Zergatik da galtzear Lima inguruko jacaru hizkuntza?
“Zergatik hiltzen da hizkuntza?
Jacaru: aimara familiako hizkuntza da, Yauyosen, Liman, Tupe eta Cachuy barrutietan hitz egiten da. 1993 arteko datuen arabera mila bat hiztun zituen. 2003an errolda egiten saiatu nintzen eta 750 hiztun baino gehiago ez nituen kontatu.
Ez dut gogoan non, artikulu edo elkarrizketaren batean, Rodolfo Cerrón Palomino ilusioa galduta ageri zen jacaru hizkuntzaren etorkizunaz. Hizkuntza fosilizatzen ari zela ikusi zuen eta indarberrituko zenaren zantzurik ez zion hartu. Jacarua idazteko modutan zeuden desadostasunek kezkatzen zuten Martha Hardman eta zioen hankasartze linguistiko bakoitzeko hil kutxak iltze bat gehiago zuela. Oztopo ugarirekin egin du estropezu Luis Vásquezek, hala nola, interes pertsonalak, oztopo burokratikoak, irakasle ezgauzak, hezkuntzan bat etorri ezinak, gobernuen arduragabekeria... Duela bi urte, Power Pointa bidali zigun bazterketa sozial eta muturreko pobreziaren irudiak azalduz. Bere mezuetan adierazi zuen, kezka agertutako edonori utziko ziola berak porrot egin zuen horretan lanean jarraitzen. Power-ak esan nahi zuen berak jardun horri utziko ziola. Ilusioa zeharo galdu zuen. 2007ko abuztuaren 16an lurrikara izan zen eta Tupe herria, jacaru hizkuntzaren gotorlekua, ia guztiz suntsitu zen. Biztanleak Lima eta Cañetera joan ziren. Tupe 300 bat bizilagunekin geratu zen; zaharrak eta ume batzuk harri eta adobe artean.
Zergatik hiltzen da hizkuntza? Hiztun kopuru gehiagoko hizkuntzak setiatzen duelako? Jacaruak hain justu uharte izan delako iraun du, Yauyoseko ketxuaren eta itsas erriberetako espainolaren artean. Orduan, hiztunak pobre direlako hiltzen al da? Burokraziaren trakeskeriagatik? Naturaren astindu ankerrengatik?
Ala hiltzen uzten dugulako?”.
AMAK
Konpainia: Txalo teatroa.
Sortzailea: Elena Diaz.
Zuzendaritza: Begoña Bilbao.
Aktoreak: Intza Alkain, Tania Fornieles, Oihana Maritorena eta Iraitz Lizarraga.
Noiz: urtarrilaren 10ean.
Non: Itsas Etxea auditoriumean... [+]
Ostegun arratsaldean egin dute bozketa eta, aurreikusitako moduan, François Bayrou lehen ministroaren aurkako zentsura mozioak ez du aurrera egin. Izan ere, eskuin muturreko Batasun Nazionalaren sostengurik gabe, ez zuen aurrera egiteko aukerarik.
Asteazkenean egin zuten ekitaldia Astigarragako Alorrenean, Sagardoaren Lurraldeak hala erabakita. Ostegunean egin du txotx hasierako festa propioa Usurbilgo Saizarrek.
Talde memorialistek deitutako manifestazioa Erorien monumentuan hasiko da 18:00etan eta Gazteluko plazan bukatuko da. Amaierako ekitaldian El Drogas, Gran Ritxarson, Ilargigorri eta La Chula Potrak esku hartuko dute, besteak beste. Gaia orokorrean nola dagoen azaldu dugu... [+]
Gaur egun, emakumeen eta haurren ahotsei zilegitasuna kentzen dien kulturaren arrastoak diraute, haien esperientziak isilaraziz, haien oinarrizko eskubide eta beharrak minimizatu edo alde batera uzteko joera duen sistema baten barruan. Arazo horren adibide mediatiko bat Juana... [+]
2024ko bigarren seihilekoaren lanaren emaitzak jaso ditu Euskaltzaindiak. Forma berriak eta aurretik zeudenen osatzeak aurkeztu ditu. Forma berrietan, oraingoan, batez ere, sukaldaritzako hiztegia landu dute. EITB eta Berria-ko edukiak hartu dituzte iturritzat.
Jesus Carreraren erailketaren 80 urteurrenean udal adierazpena plazaratu dute Hondarribiko udalbatza osatzen duten alderdi politiko guztiek.
Lursailaren jabeak hitzarmena sinatu du Lurgaia Fundazioarekin eta Sagarrak talde ekologistak deialdia zabaldu du landaketara batzeko. Zaraobe Institutuko ikasleak asteartean aritu ziren zuhaitzak landatzen.
Irunen autoinkulpazio sinadurak biltzeko deia luzatu dute San Juan plazan urtarrilaren 18an, larunbatarekin, 10:00etatik 13:00era. Urtarrilaren 26an «modu masiboan» Irunen hasiko den manifestazioan parte hartzera deitu dute eragileek, «migrazio politika... [+]
Ekainaren 5ean bota zituzten Desokupacyl enpresako bi matoi Sorazuletik, eta bi pertsona identifikatu zituen Poliziak. Urtarrilaren 29an deklaratu beharko du haietako batek.
Espainiako Gobernuko Trantsizio Ekologikorako eta Erronka Demokratikorako Ministerioak atzera bota du Statkraf multinazionalak Araba eta Gipuzkoa artean eraiki nahi zuen Itsaraz parke eolikoa.
Euskalgintzaren Kontseiluak eta Bizkaiko Foru Aldundiko langileak elkarretaratzea egin dute langileen egonkortzearen eta euskalduntzearen alde.
Departamenduko Laborantza Ganbarako hauteskundeen kanpaina abiatu da. Urtarrilaren 14an bozetara aurkezten diren hiru sindikatuen ordezkariekin bi oreneko eztabaida sakona antolatu zuten Euskal Hedabideek, osoki euskaraz.