatu ziren. XX. mendeko 60ko hamarkada ilunean, erriora isuritakoek eragindako kutsadurak goia jo zuen: ekosistemen gainbehera, uren eta lurren kutsadura, espezie kopurua jaistea eta kasu askotan desagertzea etorri ziren. Egun, natur guneak babesteko legeak lege, nekeza da, gizakiaren nahierara moldatutako errioaren iraganeko nortasunaren zantzuak topatzea, Motondo, Santio erreka edo Oribarzar bezalako gune jakinetan ez bada.
Mendeen joanak eta, batez ere, gizakiaren eraginak, ibaia modu atzeraezinean eraldatu duten arren, oraindik ere itsasadarrak gordetzen du berezitasunik bere baitan. Animalia zein landare espezietan aberatsa da Oriaren zati hau.
Padurak, gordeleku aberatsak
Itsasadarrak zenbait padura gordetzen ditu oraindik. Padurak ur gazia eta geza nahasten diren hezeguneak dira, ekosistema garrantzitsuak oso, bi inguruneetara moldatzen diren espezieak aurkitu baitaitezke bertan. Bestelako funtzioak ere betetzen dituzte padurek: ur zikinen araztegi onak dira eta hegaztien atseden gune ere bai, migrazio garaian. Sasoi horretan, lertxunak, lertxuntxoak, amiamokoak, espatulak, ahateak, ubarroiak, martin arrantzaleak, lezkariak eta beste hainbat hegazti bilakatzen dira behin-behineko paduretako biztanle.
Errioa eta haren aberastasunak bertatik bertara ikusteko modurik onena piraguan itzulitxoa egitea da. Orioko turismo bulegoak piragua irteerak antolatu ohi ditu uda partean. Modu horretan, lehorretik behar den moduan hauteman ezin daitezkeen padurak, hezeguneak, eta eremu horiek gordetzen dituzten sekretuak ezagutzeko aukera izango du bisitariak.
Herrio Natur Taldea
Orioko errioan ur gezako arraun pista olinpikoa –kilometro bat luze izango zena– eraiki nahi zuen proiektuak akuilaturik sortu zen modu formalean Herrio Natur Taldea. Meandroaren desagerpena, errioa bera berbideratzea eta hainbat paduraren suntsipena zekarkiokeen Orioko errioari arraun pista eraikitzeak.
Natura babestea helburu, herriaren kontzientziazioa hainbat bide erabiliz sustatzeko hautua egin du Herriok azkenaldian; horrela, orotariko jarduera didaktikoak aisialdiarekin uztartzen saiatzen dira. Inguruko beste natur taldeekin harreman estua dute; asteotan puri-purian dagoen Gazumeko parke eolikoaren aurkako mugimenduarekin ere egin dute bat, esate baterako. Aurten, gainera, Maiatza Naturan izeneko ekimena antolatu du Herriok lehenengoz, orain dela ehun urte Europan lehenengo parke nazionala izendatu zutela aitzakiatzat harturik.
.png)
Milaka gazte bildu dura Gazte Koordinadora Solizalistak (GKS) urtarrilaren 25ean Bilbon eta Iruñean antolatu dituen mobilizazioetan, "Euskal Herrian agenda belizista eta faxismoa normalizatu ez daitezen". Jendetza bildu da bi hiriburuetan gerra inperialistaren... [+]
Epaitegietan hamar urte bete ditu auziak, eta azkenean EAEko Auzitegi Nagusiak ebatzi du beste epaitegi txikiagoek ikusten ez zutena: ez zela baserri zaharra "eraberritu", baizik eta askoz ere eraikin handiagoa altxatu zela eta behar zuen lekutik urrunago. Legez kanpo... [+]
Aparteko iragarpenik egin gabe, "askatasun akademikoaren eta izpiritu kritikoaren" aldeko aldarria egin du Joxerra Bengoetxeak EHUko errektore karguaren zina egin duenean, Ajuria Enean: "Ebidentzia zientifikoak ukatzen dituztenen aurkako euste-horma izango da... [+]
Su-etenaren akordioarekin barnean, Israelgo armadak Netzarim korridorea ireki du. Ia urtebeteko erbestealdiaren ondoren, milaka palestinar euren etxeetara abiatu dira bidaia emozional sakonean. Trumpek gazatarrak Egiptora eta Jordaniara desplazatzea proposatu du, eremua erabat... [+]
2.000 lagun inguru bildu dira urtarrilaren 26an, Irunetik Hendaiarako martxan, Europaren migrazio politika “hiltzaileak” salatzeko. Korrika igaro zenean hainbat migratzaileri muga igarotzen laguntzeagatik auzipetutako ekintzaileei babesa eman diete. Ekintzaileak... [+]
Euskal Herria Baterak apirilaren 11an Donostiako Kursaalen egingo den ekitaldiaren berri eman du. Ekitaldia Aberri Eguna ospatu baino egun batzuk lehenago eginen da. Agerraldian Mireia Epelde, Xabier Euzkitze eta Carlos Etchepare bozeramaileek hartu dute parte, eta Manex Fuchs... [+]
Egiari zor, ez dakit zergatik ari naizen hau idazten. Gaur egungo giro liskartsuan ez dira modu honetako iritziak ondo hartzen. Beharbada, ARGIAk ez du hau argitaratuko, ez baitator bat orain arte argitaratu dituzten iritziekin (baina, azkenean argitaratzea erabaki badute,... [+]
Urtarrilaren 15ean Zedarriak izeneko lobby tekno-enpresarialak bere 6. txostena aurkeztu zuen, Euskadi eta Europar Batasuna, oparotasunaren eta lehiakortasunaren patu partekatua izenekoa. Finantzen mundutik ateratako aditu gorbatadunez osatutako Think Tank neoliberal horrek... [+]
“Behin batean gertatu zen eta ordutik aurrera egunero gertatzen da […] ez dezagun ikus hemen gertatzen dena. Halaxen da mundua, eta gaur egunean inor ez da profeta bere mendean”.
Beste zerbaitez hitz egin zidaten behin eta ordudanik, ezin dut ezer bestela... [+]
Euskal nobela beltzaren astea ospatu da Baztanen hilaren 20tik 26ra. Hainbat liburu aurkezpen, solasaldi eta bestelako ekitaldiren artean, zapatu goizeko mahai-inguruak sortu du aparteko ikusmina. Izan ere, nobela beltzaren aitzakian, bestela ere kriminal bat nola eraikitzen den... [+]
