Plastikozko karanbola
Dirutzak erakarrita, Hyatt anaiak ordezko materialaren bila hasi ziren laborategian. Halako batean, Wesley Hyattek (1837-1920) ebakia egin omen zuen, eta zauria estaltzeko zelulosa nitratoz, kanforrez eta alkoholez egindako ukendua prestatu zuen. Nahasketa lurrera jausi zitzaion eta, lehortzean, zerrautsa eta papera batzeko propietatea zuen geruza fina eratu zen.
Bide horri heldu zion Wesley Hyattek ikerketan aurrera egiteko. Arazoak izan zituzten, zelulosa nitratoa lehergaia delako, eta nahikoa kanfor nahastu ezean, bola batzuek eztanda egiten zuten. Baina azkenean, asmatutako produktuari presio handia eragitean, billar bolak egiteko aproposa zirudien materiala lortu zuen. Lehen plastikoa asmatua zuen honenbestez, eta zeluloide izena eman zion.
Produktua 1870ean patentatu zuen, eta 1872an merkaturatu zen. Ez dakigu Hyattek Phelan & Collanderrek agindutako 10.000 dolarrak jaso ote zituen, baina ez dirudi horrek asko kezkatu zuenik, patente hark askoz gehiago emango ziolako, ziurrenik. Billarrean ez ezik, plastikoak industrian eta gizon-emakumeen bizimoduan iraultza ekarri zuen berehala.
Kimikariak plastiko berriak sortzeari ekin zioten, ehundik gora mota asmatzeraino; 1906an, esaterako, lehen plastiko erabat sintetikoak erabiltzen hasi ziren. Bigarren Mundu Gerra plastikoen gerra ere izan zen: alemanek latexa garatu zuten eta estatubatuarrek, aldiz, ehun eta zuntz plastikoak, hala nola nylona. Billar bolak egiteko jaio zenak era guztietako materialak ordezkatu zituen pixkanaka.
Wesley Hyattek zauria estaltzeko ukendua prestatu eta ia mende eta erdi geroago, plastikoen gehiegizko erabilerak planetako kutsadura arazo larrienetakoa eragin du.
Otsailaren 28an Hendaian eman dio hasiera kanpainari Herri Urratsek. Euskararen transmisioa bermatzen duen Seaska babestea da helburua.
Gizonak ustez Ortuellako Jendea futbol taldean zuen posizioa baliatu zuen umeari argazkiak egiteko. Ertzaintzak ikerketa abiatu du eta aurretik antzerako salaketak zituela jaso dute.
Agintari gutxik aitortzen dute publikoki, disimulurik eta konplexurik gabe, multinazional kutsatzaileen alde daudela. Nahiago izaten dute enpresa horien aurpegi berdea babestu, “planetaren alde” lan egiten ari direla harro azpimarratu, eta kutsadura eta marroiz... [+]
Abdullah Öcalan buruzagiak PKKri otsailaren 27an eskatu zion armak uzteko. Taldeak egin duen adierazpenean babes osoa agertu dio buruzagiari eta Öcalanek eskatutakoa betetzeko konpromisoa adierazi du.
Poliziaren eta manifestarien arteko talkek atxilotu eta zauritu ugari utzi dituzte ostiralean herrialdeko hiri nagusietan. Herritarrek gertatukoaren erantzuleak zigortzea eskatu diote gobernuari, ez baita oraindik istripuaren inguruko epaiketarik ireki. Greba orokorra deitu... [+]
.jpg)
Hala iragarri du Keir Starmer Erresuma Batuko lehen ministroak Londresen eginiko goi bileran. Etxe Zurian Trumpek Zelenskiren aurka egin ostean, izandako eztabaidaren aurrean, Europako buruzagiek babesa adierazi diote Ukrainako presidenteari.
Elizak 23 kasu ditu onarturik Nafarroa Garaian. Haiek "ekonomikoki, psikologikoki eta espiritualki laguntzeko" konpromisoa adierazi du Iruñeko artzapezpikuak.
Karbankulu pomelatua "garai batean gure bizilagun Francisco Casanova hil zutenen ideiak babesten dituztenek erabilitako ikurra" dela, adierazi du Noelia Guerra UPNko Castejoneko alkateak, eta sinbolo "ez ofizialak" udalaren espazioetan erabiltzea... [+]
Mendizale batek asteburuan ikusi du animalia Lapurdiko Azkaine herrian, eta otsoa dela baieztatu du Pirinio Atlantikoetako Prefeturak. ELB lurraldean "harraparien presentziaren kontra" agertu da.
Elkarretaratzea egin zuen Aiaraldeko Mendiak Bizirik plataformak atzo Laudioko Lamuza plazan, Mugagabe Trail Lasterketaren testuinguruan.
Martxoaren 2an igandea Iruinkokoak berriz ere Iruñeko karrikak hartu ditu.
EH Bilduk sustatuta, Hondarribiako udalak euskara sustatzeko diru-laguntzetan aldaketak egin eta laguntza-lerro berri bat sortu du. Horri esker, erabat doakoak izango dira euskalduntze ikastaroak, besteak beste.
Martxoak 3ko sarraskiaren 49. urteurrena beteko da astelehenean. Grebetan eta asanblada irekietan oinarritutako hilabetetako borroka gero eta eraginkorragoa zenez, odoletan itotzea erabaki zuten garaiko botereek, Trantsizioaren hastapenetan. Martxoak 3 elkartea orduan... [+]
1976ko martxoaren 3an, Gasteizen, Poliziak ehunka tiro egin zituen asanbladan bildutako jendetzaren aurka, zabalduz eta erradikalizatuz zihoan greba mugimendua odoletan ito nahian. Bost langile hil zituzten, baina “egun hartan hildakoak gehiago ez izatea ia miraria... [+]