Muturreko musika zuri-beltzean
- 80ko hamarkada apurketa sasoia izan zen, gauza berriak deskubritzearena; frankismo ilunetik demokraziaren hastapen antzekoetara bat-bateko jauzia. Aldarrikapenak, borrokak eta bizi-nahiak handiak ziren, eta guztiek kalean bat egin zuten. Ez hori bakarrik, ezerezetik musika, drogak eta pentsaera ezberdinak, kritikoak eta irekiak, biderkatu egin ziren ia era mugagabean. Historia hura liburuetan bezain ondo kontatu dute Jon Iraundegik eta Aitor Arregi “Txisto”-k beraien argazkietan.
Halakoa zen bizipen eta sentsazio berrien egarria, gehienek momentua irentsi nahi zutela, gelditu eta gertatzen ari zenari erreparatu gabe. Esaerak hala dio: oso zaila dela momentua bere horretan bizi, eta aldi berean gertatutakoa jasotzea eta ñabarduretan eta zergatietan adi egotea, besteei kontatzeko. Hala, oso gutxi ziren talaiatik gertatzen ari zenari so egin eta idatziz zein irudiz ondorengoentzat hori guztia jaso zutenak. Horietako bi izan ziren Andoaingo Aitor Arregi “Txisto” eta Irungo Jon Iraundegi, orrialde hauetara ekarri ditugun sasoi hartako bi testigantzen egileak.
Jon Iraundegi oso gaztetan hasi zen aitaren kamera hartuta kontzertuetan argazkiak egiten; eta Bidasoaldean zein Donostialdean hara eta hona ibili zen lehen kontzertu haietan, 90eko hamarkadaren erdialdean aspertu eta nazkatu zen arte. Azken urteotan berriro ekin dio zaletasun horri; eta horrekin batera, 80ko hamarkadan egindako ehunka argazki azalera atera ditu, luzaroan gordetako altxorra erakutsi eta aldi berean publikoarekin elkarbanatuz.
Aitor Arregi “Txisto” zorionekoa izan zen sasoiko beste gazte asko bezala, bere herriko, Andoaingo, gaztetxea Euskal Herriko eta atzerriko talde askorentzat erreferente bihurtu zelako. Euskal talde esanguratsu gehienez gain, nazioarteko underground eszenako talde garrantzitsuenak handik pasa ziren; eta guztiak “Txisto”-k jaso zituen. 90eko hamarkadan Santi Manterolak eta biek bere lanaren muestra bat Scrapbook izeneko photo-fantzinean argitara eman arren, “Txisto” hil eta hamabost urte pasa behar izan dira Manterolak eta gazte asanbladakoek 3.000 argazki inguru eskaneatu eta Istorio bat kameraren atzean liburu-DVDa kaleratu duten arte. Interneten eskuratu daiteke liburua.
Noiz hasi zinen argazkiak egiten?
1984ko abuztuan. Nire talde kuttuna zen AC-DCren Donostiako kontzertura joan nintzen eta aitaren Zeiss Ikon kamera hartu nuen. Egunkarietako kontzertuen argazki eta artikuluak gordetzen nituen; eta antzeko zerbait egin nahi nuen. Dokumentua izatea, neuk gorde eta gogoratzeko. Luzaroan jarraitu nuen. Bigarrena Irungo Urantzu pilotalekuan izan zen: Kortatu, Zarama eta Baldin Bada taldeek jo zuten.
Bazegoen beste argazkilaririk? Zer zailtasun izan zenituen?
Ez nuen beste argazkilaririk ikusten, ez behintzat inguru honetan. Pablo Cabeza ere bazebilen, baina gehiago... inor gutxi. Orduan ez nuen lanik, ezta dirurik ere. Kontzertuetara karrete bakarra eramaten nuen. Horregatik argazkien aukeraketa oso garrantzitsua zen, argazki oso gutxi egin nitzakeen.
Zeintzuk dira zure argazki kuttunenak? Eta zeintzuk erretratatu ezin izan zenituen taldeak?
Asko poztu ninduen Kortatu taldearekin Fermin Egiako gaztetxean salto egiten harrapatzeak. Aspalditik neukan buruan, eta saiatu eta lortu nuen. Oso gustuko dut La Pollako Txarliri bota batetik edaten egindakoa ere. Bestela, Eskorbuto eta The Clash harrapatu ez izanak asko penatzen nau.
90eko hamarkadan argazkiak egiteari utzi zenion. Iggy Popen kontzertu batek eragina izan zuen.
Hainbat gauza izan ziren. Batetik, errebelatu, pelikula, paperera pasatu... lan handiegia zen. Bestetik, atzerriko taldeei argazkiak egiteko eragozpenak jartzen zizkiguten... Iggy Popen kontzertu batean argazkilari guztioi karreteak kendu zizkiguten. Nazkatu egin nintzen, eta luzaroan ez nuen argazkirik egin, nahiz eta kontzertuak ikusten jarraitu.
Orain dela urte batzuk kamera berriz hartu zenuen...
Bai, argazkiak egiteko tentatuta nengoen berriro, eta kamera digital bat eskuratu nuen. Iraganeko errebelatuen magia galdu egiten da, baina praktikotasuna kontuan hartuta, nahiago dut honela aritzea.
80ko hamarkadako argazkiak luzaroan etxean izan dituzu eta azkenean jendaurrean erakustea erabaki duzu...
Bai, 2007an Flickr-en kontu bat sortu nuen eta argazki zaharrak eskaneatzen hasi nintzen. Gaur egungoak eta zaharrak batuta 1.400 bat irudi izango ditut zintzilikatuta, eta dagoeneko 47.000 bat bisita izan ditu. Harrituta nago jendearen mezuekin, harrera oso ona izan dute. Argazkiak niretzat egiten nituen, baina bistan da orduko taldeen oso argazki gutxi dagoela, eta jendearen arreta pizten dutela.
Talde haiek arrasto handia utzi zuten zugan?
Nire taldea Kortatu zen, baina zuzenean Cicatriz ziren onenak. Talde eta une oso onak ditut gogoan, baina gaur egungo talde batzuk ere ikaragarriak dira: onenak Berri Txarrak. Bestela, Bidasoan ere talde onak eta interesgarriak daude: Lisabö, Bad Sound System, Layo Raser...
Espero zenuen zure Flickr-en kontuak eta Beltza Recordseko erakusketak halako harrera izatea?
Ez, gehien harritu nauena da komunikabideetan izan duen oihartzuna. Ez nago ohituta. Bestalde, argazkilaritza hobbya da niretzat, baina argazkiak sinatu egin beharko lirateke.
Merino 2001. urtean atxilotu zuten, eta dispertsioa jasan du, zigorraren zati handi bat Euskal Herritik kanpoko kartzelatan igaro baitzuen baldintza “zailetan”. Orain, askatasuna berreskuratu du.
Urte berriaren hasierarekin, hainbat zerbitzu eta produkturen prezioetan igoerak izango dira. Elikagaietan, energia fakturetan, udal-zergetan eta etxebizitza gastuetan garestitze nabariak atzemango dira.
Euskal Herria nazio dela aldarrikatzeko ekitaldia egingo dute Donostiako Kursaalean. Astebeteko ekitaldi sorta izango da.
Euskaltzale eta militante gasteiztarra abenduaren 30ean hil da. Gontzal Fontaneda Orille (1943-2024) 1960ko hamarkadan euskarak Gasteizen egin zuen bidearen lekuko eta bidelagun izan zen. 15 urterekin hasi zen euskara ikasten. Euskara ikasteko metodo bat asmatu zuen eta euskara... [+]
Ander Magallon, Mikel Irure eta Xabier Jauregi Metropoli Forala saioan egon dira maskulinitate berrien inguruan mintzatzen.
Getariako etxebizitza batean egin dio eraso, Segurtasun Sailaren arabera. Emakumea astero joaten zen terapia naturaleko kontsultara, eta Ertzaintza ikertzen ari da ea antzeko ekintzen biktima gehiago dauden.
Media.cat-ek egindako azken ikerketak agerian utzi du emakume kazetariek Katalunian jasaten duten sexu-diskriminazioa. Inkestatutako emakumeen %54,4k sexu-jazarpena jasan dutela eta %55,1ek sexu-generoaren araberako jazarpena izan dutela adierazi dute.
Sexu erasoak 1998an hasi ziren, biktimak 13 urte zituenean. 2003an kluba utzi bazuen ere, emakumeak iaz salatu zituen sexu erasoak, Mario Lopezek taldeko entrenatzaile gisa jarraitzen zuela. Orain 18 urteko espetxe-zigorra eskatzen du akusazioak, fiskaltzak baino lau urte... [+]
Hussam Abu Safiya medikua askatzeko eskatu du Osasunaren Mundu Erakundeak, eta bere aldeko kanpaina ere abiatu dute sareetan. Abu Safiya medikua ez da edonor; nazioartean erreferente bihurtu da, berak zuzentzen zuen ospitalearen aurka egindako erasoak kontatzen zituelako.
Garai aproposa izaten da urteburua iraganeko lorpenak goraipatzeko eta, are gehiago, etorkizuneko asmo-usteak aldarrikatzeko. Eta halatsu da Txinan ere, alafede. Bide batez, ez da harrigarria abenduko azken orduetan, aurreikusitako planari aurrea hartuz, Xinjiangeko Urumqi-Yuli... [+]
Urtezahar gauean petardo, bengala, traka, suziri eta bestelako gailu piroteknikoekin jolasean arituko dira asko eta asko aurten ere, horietako ez gutxi adin txikikoak. Eta errepikatuko dira istripuak, suhiltzaileen esku-hartzeak, eta burrunba gordin sufritzen duten ume, adineko... [+]
Suhiltzaileek beste sute bat itzali behar izan zuten abenduaren 27an Zubietako erraustegian.
Badira, garun distiratsua izanik, "zehaztasun gutxiko" definizioekin, gauza bera, beste era batera esanda, aldatzen eta itxuraldatzen adituak direnak. Berea zen, eta hainbat hamarkadatan errepikatu den proiektu in eternum bat izan da. Hasiera batean hori zen hegemoniko... [+]
Nazioarteko ordainpeko streaming plataformetan, Amazon Prime Video eta Netflix izan ziren lehenak euskarazko edukiak eskaintzen, eta orain Max gehitu zaie (2024 arte HBO edo HBO Max izan dena). Pantailak Euskaraz-ek azpidatziak moldatu ditu, eta EITBk bikoizketak eskaini, eta... [+]