Nuklearren kontra militanteek segurtasun arazoak eta ondorengo belaunaldiei lagako zaizkien hondakinak aipatu izan dituzte nagusiki. Orain beste argudio bat ari da gorputz hartzen: munduan abiarazi diren programa nuklear guztientzako aski uranio ez dela izango.

Peak Oil kontzeptua zabaldu da uranioaren kasura. Peak Oil (petrolioaren gailurra) teoriak ez du esaten petrolioa bukatu egingo dela, jende askok hala uste izanda ere. Peak Oilaren arabera gertatuko dena da munduan eskueran dagoen petrolioaren erdia xahututakoan gero eta urriago izango dela, gero eta garestiago ere bai. Une hori urteotako batean da gertatzekoa, ez badugu jadanik gainditu. Peak Oila luzaz minorien eztabaidagai izan bada, azkenaldian asko haizatu den kontua da. Net Hurbilen ere eskaini zaizkio tarte zabalak.

Energia nuklearrak pare bat hamarkadatan fama txarra eduki ondoren, petrolioaren garestitzearekin eta klimaren aldaketari gaina hartu beharrarekin berriro modan jarri behar dela erabaki dute energiaren multinazionalek, komunikabide nagusiek, eta baita ekologista bakan batzuek ere. Baina Peak-Uranium delakoarekin egin dute topo. Alegia, alde batera utzirik erradiaktibitatearen segurtasun arazo guztiak, energia atomikoaren lehengaia den uranioaren produkzioa ere bere gorenera laster iritsiko dela uste dutenen kalkuluak.

Energi aferetan fidatzeko iturria den Crisis Energética gunean Amadeus sinatzen duen nafartarrak ¿Cuándo se agotarán las actuales reservas de uranio? plazaratu berri du. Ezizenez izenpetua egonagatik, komunikabidearen zuzendaritzak publikatu izana eta artikuluaren maila bera ditu berme.

Kontua da orain eraiki asmo diren zentral atomikoek 60 urteko biziraupena izanen dutela, eta gaur abiatutako proiektu bat eraiki eta produzitzen 10-12 urte barru hasiko denez, inportantea dela jakitea ea aski uranio izango duen 2080an lan egiteko.

Amadeusek hainbat hipotesi prestatu ditu, energia atomikoa kudeatzen duten erakundeek eskainitako informazioetan oinarrituta. Hasteko, ikusi behar da zenbat uranio beharko den. 2007an 69.110 tona erabili ziren, eta urtetik urtera gehiago beharko dira. Energia nuklearra poliki zabaltzen bada, 2100an 141.571 tona beharko dira; hedapen bortitza gertatuz gero, 2100an 265.237 tona behar izatera iritsiko dira.

Dauden erreserbez ari direnean, energia nuklearra kontrolatzen duten erakundeek hiru preziotan sailkatzen dituzte: kiloko 40 dolar baino gutxiago kostako dena, kiloko 80 dolar azpikoa eta kiloko 130 dolar artekoa. Horrek asko baldintzatuko ditu inbertsioak eta produzitutako argindarraren prezioak. Baina prezioen kontua alde batera lagako dugu.

Sei hipotesi alternatibo osatu ditu Amadeusek ondoko urteetako horniduraz, eta bakar batean ateratzen da aski uranio 2080an zentral atomikoek lanean segitzeko. Gainerakoetan, erreserbak lehenago ahitzen dira. Ez ahaztu erreserben agortzea aipatu dugula. Zeren eta, lehengaia agortu aurreko urteetan zenbat eta zein baldintzatan eskuratuko dute uranioa ordurako hain ugariak izan behar omen duten zentralek?

2020tik hornidura arazoak

Miquel Torres fisikari valentziarrak energiaren urritze fenomenoez ari den The Oil Drum gunean artikulu hau publikatu du: Uranium Depletion and Nuclear Power: Are We at Peak Uranium? Honek Energy Watch Group (Energiaren Behatokia) erakundearen iturriak hartu ditu kalkuluen oinarritzat. Energy Watch Groupen datuen arabera 2020tik aurrera uranioa eskuratzeko arazoak izango dituzte zentralek.

Orduan zergatik egiten dituzte bestelako aurreikuspen optimistak energia korporazioek? Gakoa datza erreserben kalkuluetan. Hona planetako uranioaren sailkapena: orain arte ekoiztutakoa, badagoela aski ziurtzat daukaguna (Reasonably Assured) eta badagoela uste dena (Inferred). Orain arte planetak 2,3 milioi tona uranio eman ditu, beste hainbeste tona daude ia ziurtzat kiloko 40 dolar baino merkeago produzitzekoak eta tona gutxiago 40 dolar baino garestiago eskuratzeko modukoak. Hortik aurrerakoak, ustez egon litezkeenak, orain arte xahutu ditugunak baino gutxiago dira.

Dagoenekoz ezagutzen dira uranio produkzioaren gainbeheraren bi adibide. Bata Frantzia: 1983an hasi zen uranio meatzetako emaria agortzen. Amerikako Estatu Batuetakoa kinka horretan da gaur egun, eta Frantziaren ereduari jarraitzen zaio.

Bi etsenpluok, gainera, adituak ohartarazi dituzte kalkuluen gezurraz. Izan ere, Frantzian bezala AEBetan produkzioa gainbehera hastearekin batera ordura arte aski ziurtzat jotako eta ustezko edo balizko erreserbak ere benetan askoz murritzagoak zirela ikusi da. Zergatik ote? Zenbakiak egin dituztenak edo nahastu egin dira edo interes komertzialengatik gezurretan ari ziren, baina azkenean behar baino uranio gutxiago zegoen.

Gai honek badu mamia, zentral atomikoetan usatzen den lehengaia xehekiago aztertzera garamatza eta. 2007an erabili ziren 67.000 tona uraniotik 42.000 baizik ez ziren ekoiztu berriak, gainerako 25.000 tonak 1980 aurretik metatutako stocketatik hartu ziren. Hauetan kontatu behar da arma nuklearrak desegiteko akordioetatik berreskuratutako erregaia ere. Hona beste atal bat zentral nuklearren beharrak asetzea konplikatuko duena. Izan ere, munduko militarrek segiko dute arma atomikoak desegiten ala alderantzizko prozesua gertatuko da, uranio gehiago eskatuko dute armagintzarako?

Edonola ere, Miquel Torresek aipatzen duen Energy Watch Groupen azterketa Crisis Energétican Amadeusek aipatutako dataren ingurukora heldu da eta mota eta prezio guztietako uranioak kontutan hartuta ere, 2070rako agortuta egonen dira. Are larriagoa da, gainera, Peak Uraniuma askoz lehenago suertatuko dela, 2020 eta 2040 artean.

Torresek dioenez, “2015 eta 2030 artean uranio hornikuntzan zuloa sakonduko da, stockak agortuko dira eta produkzioa ezingo da handitu eskariak nahi adina. Ondoren uranio berriaren produkzioa ere gainbehera hasiko da, meategien agortzeagatik. Guzti hori dela eta, ziurrenik 2040tik aurrera ezta gaur martxan dauden instalazio nuklearrek ere ez dute lortuko hornikuntza egokia”. Eta epeak laburtu litezke baldin eta orain arte konpainiek aitortutako erreserbak txikiagoak suertatzen badira.

Gaur egun nuklearrek sortzen dute munduko elektrizitatearen %16. Uranioaren panorama ikusita, nekez ordezkatuko dute petrolioa. Besterik da zentralen eraikuntzak nolako etekinak emango diztuen: eraikitzean datza negozioa.

Argazki oina: Life aldizkari estatubatuar mitikoaren artxiboetakoa da Loomis Dean-en 1951ko argazki hau: uranio bilketan ari diren Navajo herriko meatzariak ugazaba edo teknikari zuriarekin solasean. Garai hartan aire zabalean aurkitzen zen minerala Ipar Amerikako basamortuetan. Geroztik, potentzia nuklearren artean, Frantziaren ondotik AEBak dira bigarrenak uranio produkzioa gailurrera iritsi eta gainbehera ikusi dutenak. Gero eta aditu gehiagok uste du Peak Uranium fenomenoa 2020 eta 2040 arteko uneren batean gertatuko dela. Hori horrela bada, esan nahiko du erregai fosiletan oinarritutako energia sistema zentralizatuaren alternatibatzat nuklearrak ez duela balio, horrek alor guztietan ekarriko lituzkeen ondorioekin.

Informazio gehiago:

• Crisis Energética gunean plazaratutako Cuándo se agotarán las actuales reservas de uranio? (PDF).
• Miquel Torresen Uranioaren agortzea eta energia atomikoa: uranioaren gailurrean ote gaude.
• Uranioaren agortzea ingelesezko Wikipedian
• Uranioaren gailurra ingelesezko Wikipedian.
• Energia Atomikoaren Nazioarteko Erakundearen (AIEA) uranioari buruzko Liburu Gorria.
• Munduan zenbat uranio dagoen, Europako korporazio nuklearrek esplikatuta.
• Uranio meatzek hurbileko jendeen osasunean eragiten dituen kaleak Wise Uranium gunean.