Adituen prospekzioek argi erakusten digute panorama: hurrengo hamarkadak, energia iturriei dagokienez behintzat, berdintsu datoz. Erregai fosilek, hots, petrolioak, gasak eta ikatzak, pisua galduko dute pixkanaka, baina energia nuklearraren mesedean batik bat, eta berriztagarriak nekez helduko dira batez besteko %15eko kopuruetara 2050ean. Ezin iraultzarik espero, beraz.
 
Eta hori horrela izanda, nola egingo zaio aurre mende honen erdialderako aurreikusten den energia krisiari? Kontsumo maila handitu egingo dela kontuan hartuta, zeri helduko zaio ohiko baliabide fosilak agortzen ari direla esan eta esan ari badira? Zer alternatiba ditugu kutsaduraren aurrean neurri serioak hartzeko? Zein izango da ametsetako energia hornitzaile garbi, agortezin, merke, masibo eta ez-erradioaktibo hori?
 
Ikerlariek eguzkiaren muinean gertatzen den prozesuari ipini zioten arreta aspaldi, orain mende erdi kasik; eta hidrogeno nukleoen fusio hori behar bezala imitatzeko ezintasunez, erregai pila edo bateriei ere bai. Lehen aukerak, hidrogenoaren fusio nuklearra oinarritzat duenak, oztopoz beteriko bide luze eta garestia du oraindik urratu beharra. Bigarrenak, hidrogenoaren eta oxigenoaren erreakzioaz baliatzen den erregai bateriak alegia, urrats handiak emanak ditu dagoeneko, etorkizuneko energia-iturri ekologikoaren taxua hartzen ari da gero eta gehiago. Tamalez, eskala handiko produkzioa tokitan gelditzen zaio oraindik. Iturri guztiz garbia izatekotan, bestalde, ezinbestekoa du energia berriztagarrien laguntza, fotoboltaikoarena, kasura. Bestela esanda, batak urrunago heldu beharra dauka bestearen garapenak etorkizun oparoa izan dezan.
 

Naturaren behaketa eta biziraupena

Gizakiak betidanik darabil sua. Ezinbestekoa izan du bere jarduerak aurrera eramateko. Hastapenean egur puskak izan ziren erregaia. Suaren eta beroaren erabilera areagotu ahala, ordea, beste baliabide batzuk bilatu behar izan ziren. Esate baterako, ikatza. Hari zor zaio jauzi handiena, herriak eta hiriak antolatzeko bidea zabaldu izana.
 
Antolaketa berriak energia beharrak areagotu zituen, petrolioaren balioa ezagutu genuen, eta harekin batera, energia iturriak kontrolatzeko mundu mailako lehia. Arrunt ezagunak zaizkigun arazo sozialak helduko ziren gero, eta, jakina, ingurumenaren hondatzea, kutsadura.
 
Energia iturrien kontrola boterearen sinonimo da, eta hori berehala ulertu dute aberatsek. Hala, eta petrolioa bukatuko zelakoan, ordezkoak bilatzeari ekin zioten baliabide ekonomiko handienen jabe direnek. Interes horietara ederki lotzen den modua aurkitu zuten lehendabizi: fisiozko energia nuklearra, uranio bidezkoa. Hainbat prospekzio ere eginak zituzten artean, nagusiki energia kontsumoa eta energia iturrien kantitatea uztartzen zituztenak, baina komeni ez zizaielako seguruen, bizimodu berrien ondorioak kontuan hartzen ez zituztenak.
 
Espero ez ziren edo ikusi nahi ez ziren faktoreen areagotzeak gizartearen materialismoari neurria oso serio hartzeko premia nabarmendu du. Energia beharrak, hondakinen areagotzea, berotegi-efektua, klima-aldaketa, azken hogeitabost urteotan usaindu ere ez egitetik kezka garrantzitsu izatera pasa dira gehienen gogoetan.
 
Gainbizitze instintoak naturari erreparatzera bultzatzen du gizakia, gertaera askoren similak bertan bilatzera. Zientzialarientzat oso garrantzitsua da prozesu naturalak –animalia, landare, izar eta astro nahiz atmosferakoak– behatzea, horietatik ateratzen baitituzte finean, martxan jarri nahi dituzten prozesuak aurrera eramateko bideak.
 
Eguzkitik datorkigun energiaren aprobetxamendua arestian aipatu behaketaren ondorioa baino ez da; ildo horretan, zientzialariak gure espazio hurbilean dagoen energia zentralik handiena eguzkia dela konturatuta bazeuden ere, joan den mendearen azken aldera arte ez ziren eguzki energiaren nolakotasunak ikertzen hasi. Inor gutxi zegoen ondasun pribatutzat hartu ezin den energia iturri bat ikertzearen alde, dirua jartzeko prest.

 
Alemania, energia berriztagarrietan aitzindari

Biziraupenerako sen hori eta naturaren behaketa izan dute, hain justu, heldutoki, azterketa eta inbertsio ez-ohikoek, eguzkian gertatzen dena imitatzea helburu duten proiektuek.
 
Haizea, biogasa eta hidrogenoa konbinatuz, 2.000 etxetako elektrizitate-beharrak asebeteko dituen zentrala eraikitzeko lanak bisitatu ditu berriki Angela Merkel Alemaniako kantzilerrak. 2020rako, energia berriztagarrien pisua %20koa izatea nahiko lukeela irakurri diogu egunotan. Energia berriztagarriei dagokienez munduko estaturik aurreratuena da Alemania. Konparaketa baterako, Europako batez bestekoa ozta-ozta helduko baita %10era.
 
Hidrogenoa gerora baliatuko dituen teknologietara hurbildu besterik ez da egin. Fusiozko bideari buruz ari bagara bereziki. Saltzeko moduko fruituak ikusten hasteko bizpahiru belaunaldi beharko direla gogoan hartuta, metodo hori ahanzteko gomendioa egin dezake baten batek, bide hori urratzeko behar den dirutza energia berriztagarrietan inbertitu izan balitz, honez gero irtenbide hobe baten aurrean geundekeela nabarmendu. Hala da.
 
Baina teknologiak bere tempusak behar ditu aurrera egiteko. 2050eko horizontean fisiozko energia nuklearrak eta erregai fosilek energia iturrien %80a osatuko dute prospekzio fidagarrienen arabera. Gure bilobak 2070. urtetik harago beste panorama baten aurrean kokatzea da, beraz, gakoa, eta horretarako ezinbestekoa da, gustuko izan edo ez, urra daitezkeen bide guztiei gaurdanik heltzea, posibilitate guztiak ikertzea eta interesgarrienak, apalenak zanpatu gabe, garatzea.
 
Krisi garaiak aukera garaiak direla diote batzuek. Ez dut topikoetan sinisten, ezta esaldi eginetan ere. Harrapatu gaituen krisi honek ezer erakustekotan, gure ezjakintasuna erakutsi du, egoera honetatik ateratzeko zer egin behar den ideiarik ere ez dugula. Bizimodu kontsumista honi hesia estutzen lagundu beharko luke, horretan eragin. Ez da txarra alderdi politiko gehienek kezka hauek euren programetan sartzea, hausnarketa eta aldaketa bultzatzen lagunduko badute. Baina erreflexioen ondorioa hidrogenoaren teknologiaren zain egotea baldin bada, gaizki goaz, hidrogenoa nagusi izango den garaian garaiko arazoak izango baitituzte kontsumoaren mentalitatea estrukturalki aldatzen ez bada.