Frantses Estatuan hizkuntza legea 2009an?

Jakes Bortairu
Dani Blanco
Iragan maiatzean Christine Albanel frantses ministroak hitzemandako hizkuntza legeak, segur aski, aukera berri bezainbat mehatxu ekarriko du. Segur da lege honek euskarak behar dituen ofizialtasuna eta frantsesarekin parekotasun juridikoa ez dituela aitortuko. Zer egin beraz? Salaketa hutsean gelditu ala eragiten saiatu? Bigarren aukeraren alde egin du Euskal Konfederazioak arrazoi desberdinengatik. Alde batetik premia handia baita –azken inkesta soziolinguistikoak baieztatu duen bezala, salaketa bezain beharrezkoa da nola edo hala bide bat urratzea– hizkuntzaren normalizaziorako baldintza hobeagoak sortzeko. Eta baldintza hobeago horiek legeak sortuko dituenentz ziur izan gabe ere, beste lurralde hizkuntza komunitateekin batera eragiten saiatzeak balio du.

Alabaina, momentu “historikoa” biziko dugu nolabait. Azken 40 urteetan kolore guztietako frantses talde parlamentarioek hizkuntza lege proiektu bana landu bazuten ere, sekulan ez zuen gobernu batek lege proiektu bat aurkeztu (1982an boterera berriki iritsi ziren sozialistek Destrade izeneko proiektua aurkeztu zuten baina Legebiltzarrean eztabaidatu aitzin lurperatu zuten). Gertakari hau urtetako aldarrikapen eta lanaren emaitza da. Paristik lurralde hizkuntzentzat berri onak salbuespenak direla jakin arren, eragiteko bataila aurretik galdua dela ezin da baieztatu, eragin gabe aldiz, segur. Funtsezko printzipioak eta eskakizunak ozenki plazaratzeko momentua da beraz.

Azkenik, eta hipotesia okerrenean salaketa baizik mereziko ez duen legea ateraz gero, horren inguruko eztabaida guztia, hala eta guztiz ere, lagungarria izanen da aurrera egiteko behar den lekuan, hots Euskal Herrian bertan, beste herrialdeetan bezala. Izan ere, frantses Estatuaren menpe bizi diren euskaltzaleek ontsa badakite euskararen geroa hemen jokatzen dela nagusiki. Parisen deus mugitu gabe, herri zerbitzuak sortu, dinamika zabalak sustatu eta emaitza konkretuak ere lortu dituzte euskararen biziberritzeari begira. Azken urteetako ekimenak soilik aipatuz, hor ditugu Bai Euskarari, Herriko Etxeetako Hitzarmenak edota Batera mobilizazioa, egoera sakon aldatu eta baldintza berriak sortu dituzten dinamika sozial eta politikoak. Parisen zerbait mugitzekotan bada, Frantziako Legebiltzarrean euskara aipatzen bada, euskaltzaleak mobilizaturik egon behar dira, beren mezua plazaratzen, berdintasuna aldarrikatzen, herritarren atxikimendua hedatzen eta azkartzen, hizkuntza politika ausarta eskatzen eta diputatu/senadoreak presiopean atxikitzen.

Azkenak
Israelgo armadak sendagile palestinarrak torturatu izana salatu du Human Rights Watch erakundeak

Israelek Gazan atxiloturiko zortzi osasun-langileren eta beste zazpi lekukoren testigantzetan oinarritzen da Human Rights Watch gobernuz kanpoko erakundearen txostena. Nazioarteko Zigor Auzitegiak egoera aztertzea nahi du GKEk. Gazako Osasun ministerioaren datuen arabera,... [+]


Espainiako Gobernuak Talgo erosteko enpresa hungariar baten eskaintza baztertu du, “segurtasun nazionala babesteko”

Adierazi du eragiketa hori baimentzeak “arrisku gaindiezinak” ekarriko lituzkeela. Espainiako Gobernuak eskaintza jakinarazi zenetik kezka zuen enpresak Hungariako lehen ministro Viktor Orbán-ekin eta Errusiarekin izan zitzakeen loturengatik. Espainiako... [+]


Badatoz murrizketak berriz: hala eragingo diote Nafarroako Gobernuari

2025ean sartuko da indarrean Europar Batasuneko politika fiskal berria, eta horien helburu nagusia defizit publikoa murriztea izango da. Horrek erakunde publikoetako aurrekontu guztietan eragingo du eta Nafarroako Gobernuak aurreikusten du sail gehienetan egongo direla... [+]


Elikagai-laguntzarako langileak Gazara bidaltzeari utzi dio NBEk, segurtasun eskasagatik

Agorrilaren 27an, Gazan barna elikadura banatzera zihoazen langileei eraso egin diete, beren autoa tirokatuz. Urriaren 7az geroztik NBEko 200 langile baino gehiago hil ditu Israelek Gazan.


Inesa de Gaxen pastoralak beste bi emanaldi eskainiko ditu irailean

Lehen aldiz antzeztu zuten Inesa de Gaxen pastorala ekainean, Bastidan (Nafarroa Beherea). Izan zuen arrakasta ikusita irailean berriz biziberrituko dute Xarnegutarrek Gaxengo Inesaren historia, irailaren 21 eta 22an, Bardozen (Lapurdi). 1000 sarrera jarri dituzte salgai egun... [+]


Erretiro adina atzeratzeak ez du konpentsatzen: lehenago hilko gara eta estatuak dirua galduko du gainera

Espainiako Estatuan egindako ikerketa baten arabera, erretiro-adina atzeratzeak ondorio kaltegarriak dakartza, ez bakarrik lehenago hiltzeko arriskua duen langilearentzat berarentzat, baita diru-kutxa publikoarentzat ere: 8.564 eurotan baloraturiko galera soziala izango luke... [+]


2024-08-29 | Estitxu Eizagirre
Solariak Araban egin nahi dituen eguzki-zentralak 25 dira, ez hiru

Eusko Jaurlaritzako datuen arabera, Solaria Eguzki Sorkuntza SLU-k Araban eguzki-zentralak jartzeko egin dituen eskaerak 25 dira, hamabi herriri eragiten diotenak. Horietatik 24 dira 49,89 MW-ko potentzia edo gehiagokoak: denen artean 1.234 MW baino gehiago batuko lituzkete eta... [+]


2024-08-29 | ARGIA
Hezitzaile lanpostuetarako euskarazko eta gaztelaniazko azterketak ordu berean, Barañainen

Barañaingo EH Bilduk salatu du Barañaingo Udalak haur eskoletarako hezitzaileen deialdian euskarazko eta gaztelaniazko azterketak egun eta ordu berean jarri dituela, eta hala, hautagaiak hizkuntza bat aukeratzera behartzen dituela.

 

 


Sebahat Tuncel
“Ohikoa bihurtu da politikari kurduak espetxeratzea”

Sebahat Tuncel Kurdistango politikaria da, Turkiaren menpeko lurretan. Hainbatetan egon da kartzelan kurduen askapen mugimenduaren parte izateagatik, eta Turkiako Parlamenturako diputatu gisa hautatu zuten lehen presoa izan zen, 2007an. 2016an espetxeratu zuten azkenengoz eta... [+]


2024-08-28 | Onintza Enbeita
Olatz Mercader, Patxi Ezkiagaren sexu abusuen biktima
“Euskal kulturaren mundua erabat isilik gelditu da”

Hil arte bizirik sentitzearen beharraz ari da Olatz Mercader. Gaixorik egon izan delako bere bertsio gutxitua hurbilegi ikusi duenak badaki zein garrantzitsuak diren konpromisoa, grina eta desioa.


2024-08-28 | Nicolas Goñi
Balutxistango laborariek eredu ekologikoa dute muturreko eguraldiei aurre egiteko soluzio

Munduko klima gogorrenetakoa du Balutxistanek: basamortuko klimaren muturreko bero eta lehorteak, eta Arabiako itsasotik ekarritako montzoiaren eurite irregularrak, urte batzuetan eskasak eta bertzeetan uholdeak eragiteko modukoak. Hala eta guztiz ere, bertan laborantza badago,... [+]


Garaiz alde egiten jakitea

Badaude hitzak, formak, keinuak eta jarrerak gorputzean sartu eta handik irten ezin daitezkeenak. Gorputzean sartu eta bertan usteltzen direnak. Gorputza zulatzen dutenak. Gorputza deskonposatzen dutenak. Gorputza desagerrarazten dutenak. Eta akabo. Ezin daiteke deskonposatu den... [+]


Euskaltegiak ertzengana

UEUko Glotodidaktika Sailaren topaketetan euskaltegiez eta intersekzionalitateaz aritu dira hainbat aditu eta biktima. Ikasleak egon dira erdigunean, pribilegiorik gabeko ikasleak, zapalduak, bazterretan daudenak. Izan ere, genero disidenteek, gorrek, itsuek, gaitasun... [+]


Askatasunaren tresna

Denok dakigu askatasuna kontzeptu zaila dela, ertz askotarikoa, hitzez definitzen zaila. Maiz mugagabetasunarekin definitu ohi dugu, baldintzamendurik gabe erabaki ahal izatearekin, ondoriorik ez edukitzearekin, edota ekintzen ardurarik hartu behar ez izatearekin. Baina ez denez... [+]


Eguneraketa berriak daude