Aste honetan mundu osoan ospatuko den Maiatzaren Lehenaren 123. urteurrena, zalantzarik gabe, iragan urtean ia mundu osoan zabaldu zen krisialdi finantzarioaren ondorio ekonomiko eta sozialek baldintzatuko dute. Euskal Herrian, azken urteotan, egun hori jaieguna izan da, errebindikazio eguna baino. Oraingoan, aldiz, gauzak aldatuko direla dirudi, hau da, jaiegun hutsa izateari utziko dio, eta krisialdiaren konponbideak errebindikatzeko eta, batez ere, enplegu duina defendatzeko eta langabeziaren nahiz prekarietate basatiaren aurkako eguna izango da.

Horrez gain, sindikatu abertzaleek (ELA, LAB, ESK, STEE-EILAS, EHNE eta HIRUk) maiatzaren 21erako deitutako greba orokorrera bidean beste urrats bat izango da. Greba horren helburua enplegua defendatzea eta krisia lan harremanak are gehiago hondatzeko baliatu nahi duen patronalaren xantaiaren aurka egitea da.

Hego Euskal Herrian, Maiatzaren Lehenaren aurretik, sindikatu bakoitzak mobilizazio bereiziak burutu ditu. Ipar Euskal Herrian, berriz, mobilizazioak bateratuagoak izan dira, Frantziako Estatu osoan bezalaxe, bi greba egun burutu dituzte frantziar gobernuaren politika ekonomikoaren aurka, bata urtarrilean eta bestea martxoan. Orain, Maiatzaren Lehen honetako mobilizazioak nolakoak diren ikusi beharko da. Ziur aski Hego Euskal Herrian sindikatu abertzaleen eta estatuko sindikatuen arteko zatiketari eutsiko zaio. Eta badirudi Ipar Euskal Herrian batasun handiagoa izango dela.

EEEak, enpresak ixtea, eta arrapaladako langabezia

Euskal Herrian lan egoera gaitza da: batetik, enpresa asko ixten ari dira, bereziki enpresa txikiak, ertainak eta autonomoen enpresak; bestetik, enplegua erregulatzeko espedienteak (EEE) daude, batez ere aldi baterako enplegua eteteko espedienteak, orotariko enpresetan. Kontsumoa asko jaitsi denez, industriaren ekoizpenak pixkanaka behera egin du eta, ondorioz, langabezia eragin du. INEMen datu ofizialen arabera, martxoan Hego Euskal Herrian langabetuak 159.401 izatera heldu ziren, duela urtebete baino 53.227 gehiago (ondoko orrialdeko taulan ikus daiteke).

Iparraldean, datu ofizial banakaturik ezean, Pirinio Atlantikoen datuak hartuko ditugu kontuan, euskal lurraldea departamendu horren barruan baitago: otsailean, langabeziak 20.000 pertsonatan egin zuen gora. Eta dagoeneko enpresen itxierak, hala nola Hazparneko Aplacan, eta pertsonalaren murrizketak, esaterako, Novotrans-en (% 30 langile gutxiago), iragarri dituzte. Hegoaldean nahiz Iparraldean, sektore kaltetuenak emakumezkoak, gazteak eta etorkinak dira; azken talde horretan prekarietatea erabatekoa da.

Testuinguru honetan, Euskal Herrian pobreziak 100.000 pertsonari baino gehiagori eragiten diela nabarmendu behar da (EAEn soilik, ELAren arabera, 86.000 pobre daude dagoeneko). Eta etorkizuneko langabeziaren aurreikuspenak oso kezkagarriak dira. Lanaren Nazioarteko Erakundearen (LANE) arabera, “mundu osoan 231 milioi langabetu egon daitezke 2009an, 2007an baino 52 milioi gehiago”.

Patronalaren xantaia

Bestalde, patronalak krisi egoera baliatzen ari dira mahai gainean soldaten izozketak eta lanpostuen murrizketak ipintzeko, eta xantaia egiten dute, soldaten izozketa eta lanpostuen murrizketa onartu ezean, enpresaren behin-behineko ixtearekin mehatxatuz. Hitzarmen kolektiboen negoziazioa enpresen eta langileen arteko desadostasunerako beste arrazoi bat bihurtu da eta horrek beste zenbait protesta eta greba eragingo ditu hainbat sektoretan.

Krisialdiari aurre egiteko, Hegoaldean banakoen enpresak eta hainbat sindikatutako ordezkariak mobilizatu dira. Iparraldean, aldiz, aurten dagoeneko bi greba orokor burutu dira, urtarrilean eta martxoan, biak estatu mailako ia sindikatu guztiek batera deituak. Orain, Maiatzaren Lehenaren karira, hainbat manifestazio aurreikusten dira Euskal Herri osoan. Hala ere, bereziki Hego Euskal Herrian, sindikatuen arteko zatiketa protagonista izango da berriro.