Gizakien aztarnak Gorbeiaren atarian
- Garrastatxuko Naturbidea 2005. urtean zabaldu zen, etxekoei zein bisitariei Amurrioko inguruak erakusteko helburuarekin. Baranbio aldeko txango honek hamabost kilometroko ibilbidea burutzeko aukera eskaintzen digu, Garrastatxuko baselizaren inguruetan eta Gorbeiako Parke Naturalean barrena.
Baranbioko herritik bi kilometro eta erdira dago Garrastatxu, 600 metroko altueran. Behatoki eder honetatik Gorbeia, Altube eta Orozkoko mendiak ikusten dira, baita Salbada mendilerroa ere. Gure ibilbidearen zehaztasunen berri ematen duten paneletako lehenengoa aurkituko dugu hemen.
Baselizaren eskuinean, harrizko harresi baten alboan, ibilbidearen hasiera erakusten duen haga dago. Lizar artean jaisten hasi eta luze gabe, hainbat harrobi eta errotarriren aztarnak aurkituko ditugu. Bide erdian dagoen informazio-panel batek emango dizkigu harrobi horietan egiten zen lanari buruzko azalpenak.
Gailur-lerroan aurrera, gaztainondo eta haritzek inguratzen gaituztela, artalderen batekin topo egin genezake. Azkenean Artabila baserritik datorren bidera helduko gara. Ezkerrera egingo dugu orduan, hurrengo haga ikusi arte.
Fauna zein industriaren aztarnak
200 metroko jaitsiera egingo dugu naturak berak sortutako eskaileretatik. Lurzoruari erreparatuz gero animalien arrasto ugari antzemango ditugu, inguruetako fauna aberatsaren erakusgarri: oreinak, basurdeak eta basakatuak bizi dira inguruotan, besteak beste. Gizakiek ere ez dute gutxitan zapaldu lur hau: bidean aurreraxeago, haien jardueraren gaineko beste panel bat aurkituko dugu. Gaztaina-hobi –kirikiñousi izena ere badute– eta meatze-ahoez mintzatuko zaigu ibilbideko hirugarren errotulu hau. Une batez gure bidetik irten eta ehun metro ibiliz gero, panelak dioena geure begiz ikusteko aukera izango dugu gainera: gaztaina-hobi ederra eta meatze-ahoa, hauek benetakoak.
Ostera gure bidera itzulita, haren paralelo doan lurrezko pista ikusiko dugu ezkerrean; horretatik joango gara aurrerantzean, haritz artean gorantz, ibilbidearen laugarren mugarrira heldu arte. Antzinako goldeen eta gaztaina-hobi gehiagoren arrastoak ikusiko ditugu, baita biodibertsitatearen ikuspuntutik interes handia daukaten gaztainondoak ere. Azkenik, gora iristean, Garrastatxuko baseliza agertuko zaigu berriz bistara, ezkerreko aldean.
Hemendik aurrera leunagoa izango da bidea. Pikaza baserritik behera lehenengo pagoak ikusiko ditugu, Pagasaun errekaren haranean. Ezkerrera joanda, pagoek Garateko bidea erakutsiko digute. Gune honetan aukera bi ditugu; lehena, eskuineko pistatik txangoa jarraitu; bigarrena, Pikaza baserritik abiatuta Garrastatxura bueltatu eta ibilbidea bukatutzat ematea.
Gorbeiako Parke Naturalaren atean
Txangoa jarraituz gero, Gorbeiako Parke Naturalaren atarira helduko gara. 8 zenbakidun hagak adierazten duen bidetik abiatuta, pago artean, ur-jauzi txikiak eta erlategiak ikusiko ditugu. Aurrerago, ur-jauzi indartsu batek sortutako errekastoa zeharkatuko dugu, Domaikorta iturrira heldu arte. Burdina-ura dario Domaikortari.
Ehun urteko pagadi zoragarritik gora, eskuinetik datorren bideari jarraitu eta Otegiko Txabolaren aztarnetara helduko gara. Ur-arroak banatzen dituen lerrotik, Bihozbizkar mugarritik eta Gainbideta lautadatik joanda, ibilbideko altuera handienera ailegatuko gara: 917 metro. Hemen, errotulu batek Nafarkorta tontorrera (1.017 m) heltzeko azalpenak emango dizkigu. Gu, ordea, hurrengo abiapunturantz hasiko gara jaisten, eskuineko ur baltsari jarraituz.
12. hagan, berriro ere, aukera bi ditugu: batetik, 7. abiapunturantz joan eta Garrastatxura itzultzea; bestetik, gure eskuinean dauden seinaleei jarraituz bidean aurrera egitea, Arlamendi baso-mintegirantz. Bidean, panel batek basogintzaz zerbait esplikatuko digu, eta inguruan antzinako mintegi bat eta harrobi bat aurkituko ditugu, biak Bizkaiko mugan.
Mintegia ezkerreko aldean utzi eta harriz beteriko bidetik jaisten hasiko gara, Anzulueta errekarekin topo egin arte. Hemen 7-15 haga bikoitza ikusiko dugu, Gorbeiako Parke Naturalaren irteera erakusten diguna. Gorostien artean, eskuinerantz igo eta ur-biltegitik igarota, Katzabaso tontorrean izango gara. Azkenik, begiak Katzabasoko ikuspegi ederrekin ase ondoren, gailurraren kontrako isurialdetik behera egingo dugu. Gutxi falta zaigu Garrastatxura itzuli eta ibilbideari amaiera emateko.
Carli Pup (Udine -friuleraz Udin-, 1973) Friuli [friuleraz, Friûl] herriaren ekintzaile kultural garrantzitsuenetako bat da. Bere hizkuntza gutxituaren idazle, hizkuntzalari eta bere herriaren historialari bihurtu da.
Gaur egun, Informazione Friulana kooperatibako... [+]
Hezkuntza publikoko irakasleok hamabost urtetan berriztu gabeko lan-hitzarmena eguneratzeko eta hobetzeko beharra eta eskubidea dugu. Horretarako, benetako negoziazio batean murgilduta egon beharko genuke, baina errealitatea negargarria da. Negoziazio batean, alde oro ados... [+]
Martxoaren 27an aurkeztu zuen ARGIAk Bizi Baratzea Orria, lurrari begiratzen dion urtarokako aldizkari berria. Martxoaren hasieran zabaldu zen kide egin eta formatu oso berezia duen orri handia etxean jasotzeko aukera. Erantzun oso beroa izan du. Kide hauen profila ezagutu nahi?
Jaitsiera AEBen muga zergen igoerari erantzun ez dieten eta negoziatzeko prest azaldu diren herrialdeei aplikatu diela argudiatu du Donald Trumpek, Europar Batasuna barne. Txina eta AEBen arteko lehia komertzialak gora egiten jarraitzen du.
Hirugarren greba zikloa iragarri dute Steilas, ELA, LAB eta CCOO sindikatuek maiatzaren 12tik 16ra bitartean, hezkuntza publikoa indartzearen alde. Azaldu dute Hezkuntza Sailak helarazitako azken proposamenak ez diela euren aldarrikapenei erantzun egokirik ematen.
Sarriguren, Tafalla, Noain, Buztintxuri eta Gares herrietako D-PAI ereduko ikastetxeetako familiak kalera aterako dira Hezkuntza Departamentuak foru lege bidez ingeleseko orduak handitu nahi dituela salatzera. Euskarazko murgiltze ereduaren kontrako erabakia dela iruditzen... [+]
Nafarroako funtzio publikoan 30.000 langile zeuden grebara deituta asteazken honetan. Deialdiak jarraipen desberdina izan du sektorearen arabera, eta sindikatuek salatu dute foru gobernuak "abusuzko" gutxieneko zerbitzuak ezarri dituela nahita.
Iazko abuztuan, Irundik gertu, ertzainek atxilotzean izan zuen bihotzekoa gizon batek. Eneko Valdésen heriotzaren ikerketan, Polizia errugabetu zuten.
Bekat’uros LGBTQIA+ euskal besta hirugarren urtekoz iraganen da Atharratzen. Apirilaren 12an egun osoko egitaraua antolatu du Prefosta elkarteak, usaiako karrika inguruarekin, kontzertuekin eta ikusgarriekin.
Bi langileek Microsoften 50. urteurreneko ekitaldia moztu zuten ostiralean, eta enpresako buruei Gazako genozidioan duten papera leporatu zieten. Adimen artifizialarekin eginiko armak saltzen dizkio multinazionalak Israelgo armadari.
Poloniar bat, bi irlandar eta estatubatuar batek jaso dute Alemania apirilaren 21a aitzin uzteko manua. Hori gertatu ezean, kanporatuko dituztela argitu die Berlineko Migrazio Bulegoak. Salaketa jarri dute kanporaketa prozedura geldiarazteko xedez.
UPNk jarritako salaketa bati erantzunez hartu du erabakia auzitegiak. Apirilaren 17an gazte topagunearen baitan Berriozarren antolatutako "Kurdistan eta Euskal Herriko preso politikoen" aldeko ekitaldia da UPNk bertan behera utzi nahi izan duena "terrorismoaren... [+]
Gerra Hotza bultzatu zuten politiken alboan egon ziren ere bakearen aldeko ildoak. Ez zuten Ekialdea eta Mendebaldea batzeko moduko berregituraketa politiko berririk ekarri, baina errealitate berriak josi zituzten Europako Mendebaldea eta Ekialdearen artean. Horietako... [+]
Bere burua 2027ko Frantziako Estatuko presidentzialetako garaile gisa irudikatzen duena –Marine Le Pen– gogorki zigortu du Parisko Auzitegi Korrekzionalak, lau urteko kartzela-zigorra, 100.000 euroko isuna eta batez ere, bost urtez aurkezteko debekua bideratuta. Tonu... [+]
Indartsua, irribarretsua eta oso langilea. Helburu pila bat ditu esku artean, eta ideia bat okurritzen zaionean buru-belarri aritzen da horretan. Horiek dira Ainhoa Jungitu (Urduña, Bizkaia, 1998) deskribatzen duten zenbait ezaugarri. 2023an esklerosi anizkoitza... [+]