Poesia zutabetan
Eider, zuk proposatu bezala gaiez aldatu aurretik –izan ere asko interesatzen zait zutabegileon profila zertan dabilen komentatzea–, testuan zehar egiten duzun beste galdera bati erantzun nahi nioke: “Emakumezko edo gizonezko sentitu al daiteke inor?”.
Bai. Botereek bat ala bestea sentitzera behartzen gaituzte uneoro. Beraz, genero disforiaren eremuetan aurkitzen dena, zure elkarrizketatua, ezin egokiturik dabil beti. Hortik Preciadoren saioa generoa dekonstruitzeko; edo Butlerrena, zeinak natural, berez gara genero batekoak edo bestekoak, hitzaren azpian datzan botereen kategoria azterketa sendoa egiten baitu; edo Wittig-ena, zeinak pentsamendu heterosexualaren amarruak azalarazten baititu; edo Irigarayrena, zeinak emakumea heterosexualitatearen eremu sinbolikotik kanpo dagoela salatzen baitu, gizonaren objektua izatera ere heltzen ez delarik.
Beste modu batez planteatuko dut galdera: euskaldun ala espainol senti al daiteke inor? Euskal Herriko politika bideei erreparaturik, baietz erabakitzea baino ez zaigu gelditzen. Kontua, beraz, ez da senti daitekeen, baizik eta sentitzeko manera hori nork ezarria den, nola, kategoria horrek zer ezkutatzen duen? Biak batera izan daitekeen, euskaldun-espainol, gizon-emakume? Ala bat ez beste izan gabe bizi ote daitekeen? Azken galdera horren erantzuna ezezkoa baldin bada, batzuen ustez leninismoa baino ez zaigu gelditzen, eta derrigorrez gaude iraultzara kondenaturik. Gehiegitxo. Barkatu, dena den, euskalduntasuna eta generoaren arteko konparazioa, baina niretako, elkar argitzen dute.
Zutabegileak “norbere buruaz” mintzatzeari buruz... Nik aspaldi erabaki nuen nire burutik mintzatzea. Bat, dezentetan gu-aren azpian ezkutatzen –batzuek aldarrikatu nahiago lukete– nintzela ohartu nintzelako, eta bi, esatera ausartzen ez nintzena halako zutabe mengel, lainotsuen bidez lausotzen nuelako, batez ere, kutsu politikoko zutabeetan.
Ala “norbere buruaz” aritze horrek ni-aren gorabeherei buruz aritzea esan nahi ote du? Hala bada, ez zait gaizki iruditzen, ni-a ustez elkartasun handiagoko beste eremu batzuk bezain zilegia izateaz gain, askotan gizarteari buruz aritzeko metonimiarik hoberena izaten baita. Hainbeste, Euskal Herriko zutabegintzan ni-a konkista ere badela.
Aste honetako zutabeen arakatze azkartxo bat eginez esanen nuke denetatik dagoela: batzuk, Xabier Larrañaga edo Koldo Aldabe, kasu, asko aritzen dira gai politikoei buruz; beste batzuek eguneroko bizitza pribatua eta politika nahasten dute zutabe berean zein zutabe desberdinetan, Uxue Apaolaza adibide; beste batzuek ni-tik argitzen dute errealitate soziala, Rikardo Arregi, demagun. Beste batzuk, Aurelia Arkotxa, konparazio batera, iraganeko kontuekin saiatzen dira gaurkoan argi egiten.
Beste batzuek, ni urduri paratzen naute –barkatu, baina nahiago dut izenik ez aipatu– “poesiaren” egitura zein irudiz sasitzen dute zutabea errealitateari buruz deritzotena mordoilo liriko-kriptikoa bihurtzeraino. Orduan, Gil de Biedmaren pentsu hura datorkit gogora: gaizki dabil poesia eta arrazoia nahasten dituen gizartea. Baina, arrazoiaren eremuari dagokio zutabea? Noraino da zutabeetako “poesia” egilearen iritzia estaltzeko trikimailua?
1.075 pertsona artatu ditu Barakaldoko ospitaleko genero-identitateko unitateak, 2016ean unitate hori martxan jarri zenetik. Erdiak baino gehiagok adin-nagusitasuna bete aurretik jaso zuen lehen arreta. Eta, kopuru osoaren herenak hamasei urte baino gutxiago zituen.
OCU kontsumitzaileen Elkarteak hiru arrazoi zehaztu ditu, horien artean kanpoko janaria eta edaria Kobetamendiko esparruan sartzeko debekua, eta eskudirutan edo banku-txartelaren bitartez ordaintzeko ezintasuna. Facuak aurreko urtean egindako salaketan zehazturiko arazoak... [+]
Diskriminazioaren ahotsak txostenak zenbakitan jasotzen ditu 2023an Bizkaiko SOS Arrazakeriaren Informazio eta Salaketa Bulegoan pertsona ugarik agertarazitako esperientziak, eta haietan "arrazoi arrazista eta xenofoboen aurkako indarkeria, eraso eta diskriminazioak”... [+]
Enpresa batek Irimo mendian zentral eolikoa eraikitzeko asmoa zuela iragarri zigun aspaldi batean haize kolpe batek. Gehienek ezin zuten sinistu, inondik ere. Are gutxiago Irimo mendiaren orografia eta izaera harritsua ezagutzen dituztenek. "Baina ba al dakizu ze nolako... [+]
Zestoako Iraeta auzoan, Urola ibaiaren meandroan daude Amilibia baserria eta bere lurrak. Horiek modu kolektiboan erosteko dirua biltzen ari da Biolur laborantza ekologikoaren aldeko elkartea. 2025 bukaerarako dute hitzartua azken ordainketa, baina erosketa fasean egon arren,... [+]
Larunbatean egingo dute San Martin Harriaren inguruan 600 urte baino gehiago dituen ohitura eta aurten emakume alkateentzako jantzi erronkariarrak prestatu dituzte, orain arte gizonezkoentzako baino ez baitzeuden.
Orgullo Cazurro talde faxistako kide bati kontra egin zion atxilotuak, eta bideo batean jaso zuen hori. Guardia Zibilak atxiki du berriki, eta badirudi "gorroto-delitu bat" egotzi diola.
Donostian, 300 pertsona baino gehiago “pobrezia eta muturreko bazterkeria egoeran” bizi direla salatu dute Kaleko Afari Solidarioak (KAS) eta Hiritarron Harrera Sarea taldeek. “Michelin izarrak dituzten zortzi jatetxe dituen hirian eta Basque Culinary Center... [+]
Angeluko Cyclopotes elkarteak ikusmen-gabeko jendeer parada ematen die bizikletaz ibiltzeko. Tandem club des déficients visuels du zinezko izena elkarteak eta 2004ean sortu zen. Joan den astean Amikuze eta Oztibarren gaindi pasa dute aste osoa, egun guziez ibilbide... [+]
Ostiral goizean ekitaldi politiko bateratua egingo dute Gironan, Herrialde Katalanetan. Puigdemont faltako da, ezin baitu itzuli.
Bere sorterri Ataunen hil da Maximo Aierbe Muxika, 74 urterekin. Euskaldunon Egunkariaren sortu aurreko eta ondoreneko urte malkartsuetako eginahaletan parte hartu zutenek gogoratuko dute proiektu berriaren akziodun bila hainbeste lan egindako gizon hura. Disziplina eta... [+]
Bilboko AZET plataformak pisu turistiko bat okupatu zuen atzo, auzoaren turistifikazioa salatzeko.
20:00etan atera dira lehen datuak, harridura orokorra eraginez: zundaketa guziek lehen kokatzen zuten eskuin muturreko RN hirugarren atera da eta ezkerreko FHB Fronte Herritar Berria garaile. Gehiengoan edota gehiengo osoan ikusten zen RN Batasun Nazionalarentzat zaplaztekoa... [+]
Israelgo egunkari Haaretz-ek hilabeteetako ikerketa egin du Israelgo Armadak iragan urriaren 7an Hamaseko erasoari nola erantzun zion aztertzeko. Armadako soldadu eta ofizial ugarirekin hitz egin du eta ondorioa argia da: Israelek Anibal direktiba indarrean jarri zuen, aurretik... [+]