Baigorri eskualdeaz
Bankako eskola publikoan ikasi zenuen txikitan, frantses elebakarrean. Eskolari dagokionez, nolakoa zen orduan, nolakoa da egun?
Gaur egun ere Urepeleko eta Bankako eskolak elebakarrak dira, astean bizpahiru ordu erakusten dute euskara. Gure garaian ez ginen zigortuak euskaraz mintzatzeagatik, baina irakaslearen ‘mintza ezazue frantsesa’ entzuten genuen. Gaur egun, Iparraldeko ikasleetako %80k ez du euskarazko irakaskuntza segitzen. Ikasleen %6 A ereduan ari da. %12 B ereduan eta %5 inguru D ereduan. Egoera ez da hainbeste aldatu oro har. Bankak herri euskalduna izaten segitzen du, pozten naiz ikustean Bankako nerabeak oraino ere euskaraz ongi mintzo direla. Hori gero eta gutiago gertatzen da iparraldean. Aldiz, duela 30 urte, nerabe batzuk euskaraz frantsesez baino errazago mintzo ziren, ez da gehiago horrelakorik.
Baigorri eskualde biziki dinamikoa izan zen iraganean. Zuk zer gorde duzu sortu zineneko hamarkadatik?
1970eko hamarkada aldaketa garaia izan zen, belaunaldi bat hasi zen politikagintzan. Antzinakoekiko –tradizionalak, notableak, gaullistak –haustura eman zen nolabait. Auzapeza koronela zen, Minjonnet, gaullista, II. Mundu Gerran nabarmendu zen nazien aurkako soldadu gisa. Geroago, oposizioak –ezkerrekoa eta abertzalea– Jean Haritselhar eraman zuen Herriko Etxera. Haritselhar auzapeza zela berriz, udal batzarrak kanporatu zuen IK-ko bi militanteren ehorzketara joan zelako. Haietako bat Ramuntxo Arruiz baigorriarra zen –bestea Txomin Olhagarai itsasuarra–. Nik 10 urte inguru nituen. Gauza hauek geroztik ikasi ditut. Berantago, IK-ri leporatu zioten bi polizien (CRS) hilketa gogoan dut. Eskolatik landa autobusean gindoazen etxera eta gertakariaren ondokoa ikusi genuen. “Enbata zikinek” [abertzaleak izendatzeko moldea orduan] hil zituztela entzun genuen. Oroitzapen horiek gorde ditut.
Tentsio biziko garaiak...
80ko hamarkadan abertzaleak arrunt kriminalizatuak ziren, baztertuak. Geroztik, Baigorrin aldaketa soziologikoa izan da. Lehenbiziko Nafarroaren Egunean herritarrek leihoak hersten zituzten. Nire aitatxi-amatxi beldur ziren, Hegoaldeko bizardunak heldu baitziren, haien hitzetan espainolak eta enbatak. Gaur egun, egoera soziala normalizatuta dago, ez dago boikotik. Abertzaleen ideiek aitzina egin dute eta nolabaiteko onespena erdietsi dute. Euskararen defentsa ez bada garatu arras ere, errespetua irabazi da bederen. Kirol giroan adibidez abertzaleak ez ziren orduan ongi ikusiak, baztertuak ziren nolabait, egun hori normalizatua da. Arrola eta Basaizea euskal kultur elkarteak onetsiak dira.
Gaur egunera helduz, Jean-Michel Galant abertzalea izana da Pauen hautetsi. Azken hauteskundeetan aulkia galdu zuen, ordea.
Alabaina, Galantek aurreko hauteskundeetan baino boz gehiago eskuratu ditu azkenekoetan. Orduko hartan eskuina zatitua zen, oraingoan eskuinak ongi lerrokatu ditu bere sektore guztiak. Hautagai bakarra aurkeztu zuten eta Galant-i irabazi diote. Baina Galantek Herrien Arteko Sindikataren presidente kargua bereganatu du. Galantek Paueko kontseilaria izan zelarik boikota jasan zuen, arrunt baztertua izan zen, baita Baigorriko kantonamenduko auzapez gehienek baztertua ere. Orain, Baigorri eta Garaziko auzapezen gehiengoaren sostengua du. Aulkia galdu du Pauen, baina bi kantonamenduetako Sindikataren presidentea da eta gehiengoaren laguntzaz gobernatzen du. Lorpen handia da.
"EITB euskalduna, zuzendaritzatik hasita!" lelopean, otsailaren 25ean egingo dute elkarretaratzea, asteartean, EITBko ELA, LAB eta ESK sindikatuek nahiz Aldatu Gidoia ekimenak deituta.
Lizarraldean euskara sustatzeko lana egiten duen Bagara elkarteak egin du salaketa: "Sorkuntzarako gaitasuna bultzatzen da eta pentsamendua kritikoa lantzen, hori guztia ikuspegi ludikotik, gozamenean oinarrituta".
Future Game proiektuak EAEko gazteen osasun mentalaren inguruko ikerketa egin du. 18-35 urteko gazteen %87,7ak osasun mentaleko tratamenduak osasun publikoak bere gain hartu beharko lituzkeela pentsatzen du; %64,5ak osasun mentalaz hitz egitean haien iritzia kontuan hartzen ez... [+]
Ukrainako gerra hasi zenetik, bi potentziak ez dira mahai beraren bueltan eseri. Negoziatu egingo dute nola amaitu gatazka belikoa. Ukrainako presidenteak, ordea, esan du ez duela mahai horretan adosten den ezer onartuko, bera ez baitute gonbidatu.
2021ean hasi ginen Guggenheim Urdaibai proiektuaren inguruko lehen oihartzunak entzuten…Bai ala bai egingo zela esan zigun orduko Unai Rementeria ahaldun nagusiak. Bere esanak indartzeko, 40 milioi euro utzi zituen “blindatuta” museoak eraikitzen zirenerako... [+]
Lau urteko kartzela zigorra, zazpi urteko inhabilitazioa eta hiru urtez 12 urteko biktimarengandik urruntzeko agindua eman du Gipuzkoako Probintzia Auzitegiak. Neskari 6.000 euro ere ordaindu beharko dizkio erasotzaileak kalte-ordainetan.
$LIBRA izeneko kripto-txanponean inbertitzeko deia egin zuen Argentinako presidenteak sare sozialetan. Une batean 4.500 milioi euroko balioa izatera iritsi zen arren, ordu gutxiren ostean behea jo zuen kripto-txanponak eta galera asko eragin zizkien bezeroei. 100 salaketa baino... [+]
Estatu Batuen muga-zergak nahiko buruhauste ez balira, pasa den asteko albiste xalo samar batek dardara-uhinak helarazi ditu mundu-parte handi bateko otordu-mahaietaraino: Japoniako gobernuak bere arroz-gordekin estrategikoetako 210 mila tona merkaturatzeko agindua eman du,... [+]
ELA, LAB, ESK eta STEILAS sindikatuek eta M3 elkarteak "herrikoia eta sozialki plurala" den memoria eguna "errepresiorik gabe" egitea eskatu dute. Eusko Jaurlaritzari zuzendutako eskaera da, "iaz ez bezala", aurten manifestatzeko eskubidea... [+]
44 urte ditu, ama mexikarra, eta eskoziarra aita. Mexiko Berrian jaio zen, Utah-n hazi, eta duela hogei urte izan zuen euskararen berri, Cadizen Zinemagintza ikasten ari zela, norbaitek abizen euskalduna zuela esan zionean. Duela bi urtetik Donostian bizi da eta euskara ikasten... [+]
Irakasleek urtetan pilatutako jakintza kontuan hartzea, klaustroek erabakiak hartzeko autonomia bermatzea, IKTen “uneoroko erabilera” sustatzen duten planak geldiaraztea, eta ikasgeletan aldaketa metodologikoak sartu aurretik dituzten ondorioak tentuz aztertzea... [+]
«I will overturn, overturn, overturn, it[…]»
Ezekiel 21:27 – King James Version
«Algoritmo guztien gainetik, algoritmo guztien azpitik»
Xabier Landabidea
Deseroso nago, deseroso gure jendarteak teknologiarekiko hartu duen jarrera kasik... [+]
Hizkuntzarako ere gurasoak haurrentzako eredu direla kontuan hartuta, euskararen erabilera eta irakaskuntzari buruz sentsibilizatzeko helburua duen hamabostaldia antolatu dute Hendaia, Urruña, Donibane Lohizune eta Ziburuko herriek. Martxoaren 15etik 30era guraso... [+]
Apirilean zen sartzekoa araua baina atzeratzea erabaki dute. Derrigorrezkoa izanen da ibilgailuetan agiria eramatea, ez soilik hiri eta herri nagusienetan sartu ahal izateko, baita kostalde osoko errepideetan mugitu ahal izateko ere.