Ezer baino lehen bekataria seinalako dut, inor despistatuta ez harrapatzeko: Jose Ignazio Basterretxea gorde zen, 1988 hartan, Joane Barolo izenaren atzean. Falo zantarra nobela laburra –hitz bakarra beharko genuke, frantsesen nouvelle hitza esateko– idatzi zuen; eta ondoren, denbora luzez, unibertsitaterako testuak idatzi zituen, saioak eta beste, 2006an Marearen erraietan nobelarekin literaturaren esparrura bete-betean itzuli zen arte.

Falo zantarrari giderrari bezala heldu, eta azalean “euskal literatura erotikoa” irakurri dut; kontrazalean berriz, “nobela porno bat” dela. Euskaraz gehiegi garatu gabeko generoa da oraindik ere, Txalaparta argitaletxearen Literotura bilduma kenduta, noski. Alde horretatik, nobela honi existitzea bera eskertu behar zaio aurrena, bere momentuan euskaraz generoko ale bakanetakoa izango baitzen segur asko. Horrek arriskuak ere baditu herri honetan. Hemendik urte batzuetara filologoren batek liburua deskubritzen badu, duda gutxi izan: daukan lexiko sexual guztiak glosario batean bukatuko du.

Behingoz liburuaren edukietan sarketa egite aldera: istorio sinplea da nobelakoa. Joango da gizon bat ipularretako auzo bateko putetxera; igoko ditu lau solairu, eta bakoitzean sexu harremanak izango, emakumeekin, gizonekin, haurrekin eta bestelako jostailuekin, baita tartean, analepsi bat eginez, gazteago zenean ezagutu zituen neska-mutilekin ere. Parte hori kenduta, istorioa lineala da, eta ez du bestelako konplikazio narratiborik.

Dauzkan inpotentzien artean, esango nuke pasarte batzuetan antzematen zaiola zerbait gehiago izateko pretentsioa. Etengabeak dira giroa deskribatzeko ahaleginak, eta tartea kentzen diote generoko lan batek izan beharko lukeen eduki zentralari: haragiari. Horrek eramaten du halako indefinizio batera; trukean, eskura daukagu espero izatekoa zena baino kalitate handiagoko narrazioa. Bistan da, bazegoen idazle bat Joane Barolo gaztearen atzean, gerora Basterretxeak ongi erakutsi duenez.

Gainontzean, titulua irakurrita igartzen da faloa dela nobelaren totema, eta beraz, subjektua gizona dela. Hala ere, protagonistak dituen harreman mota ugariei esker, ez gaude ar heterosexualen kontsumo esklusiborako liburu baten aurrean: lorpena, hori ere.
Esan dut gorago, ez da asko landu euskaraz literatura pornoa. Zalantza dut, bere horretan landuko ote den ere. Azken hamarkadetan ikus-entzunezkoek zulo estua utzi diote letrei alor horretan. Baina, bestalde, ikusita geroz eta sexu gogorragoz bete zaigula literatura estandarra –Houellebecq irakurri duzue?–, eta aukera sexual diferenteak geroz eta zabalduago daudela, beharbada mereziko luke generoak eskaintzen dituen aukerak berriz aztertzea. Apaingelakoa ere filosofia baita, azken finean.