Ramses III.aren aurkako greba

Ramses III.aren tenplua
Ramses III.aren tenplua
Egipto, K.a. 1158. Edo beste modu batera esanda, Ramses III.aren erregealdiaren 29. urteko uholdeen urtaroko bigarren hilabetea. Dayr al-Madina Tebasen parean, Niloz bestaldean zegoen 500 biztanleko herrixka zen, XIX. dinastian Erregeen Haraneko hilobiak eraikitzen zituzten langileak biltzeko sortua. Ordura arte, langileen baldintzak ez ziren batere txarrak, eginkizun handia baitzuten: faraoiaren betiereko bizitza bermatuko zuen etxea egitea. Hilabetero lau saski gari, ogia, gailetak, hamabost litro garagardo eta etxerako hainbat objektu eta tresna jasotzen zituzten soldata. Gainera, egunero arraina, barazkiak, fruta, esnea eta olioa ematen zizkieten.

Baina hilabete horretako 21. egunean langileek protesta egin zuten, 25 egun lehenago jaso beharreko soldataren zantzurik ez zutelako. Garia bi egun geroago iritsi zen. Baina handik hiru hilabetera, neguko bigarren hilabeteko 10. egunean hain zuzen, mobilizazioak berriro hasi ziren, berriz ere soldatarik jaso ez zutelako. Orduko hartan neurri gogorragoak hartu zituzten, ordea: lana uztea erabaki zuten eta itxialdia hasi zuten Ramses II.aren tenpluan. Historiako lehen greba dokumentatua izan zen.

Astebete iraun zuen, protestaldia hasi eta zazpi egunera langileek berriro jakiak jaso baitzituzten. Baina hurrengo hilabetean soldata ordainketa berriro atzeratu zen. Lehenengo greba horri buruzko informazio xehea Dayr al-Madinako eskribari esker iritsi zaigu. Eta horrenbesteko zehaztasunik gabe bada ere, XX. dinastia osoan zehar grebak bata bestearen ondotik egin zirela badakigu.
Horrek guztiak agerian utzi zuen faraoien sistema krisi ekonomikoan murgilduta zegoela. Krisiak, gainera, ustelkeria elikatu zuen: nepotismoa eta eskupekoak nagusitu ziren eta, hala, soldatak ez ziren osorik langileengana iristen, edo, besterik gabe, ez zen arrastorik iristen.

John Romer historialariaren iritziz, grebek Dayr al-Madinako gizartea hautsi zuten. Langileak etsaitzat hartzen hasi ziren langilezainak. Batzuen eta besteen interesak berberak ez zirela konturatu ziren eta komunitate txiki horretan klaseen arteko zatiketa nabarmen geratu zen. Lanik eta jakirik gabe, Dayr al-Madina hutsik geratu zen dinastia amaitu baino lehen.

Ramses III.a izan zen azken faraoi handia. Handik aurrera egiptoar zibilizazioaren gainbehera etorri zen.

Kanal honetatik interesatuko zaizu: Egiptologia
Mizerinok eztabaida piztu du

Mostafa Waziri Egiptoko Antzinaroko Kontseilu Goreneko idazkari nagusiak Mizerinoren piramidea zaharberritzeko proiektu erraldoia aurkeztu du berriki: Gizako piramiderik txikiena granitozko blokez estaliko dute, jatorrizko itxura berreskuratu dezan. Wazirik proiektua gogo biziz... [+]


Wasabia papiroak garbitzeko

Kairoko Egiptoar Museoko Kontserbazio Zentroko ikerlariek egiaztatu berri dute Eutrema japonicum edo Cochlearia wasabi izeneko errefaua egokia eta eraginkorra dela papiroak garbitu eta kontserbatzeko. Hau da, nagusiki japoniar sukaldaritzan erabiltzen den wasabia baliatu dute,... [+]


Esfingea haizeak zizelkatu zuen

New Yorkeko Unibertsitateko ikerlari talde batek esperimentu bat egin  berri du, Gizako esfingearen materialak eta eraiki zuten garaiko baldintza klimatikoak imitatuz.


Eternitatearen usaina

Antzinako Egipton, momifikazio prozesuan, zenbait organo ontzi kanopotan sartzen zituzten, eta hainbat substantziaz osatutako baltsamoak erabiltzen zituzten horiek kontserbatzeko.


Gela Berdeko hegaztiak

Duela 3.300 urte inguru, Meritaton printzesa, Akhenaton faraoiaren eta Nefertitiren alaba zaharrena, Tell al-Amarnako Iparraldeko jauregian bizi izan zen.


Rosetta harria etxera!

 Egiptoar arkeologo talde batek Rosetta harria Egiptora itzultzeko eskaera egin dio British Museumi.


2021-04-28 | Ander Perez
Maria Luz Mangado. Egiptologoa
“Zerbait aurkitu arte beti ibiltzen gara fikzioaren eta errealitatearen arteko marran”

Orain dela 3.400 urte inguru eraikitako hiri baten arrastoak aurkitu ditu arkeologo talde batek Luxorren, Egipton, Nilo ibaiaren ertzetako batean. Amenhotep III faraoiaren garaiko hiria da (k.a. 1390-1352), haren semeak, Akenaton faraoiak hiriburu berri bat sortzeko atzean utzi... [+]


Ramses II.aren bidaia Parisera

Le Bourget (Île-de-France), 1976ko irailaren 26a. Ramses II.a faraoiaren momia zeraman hegazkin militarrak lur hartu zuen.


Antzinako Egiptoko ogia dastatzen

Sorbonako Unibertsitateko Adeline Bats ikerlariak arkeologia esperimentaleko proiektu bat gauzatu berri du: ogia antzinako egiptoarrek bezala egitea lortu du, tresna, prozesu eta lehengai berberak erabiliz.


Egiptoar tratamendu ginekologikoa

Antzinako Egiptoko hainbat papirotan jasota dagoenez, arazo ginekologikoak arintzeko asmoz, fumigazio baginalak erabiltzen zituzten, baina orain arte, idatzizko erreferentzia horiez gain, ez zen horren froga fisikorik aurkitu.


Nilometroak ekonomia aurreikusteko

Nilometroak Nilo ibaiaren ibilgu naturaletik hurbil eraikitzen zituzten era askotako eskalak ziren: eraikin konplexuak ziren batzuk, beste batzuk putzu soilak edo harrian zulatutako eskailerak. Antzinako Egipton, basamortua zeharkatzen duen Nilo ibaia funtsezkoa zen nekazaritzan... [+]


Zerua, burdina eta uteroa

Hiru kontzeptuok aztertu eta antzinako egiptoarren sinesmenekin lotu ditu Brown unibertsitateko (AEB) Victoria Almansa Villatoro egiptologoak (Journal of Egyptian Archaeology).


Emakumeak historian
Nitokris existitu zen?

Egipto, K.a 2162 edo 2191. Nitokris faraoiaren bi urteko erregealdia amaitu zen eta, hala, VI. dinastia amaitu eta Egiptoko lehen tarteko aroa hasi zen.


Zazpi urte segundo baterako

Nesiamon duela 3.000 urte inguru Karnakeko Amonen tenpluan jardun zuen apaiz egiptoarra izan zen eta haren momia Leedseko (Ingalaterra) museoan egon da 1823az geroztik.


Janaria nola gorde duela 3.000 urte

Alexandriatik 75 kilometrora dagoen Tell Abqain aztarnategian, Ramses II.aren garaian (K.a. 1279-1213) eraikitako gotorlekuaren arrastoen artean, zerealak eta beste jaki batzuk kontserbatzeko bi biltegi aurkitu dituzte.


Eguneraketa berriak daude