Zergatik da galtzear Lima inguruko jacaru hizkuntza?
“Zergatik hiltzen da hizkuntza?
Jacaru: aimara familiako hizkuntza da, Yauyosen, Liman, Tupe eta Cachuy barrutietan hitz egiten da. 1993 arteko datuen arabera mila bat hiztun zituen. 2003an errolda egiten saiatu nintzen eta 750 hiztun baino gehiago ez nituen kontatu.
Ez dut gogoan non, artikulu edo elkarrizketaren batean, Rodolfo Cerrón Palomino ilusioa galduta ageri zen jacaru hizkuntzaren etorkizunaz. Hizkuntza fosilizatzen ari zela ikusi zuen eta indarberrituko zenaren zantzurik ez zion hartu. Jacarua idazteko modutan zeuden desadostasunek kezkatzen zuten Martha Hardman eta zioen hankasartze linguistiko bakoitzeko hil kutxak iltze bat gehiago zuela. Oztopo ugarirekin egin du estropezu Luis Vásquezek, hala nola, interes pertsonalak, oztopo burokratikoak, irakasle ezgauzak, hezkuntzan bat etorri ezinak, gobernuen arduragabekeria... Duela bi urte, Power Pointa bidali zigun bazterketa sozial eta muturreko pobreziaren irudiak azalduz. Bere mezuetan adierazi zuen, kezka agertutako edonori utziko ziola berak porrot egin zuen horretan lanean jarraitzen. Power-ak esan nahi zuen berak jardun horri utziko ziola. Ilusioa zeharo galdu zuen. 2007ko abuztuaren 16an lurrikara izan zen eta Tupe herria, jacaru hizkuntzaren gotorlekua, ia guztiz suntsitu zen. Biztanleak Lima eta Cañetera joan ziren. Tupe 300 bat bizilagunekin geratu zen; zaharrak eta ume batzuk harri eta adobe artean.
Zergatik hiltzen da hizkuntza? Hiztun kopuru gehiagoko hizkuntzak setiatzen duelako? Jacaruak hain justu uharte izan delako iraun du, Yauyoseko ketxuaren eta itsas erriberetako espainolaren artean. Orduan, hiztunak pobre direlako hiltzen al da? Burokraziaren trakeskeriagatik? Naturaren astindu ankerrengatik?
Ala hiltzen uzten dugulako?”.
Irakurlea dagoeneko jakitun dateke Euskal Herrian askatasunaren alde egon den eta dagoen gatazka politikoaren ondorioz urte luzetan kartzelan, erbestean edota deportazioan bizi behar izan duten euskaldunak, etxerako bidean, beren bizitza berregiten hasteko izaten dituzten... [+]
Bi herrialdeekin arma nuklearrei buruz hitz egin nahi du AEBko lehendakari Donald Trumpek, ostegun honetan bere bulegoan kazetariei jakinarazi dienez.
_2.jpg)
EHUko Errektoretza Taldeak hedabideetara igorritako ohar baten bidez jakinarazi du neurria: "Unibertsitateak baieztatzen du salatu duten irakaslea jada klaseetatik at dagoela eta ez dela fakultatera joango kasua argitu arte".
Abiadura handiko trenaren aurkako manifestazioa egingo dute Iruñean larunbat honetan AHT Gelditu plataformak deituta, 12:00etan Diputaziotik abiatuta. Castejon eta Iruñea arteko trenbidearen eraikuntza lanek aurrera jarraitzen dute eta Espainiako Garraio... [+]
EMEADEDEI + MAHL KOBAT
NOIZ: otsailaren 2an.
NON: Zuiako gaztetxean, Murgian.
----------------------------------------------------
Iazko irailaren 20an izan genuen lehen aldiz musika kolektiboaren berri, sortu berri zuten sare sozialeko profilean: “Hemen da Hil da... [+]
Adin txikiko neskak 2023an salatu zuen entrenatzaileak hiru aldiz musukatu zuela bere baimenik gabe. Nafarroako Probintzia Auzitegiak Iruñeko epaitegiak ezarritako zigorra baieztatu du. Entrenatzaileak ezingo du harreman zuzenik izan adin txikikoekin inongo lanbidetan eta... [+]
Kaskarotak eta maskaradak urtarriletik dabiltza martxan, Malerrekakoak etorri dira segidan eta pixkanaka han eta hemen ospatu dira inauteri festak. Aurten, ordea, data nagusiak berandu datoz oso; Kandelaria egunean Hartza esnatu zen, baina ilargiari begiratu eta beste pixka... [+]
Sozioluinguistika Klusterrak, zenbait erakunderen laguntzarekin eta Asier Amezaga, Eduardo Apodaka eta Asier Basurtok landutako lanean, Itzulinguru izeneko proiektuaren emaitzak argitaratu ditu. Itzultzaile neuronalek (azken belaunaldiko itzultzaile automatikoak, zeinak euskaraz... [+]
Otsailaren 13a Torturaren Kontrako eguna izanki, Euskal Herriko Torturaren Sareak gutun publiko bat igorri du. Poliziek torturatu euskal jendeen lekukotasunak bildu, eta aitortza egiteko xedea du sare berri horrek Euskal Herri osoan. Torturatuak izan diren 5.000 pertsonei... [+]
Ibilgailu baten bidez, Ver.diren protesta batean zeuden manifestariak aurretik eraman ditu. Duela egun gutxi, supremazista zuri batek 11 pertsona erail zituen Suedian.
"Polizia hila, baratzerako ongarririk onena" idatzi zuen atxilotuak sare sozialetan, eta lau milioi jarraitzaile baino gehiago ditu bere profilak, Guardia Zibilak azaldu duenez.
.jpg)
Larunbat honetan itxiko dute Laba ostatua Iruñeko Gazteluko plazan eta, bitxia bada ere, egun osoko festarekin ospatuko dute itxiera, agurra ez baita behin-betikoa: Labak ondoko Windsor tabernarekin bat egingo du, obrak hastera doaz, eta beranduenez irailean berriz... [+]