Tintazko irribarrea
- Kaputxinoek prentsa euskarara edo euskara prentsara ekartzea erabaki zutenean, testuei lotuta umore grafikoa ekarri zuten, hasieran irribarrea baino, hausnarketa espirituala eragin arren. Ordutik hona, euskal marrazkilari askok larrutu du gure errealitatea astekarian.
Zeruko Argia biziberrituan, 60ko hamarkadan, Lerro sinatzen zuen marrazkilariak garaiko kontuak, hala nola yeyeen txima luzeak edo musika estilo berriak, zituen hizpide. Baina euskal marrazkilari eta ilustratzaileen lehen belaunaldi oparoa oraindik iristear zela, astekariak kanpoko lanak euskaratu behar izan zituen umore grafikoaren tartea betetzeko eta, hala, besteak beste, Antonio Madrigal umorista grafiko espainiarraren lanak itzulita argitaratu zituzten.
1972an Antton Olariagaren lehen marrazkia argitaratu zen; 1975ean astekariak bi komiki gehigarri kaleratu zituen; 1976an Jon Zabaletak “Ipuin bat Olentzerotaz” komikia egin zuen, Olentzerori opari berezia eskatzeko: amnistia. Urtebete geroago, 1977an, Zabaletak eta Olariagak besteak beste, Ipurbeltz aldizkaria sortu zuten, eta hamarkada amaitu baino lehen irudia eta hitza uztartzen zituen “Euskadi Sioux” mitikoa sortu zen.
Irudigile eta umorista grafikoen loraldia 80ko hamarkadan gauzatu zen, eta Argian ederki islatu zen hori. Sail eta pertsonaia finkoak sortu ziren, esaterako, Ramon Agirreren “Zapasto”; Olariagaren “Izan ere”, “Hormasprayko” eta “Mozorrozko”; “Hots” izenburuko atala eta abar. Joxemi Zumalabek, beste hainbat lanez gain, ilustrazioak ere egiten zituen, baita karikaturaren bat ere –adibidez, orduan astekariko kolaboratzailea zen Karlos Argiñanorena–. Josemari Alemanek ere karikaturak egiten zituen, asmakizun modura. Eta Zut delakok “Erretrato politikoak” atalean bertako nahiz kanpoko politikarien karikaturak egiten zituen. 1986an TXT komiki gehigarria argitaratzen hasi zen astekariaren barruan. Bertan, besteak beste, Hugo Pratt-en “Corto Maltese”k eta Winsor McCay-ren “Nemo Txikia”k euskaraz ikasi zuten.
Umore grafikoak bere tokia egina zuen Argian, gaurdaino beti bete den tokia, batzuetan irribarre zabalagoa, besteetan gordinagoa eraginez.
Hasieran marrazki solteak ziren. Gero, 80ko hamarkadan, asteroko atal eta pertsonaia finko bihurtu ziren: “Izan ere”, “Hormasprayko” eta “Mozorrozko”.
Baina ez zuen soilik Zeruko Argian kolaboratzen. Anaitasuna aldizkarian ere argitaratu zituen marrazkiak eta Zakilixut pertsonaiarekin eskutik eguneroko prentsara salto egin zuen –Eginen hasieran, eta Berrian gaur egun–. Argiarekiko lotura, dena den, ez du eten; horren lekuko, berriki Argiaren 2.000 ale borobilaren azala berak egin izana.
Olariagaren lanek txiste grafikoen muga gainditzen dute; umore alesez gain, hausnarketak, iruzkinak, dira. Bere “txistegintza komentariogintza da gehiago” irudigilearen beraren hitzetan.
Duela aste batzuk zera esan zion Sustrai Colinari astekari honetan bertan: “Ez zait pitorik gustatzen atzera begiratzea”. Guri bai, ordea, atzean ikusten duguna Olariagaren trazoa baldin bada.
AMAK
Konpainia: Txalo teatroa.
Sortzailea: Elena Diaz.
Zuzendaritza: Begoña Bilbao.
Aktoreak: Intza Alkain, Tania Fornieles, Oihana Maritorena eta Iraitz Lizarraga.
Noiz: urtarrilaren 10ean.
Non: Itsas Etxea auditoriumean... [+]
Ostegun arratsaldean egin dute bozketa eta, aurreikusitako moduan, François Bayrou lehen ministroaren aurkako zentsura mozioak ez du aurrera egin. Izan ere, eskuin muturreko Batasun Nazionalaren sostengurik gabe, ez zuen aurrera egiteko aukerarik.
Asteazkenean egin zuten ekitaldia Astigarragako Alorrenean, Sagardoaren Lurraldeak hala erabakita. Ostegunean egin du txotx hasierako festa propioa Usurbilgo Saizarrek.
Talde memorialistek deitutako manifestazioa Erorien monumentuan hasiko da 18:00etan eta Gazteluko plazan bukatuko da. Amaierako ekitaldian El Drogas, Gran Ritxarson, Ilargigorri eta La Chula Potrak esku hartuko dute, besteak beste. Gaia orokorrean nola dagoen azaldu dugu... [+]
Gaur egun, emakumeen eta haurren ahotsei zilegitasuna kentzen dien kulturaren arrastoak diraute, haien esperientziak isilaraziz, haien oinarrizko eskubide eta beharrak minimizatu edo alde batera uzteko joera duen sistema baten barruan. Arazo horren adibide mediatiko bat Juana... [+]
2024ko bigarren seihilekoaren lanaren emaitzak jaso ditu Euskaltzaindiak. Forma berriak eta aurretik zeudenen osatzeak aurkeztu ditu. Forma berrietan, oraingoan, batez ere, sukaldaritzako hiztegia landu dute. EITB eta Berria-ko edukiak hartu dituzte iturritzat.
Jesus Carreraren erailketaren 80 urteurrenean udal adierazpena plazaratu dute Hondarribiko udalbatza osatzen duten alderdi politiko guztiek.
Lursailaren jabeak hitzarmena sinatu du Lurgaia Fundazioarekin eta Sagarrak talde ekologistak deialdia zabaldu du landaketara batzeko. Zaraobe Institutuko ikasleak asteartean aritu ziren zuhaitzak landatzen.
Irunen autoinkulpazio sinadurak biltzeko deia luzatu dute San Juan plazan urtarrilaren 18an, larunbatarekin, 10:00etatik 13:00era. Urtarrilaren 26an «modu masiboan» Irunen hasiko den manifestazioan parte hartzera deitu dute eragileek, «migrazio politika... [+]
Ekainaren 5ean bota zituzten Desokupacyl enpresako bi matoi Sorazuletik, eta bi pertsona identifikatu zituen Poliziak. Urtarrilaren 29an deklaratu beharko du haietako batek.
Espainiako Gobernuko Trantsizio Ekologikorako eta Erronka Demokratikorako Ministerioak atzera bota du Statkraf multinazionalak Araba eta Gipuzkoa artean eraiki nahi zuen Itsaraz parke eolikoa.
Euskalgintzaren Kontseiluak eta Bizkaiko Foru Aldundiko langileak elkarretaratzea egin dute langileen egonkortzearen eta euskalduntzearen alde.
Departamenduko Laborantza Ganbarako hauteskundeen kanpaina abiatu da. Urtarrilaren 14an bozetara aurkezten diren hiru sindikatuen ordezkariekin bi oreneko eztabaida sakona antolatu zuten Euskal Hedabideek, osoki euskaraz.