Zergatik da galtzear Lima inguruko jacaru hizkuntza?
“Zergatik hiltzen da hizkuntza?
Jacaru: aimara familiako hizkuntza da, Yauyosen, Liman, Tupe eta Cachuy barrutietan hitz egiten da. 1993 arteko datuen arabera mila bat hiztun zituen. 2003an errolda egiten saiatu nintzen eta 750 hiztun baino gehiago ez nituen kontatu.
Ez dut gogoan non, artikulu edo elkarrizketaren batean, Rodolfo Cerrón Palomino ilusioa galduta ageri zen jacaru hizkuntzaren etorkizunaz. Hizkuntza fosilizatzen ari zela ikusi zuen eta indarberrituko zenaren zantzurik ez zion hartu. Jacarua idazteko modutan zeuden desadostasunek kezkatzen zuten Martha Hardman eta zioen hankasartze linguistiko bakoitzeko hil kutxak iltze bat gehiago zuela. Oztopo ugarirekin egin du estropezu Luis Vásquezek, hala nola, interes pertsonalak, oztopo burokratikoak, irakasle ezgauzak, hezkuntzan bat etorri ezinak, gobernuen arduragabekeria... Duela bi urte, Power Pointa bidali zigun bazterketa sozial eta muturreko pobreziaren irudiak azalduz. Bere mezuetan adierazi zuen, kezka agertutako edonori utziko ziola berak porrot egin zuen horretan lanean jarraitzen. Power-ak esan nahi zuen berak jardun horri utziko ziola. Ilusioa zeharo galdu zuen. 2007ko abuztuaren 16an lurrikara izan zen eta Tupe herria, jacaru hizkuntzaren gotorlekua, ia guztiz suntsitu zen. Biztanleak Lima eta Cañetera joan ziren. Tupe 300 bat bizilagunekin geratu zen; zaharrak eta ume batzuk harri eta adobe artean.
Zergatik hiltzen da hizkuntza? Hiztun kopuru gehiagoko hizkuntzak setiatzen duelako? Jacaruak hain justu uharte izan delako iraun du, Yauyoseko ketxuaren eta itsas erriberetako espainolaren artean. Orduan, hiztunak pobre direlako hiltzen al da? Burokraziaren trakeskeriagatik? Naturaren astindu ankerrengatik?
Ala hiltzen uzten dugulako?”.
EAEko haurren %6,4ak eta Nafarroakoen %10,2ak ikusmen pobrezia du. Visión y Vida elkarte espaniarrak egin du estatuko azterketa. Txostenaren arabera, ikusteko arazoak dituzten haurren eragozpen larriena da ez duela minik egiten, eta familiek, baliabide ekonomikorik ez... [+]
Urtea bete da Hamasen urriaren 7ko erasoak gertatu zirenetik. Ordutik, Israelek Gaza suntsitu du eta guda inguruko herrialdeetara zabaltzen ari da pixkana. Urtebete honetako gertaera nagusiei errepasoa emango diegu kronologia honetan.
Memoria osoa ekimenak salatu du biolentziaren biktima izan direnen arteko desberdintasunak bultzatzen ari direla hainbat instituzio, eta norabide hori zuzentzeko deia egin du. Ekimenak estatuen biolentziaren hamabost biktima elkarte biltzen ditu. Urriaren 12an Guardia Zibilak... [+]
Bi T10 pistola elektriko erosiko ditu udalak, baina beste sei erostea eskatu dute poliziek. Arma zurien erabileraren ustezko gorakada hartu dute aitzakiatzat, erabilera justifikatzeko. Gero eta udaltzaingo gehiagotan ari dira taser pistolak eskuratzen; Ertzaintzaren BIZKOR... [+]
Arabako Mendiak Aske elkarteak zorionak eta eskerrak eman nahi dizkio Arabako Foru Aldundiko Natura Ingurunearen Zerbitzuari, Bonelli arranoa gure lurraldean berriro sartzeko Aquila a-Life proiektuarekin lortutako arrakasta dela eta.
Guztiz kontziente gara proiektu honek... [+]
Donostiako Udalak iragan osteguneko udalbatzarrean iragarri zuen moduan, zaborren tasa % 26,5 igoko du, 2025eko urtarriletik aurrera, Hondakinen 7/2022 Legeak horretara behartzen duela argudiatuta. Eguzkik, ordea, salatu du legea kostuei begira aplikatzen duela soilik, eta... [+]
Maria Elena Escudero 56 urteko emakumea azkenean Mendigoiti ikastetxeko bere garbitzaile lanera itzuli behar izan da ostegun honetan, Iruñeko Mendillorri auzoan. Asteazkenean ez joateko esan zioten Zaintzen enpresakoek eta ostegunean berriro baietz, aurkezteko lantokian.
Alzheimerraren inguruan haurrekin naturaltasunez hitz egitea du helburu ‘Arrain bat bezala’ antzezlanak. “Zenbat eta lehenago landu orduan eta gutxiago estigmatizatzen da”, nabarmendu du Ana Maestrojuán zuzendariak.
Lanopor egun batzuk izan nituen joan den astean. Oporrak ziren, baina ordu batzuk dedikatzen dizkiodan afizio bati emanak izan ziren, biltzar batean inbertituak: hotelean lo eta hotel bereko areto batean jardunaldiak goiz eta arratsaldez. Ordu gutxi batzuk geratzen ziren hiria... [+]
Lapurdi zeharkatuko lukeen AHT egitasmoa aitzina doala salatu du ingurumenaren alde dabiltzan elkarteen artean osaturiko CADE kolektiboak. Urriaren 12 eta 13rako jarri du hitzordua, Gironda eskualdean Lurraren Altxamenduak sareak antolaturiko protestari sostengua erakutsiz.
Uri Tzafon 2023ko martxoan sortu zen, ehunka batzuk kide dira, baina milaka jarraitzaile ditu jada eta tinko jarraitzen du bere ideia nagusia saltzen: Libanoko Litani ibaitik hegoalderako lurraldea Galilearen iparraldea da, beraz, "koloniza dezagun".
EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak atzera bota du UGT sindikatuak Euskotreneko egonkortze prozesuko euskara eskakizunen aurka egindako eskaera. UGT sindikatuak horren aurka eskaria egin zuen eta epaileak azpimarratu du eskakizunak UGTk berak sinatutako lan-hitzarmenean onetsita... [+]
Alfaro kontseilariak “aurreko hamarkadetako politika espekulatiboak” kritikatu ditu eta kolaborazio publiko-pribatuaren aldeko apustua egin du Foru Legebiltzarrean. Helburu gisa jarri du Europa erdialde eta iparraldeko datuetara heltzea. Etxebizitzaren esparruan lan... [+]