«Herritar askok politikariok utzi gaituzte aldi baterako»

  • Bilbo, 1972. EAEko legebiltzarkidea eta EBko sektore kritikoaren burua da. Kontxi Bilbao kidea Eusko Legebiltzarreko mahaiko kargutik kendu zuten egunean berba egin genuen berarekin. Bertan eta hurbil zeuden ere sektore ofizialeko Javier Madrazo eta Antton Karrera buruak.
    Oskar Matute EB-Berdeak-eko ildo kritikoaren burua da. Alderdiaren VIII. Biltzarrean izan ziren gorabeherak hizpide hasi gara berbetan: “Diferentziek eragiten dute eguneroko bizitzan noski. Nik neure jarrera daukat, bakoitzak berea, tirabirak ez dira atseginak, baina horregatik ez ditugu lan harremanak apurtzen eta are gutxiago lagun artekoak. Izan ere, nire ildoak sektore ofizialarekiko bestelako iritziak dituelako inork ez du gure jarrera zalantzan ipini. Bakoitzak bereari eusten dio, munduari gerra deklaratu gabe”.
Oskar Matute
Jose Ramon Gomez

Legealdiaren hasieran, Ibarretxe Plana hizpide, hauxe esan zenigun Argian: “Nazio espainolaren esentzia jarri dugu eztabaidan”. Legealdia ia agorturik, zer diozu?


Nazio espainolaren esentzia, zoritxarrez, oparoa eta ukiezina dela. Jaurlaritzaren azken planek –Ibarretxerenak deituak– betiko harresien aurka talka egin dute. Harresiak zerikusia du PPk nahiz PSOEk duten nazioaren kontzepzio zentralistarekin. Berez Estatuko erakundeek dutena, funtsean berauek erabakitzen baitute. Berbarako, epailetzak. Euskadin bultzatutako ekimen guztiek –erabakitzeko berezko esparruaren bila eta normalizazio politikaren bila joateak– ulertezintasunarekin talka egin dute, eta batez ere, Espainia batua eta zatiezinaren aurka. Nazionalismo espainiarra beti bezain sendo dago, noski, PSOEk gobernatzen duenean, modu disimulatuagoan.


Herri galdeketa iragartzetik –Ibarretxeren bide orria tarteko– hauteskunde kanpainara pasa gara. Zer iritzi duzu gertatuaz?


Herri galdeketara iristeko bide orria deuseztatu da ahaleginean berean. Hala ere, guretzat ekimena interesgarria zen ahaleginak demokrazia ordezkatzailearen ateak gainditzen zituelako, demokrazia parte-hartzailean lantzeko urratsa zelako. EBrentzat funtsezkoa da herritarrak bere erabakien jabe izatea. Egia da, ekimena hondoratzen joan da errealitatearekin uztartu ahala, errealitatea gogorra, zekena eta konplexua baita. Batetik, Estatua burubelarri aritu da ekimena errealitatetik erauzteko, eta bestetik ETAren jarduerak gizartearen nahasmendua eragin du. Garbi dago: Estatuak, berak kontrolatzen ez duen prozesu oro zapuztuko du eta ETAk ez dio protagonista izateari utzi nahi. Gatazkaren konponbiderako ebazpena eta erabakitzeko eskubidea hiritarren parte-hartzearekin batera gauzatzea ez da erraza.


EAEn zortzi legealdi bete dira eta azken hamarkadan bi bake prozesu abiatu. Zer iradoki dizu?


Nire sentsazioa da politikak utzi egin gaituela, denbora baterako berbontzikeria instalatu dela politikan: mesedeak lortzeko lagunkeria, eredu soziala eta ekonomikoa adabakiz josteko politika nagusitu da. Mendebaldean Estatuaren eredua hondoa jotzen ari da eta politikaren eremua betetzen dutenek balbulak kontrolatzen dituzte ontziak eztanda egin ez dezan. Politika egin ordez, gizakia nobletzen duen politikaz, herritarren harremanak sendotzeko behar den politikaz harro izan beharrean, herritar askok politikariok aldi baterako utzi egin gaituzte.


EB Eusko Jaurlaritzan ari da hirukoan. Zuk gidatzen duzun sektorea kritikoa agertu zen azken biltzarrean.


Bai. Hirukoarekiko gure leialtasunak EBren profila argi azaltzea eragotzi digulako. Euskal Herriko ezkerraren profil gardenagoa behar dugu ezkerreko hautesleak ezkerrekoak garela eta euren beharretarako lan egiten dugula jabetu daitezen. EAJrekin aliantzak potentzialtasuna kendu digu...


(...)


Areago: EAJ demokrazia aroaren hasieratik Gobernuan izateak ez digu laguntzen. ETAren existentzia, bestalde. PSE-EE, PSOEko eta Madrilgo politika aplikatzeko sukurtsala da eta PP mendira joan zaigu. Horrek guztiak ezkerreko indarrei ahalmena kendu digu. Ezkerrak borrokarako grina eta konfrontazioa sustatu behar ditu. Gainera, horri guztiari krisi ekonomikoa gehitzen badiogu, zer egin dezakegu Gobernuan? Gure ildoak Biltzar Nagusian adierazi zuenez, herritarrei oso garbi utzi behar diogu non gauden. Guk ezin dugu botere enpresarialen galerak nola arindu behar diren aztertu, aitzitik, langile bakoitzaren lanpostua eta duintasuna defendatu behar ditugu. Hori da sektore kritikoaren gogoetaren funtsa.

Ibarretxeren eta EAJren politika ezberdintzen dituzu?


Nire sentsazioa da Ibarretxek bere EAJko zuzendaritzako askok nahi baino harago eraman duela alderdia. Ibarretxek alderdikide askok nahi zuten abiadura baino bizkorragoa ezarri duela. Orain bera da berriz ere hautagai, merezimendu guztiekin, baina bere jendeak buruko min bat baino gehiago eraginda.


Herri galdeketatik hauteskundeetara eta gizartea lozorroan.


Gizartea batez ere nahastuta dago.


Patxi Lopez lehendakarigaiak “euskara bultzatzea, baina alderdikeriatan erori gabe” proposatu du.


Bere ekimena guztiz elektorala izan da, eta beste batzuek ere hari erantzutean halaxe egin dute. Dena den, PSEk lau urte izan ditu egungo euskararen politika indartzeko, euskara gutxitua baitago gaztelaniarekiko. Aukera izan du legealdian ez politika alderdikoia egiteko, euskara herri honen hizkuntza ofiziala bezala praktikan jartzeko baizik.


Politika askotarikoa eta demokratikoa aipatu du ere euskararentzat.


Ekitaldi hauek norbera nolakoa den azaltzen dute. Patxi Lopezek egin zuen moduko agerraldia egin bazuen, egin zuen Alderdi Sozialistaren profil baskista azaltzeko, baina batez ere kontziente direlako euskal gizartearen gehiengoarentzat –eta ezkerrekoentzat bereziki– ez direla indar baskista. Izan nahi duzuna aldarrikatzeko horrenbeste indar eta denbora erabiltzen badituzu arazoak dituzulako da. PSEk ez luke holakorik egin beharko bere ekimen politikoa konprometitua izan balitz herri honekin eta ezkerreko baloreekin. Inork ez luke zertan baskista azaldu izan euskara defendatzeko.


Euskal hiztunak gaztelaniadun ele bakarra diskriminatzen al du zure ustez?


Euskara ez dakiena diskriminatuta dagoela esatea errealitatea ez ezagutzea eta ukatzea da. Osterantzean, ukatzen da herri honetan ahalegin handiagoak egin behar direla herritar guztiek euskara erabil dezaten, beren hizkuntzan espresatzeko eskubidea ukatzen zaie, alegia. PSOEk eta PPk defendatzen duten Autonomia Estatutuan euskara herri honetako hizkuntza ofiziala bezala agertzen bada, benetan, haiek eta gainerako guztiok lan egin behar dugu herri honetako herritarrek beren hizkuntza ezagutu dezaten. Polemika hau antzua da.


Javier Madrazok EAren edota Jaurlaritzaren hizkuntz ereduen erreforma hezkuntzan errefusatu du “imajinario nazionalista”ren barruan delako. Zer iruditzen?


Ekimenak bi osagai ditu. Bat, abiatzeko modua da, ona da, baina iristeko puntua ez dago zehaztuta, ekimenari gurasoen elkarte eta sindikatuekin interakzioa zehaztea falta zaio, besteak beste. Alegia, bien bitartean lan egin beharra dagoela. Idearioari edo imajinarioari dagokionez... nik jendearen borondatean konfiantza daukat. Hau da, frankismo osteko eskola publikoan ikasi genuenok ez genuen arrasto frankistarik jaso. Askotan gehiegi kezkatzen gara imajinario kolektiboekin. Niri Euskal Herria hitzak ez dit zauririk eragiten, alderantziz, gozagarria zait. Ez dut mina hartzen Euskal Herria nazio bezala hartzean, ostera, ez dut beste modu batez ulertzen.


Nondik nora nahiko zenuke bideratzea hurrengo legealdia?


EBk zer egingo duen ez dakit, baina nik zer egitea nahi nukeen bai. EBk konpromisoak serio hartu eta kiniela elektoralak ahaztu behar ditu. Alegia, oso garbi azaldu behar dugu zer garen, zer egin nahi dugun eta zein ordezkatu nahi dugun. Aliantzak oso garbi azaldu behar ditugu: hautesleari hamar minututan azaldu behar diogu orain arte egin duguna eta aurrerantzean egingo duguna.


EB-Aralar koalizioa gauzagarria al da?


Alderdi barruko nahiz kanpoko politika egitean euskal ezkerra batzearen aldekoa izan naiz beti. Euskal ezkerrak badu ahalmena baldin eta berau batzen dituen ezaugarriak hobesteko gauza bagara. Nik Aralarrekin aurreko akordioa ilusioz defendatu nuen. Bistan denez, gorabeherak eta elkarrekiko gaitzespenak izan dira, baina nik akordioa berriz ere lortzeko lan egin beharrari eusten diot. Akordioak ez du osagai taktikorik izan behar, estrategikoa baizik. Euskal ezkerraren batasun estrategikoan sinesten dut eta ez hauteskundeetan hobeto ateratzeko kalkulu taktikoetan.

Euskal ezkerraren batzea eta hauteskundetan akordio eraginkorra gauzatzea posible da. Aralarrekin, baita ezkerreko beste ildo batzuekin ere. Zutik-ekin, adibidez. Gainera, ez dugu Gobernuan zertan izan. Gobernuan kudeaketarako gure ahalmena erakutsi dugu. Uneon, Gobernuaren baitatik, EAJren eta beste alderdien pultsioek ez dute ezkerraren eremu zabalagoa konkistatzeko aukerarik ematen. Alderantziz, ezkerreko planteamenduak landu eta sendotu behar ditugu etorkizunari begira. EBk ez badu ikusten gure ildoaren proposamenetan funtsik, hori hautesleek baloratuko dute. Nolanahi den ere, sektore kritikoa tesi hauen gaineko programa eratzen saiatuko da.


Ba al dago nora begiratzerik?


Nik Frantziako Estatuan LCR alderdiak zabaldutako bideari begiratzen diot. LCR alderdi antikapitalista berriaren sorrera bultzatzen ari da. Ezkerra eta eskuina munduaren kontzepzioan desberdinak dira. Eskuinak egungo munduaren oinarria den sistema kapitalista sostengatzen du, eta ezkerraren jarduerak ez du kapitalismoa “hobetzeko” balio behar edo egoera larria pintura geruzez apaintzeko. Ezkerrak sistemaren aurka oldartu behar du, Euskadin ekimen kementsuak daude ezker antikapitalista antolatzeko.

Frantzian eratzen ari den alderdia interesgarria da, ilusioz ari dira, ezkertiar izaera duintasunez bizi dutelako. Ideologiaren krisia aipatzen den garai honetan ezberdintasun sozialak gero eta handiagoak dira. Pertsona asko zapaltzen duen sistema dago, beste asko ondo baino hobeto bizi diren bitartean. Euskadin ere ezkerrak zentzua dauka. Gure burua ezkerrekotzat jotzen dugunoi norabide horretan lan egitea dagokigu, osterantzean, ezkerra ez da indartuko, areago ahulduko baizik.

LCRko buru Olivier Besancenot ezagutzen al duzu?


Bai, harremana dugu, garaikideak gara. Niri inbidiagarria egiten zait bere ekimena, nahiz kontziente naizen kulturalki urrun gaudela. Halaz ere, bere gogoetaren parte handia ezkerraren sektore zapuztuak biltzeko oso baliagarria da. Hau da, ezker antikapitalistak, herritarrekin batera, ez du bere lan ildoa hipotekatu behar epe laburrera atera daitezkeen mozkinen truk.

Azkenak
2025-01-31 | Euskal Irratiak
Ramuntxo Labat-Aramendi
“Duintasunez arituko gira; Ahetzeko herriko etxearen egoera egonkortu nahi dugu”

Lehen itzulitik bigarrenera, auzapezgotzara jauzi egin zuen Ramuntxo Labat-Aramendi abertzalearen zerrendak. Erdiespena "xinaurri lanari esker" egin zela uste du Labat-Aramendik. Ahetzen zerrendak bozen %44,39 lortu zuen urtarrilaren 12an eginiko behin betiko bozketan... [+]


Iruñean Laba elkartearen eta Windsor tabernaren lokalak bateratuko dituzte

Modu horretan, euskara eta euskal kultura hiriaren bihotzera eraman duen proiektuari egonkortasuna eta sendotasuna emanen diote.


2025-01-31 | Uriola.eus
Sukalde eta garbiketako grebaren lehen egunak %70etik gorako jarraipena izan zuen atzo, sindikatuen arabera

Ehundaka langile elkartu ostegunean Bilbon egin den giza katean “Lan baldintzak hobetu, hemen eta orain erabakita” lelopean.


Langile bat hil da Arbizun, lanean ari zela kamioi batetik karga gainera erorita

52 urteko altsasuar bat hil da ostegunean Arbizun lan istripua izan ostean, Nafarroako Foruzaingoak jakinarazi duenez. Urtea hasi zenetik Euskal Herrian lan istripu batean hildako laugarren langilea da. Ezbeharra herriko erdigunean dagoen etxebizitza bat zaharberritzeko lanetan... [+]


Greba Nafarroako hezkuntza publikoan
Ikasturteko hirugarren greba deialdia ere arrakastatsua izan dela diote sindikatuek

Ikasturtea hasi denetik hirugarren greba eguna izan da ostegunekoa Nafarroako Hezkuntza Publikoan eta goizeko mobilizazioen ondoren, LAB, Steilas, ELA eta CCOO –protestaren deitzaileak– pozik agertu dira. Euri jasak eta hotzak lagundu ditu etengabe irakasleak... [+]


Jerusalem ekialdean UNRWA debekatu izanak are gehiago zailduko du Gazarako laguntza

Urtarrilaren 30 honetan abian jarri du Israelek Jerusalem ekialderako UNRWA Palestinar Iheslarientzako Laguntza eta Lan Bulegoaren debekua. Urtarrilaren 15ean adosturiko su-etenari segi, bahituen eta presoen hirugarren trukea dute ostegun honetan.


2025-01-30 | Julene Flamarique
Erantzukizunak eskatuko dituzte Zaldibarko tragediaren bosgarren urteurrenean

Joaquin Beltran eta Alberto Sololuze gogoratzeko eta hondamendiaren erantzukizunak eskatzeko elkarretaratzea egingo dute igandean Zaldibarko Eitzaga auzoan. Luizia “enpresarien diru goseak” eragin zuela, eta Eusko Jaurlaritzak “ardura txikiena ere ez duela... [+]


Zigor gehiago espero dituzte Zarauzko EAJko zinegotzi ohiaren etxearen auzian

EAEko Auzitegi Nagusiaren epaiak ez duela "zirrikiturik utzi" dio SOS Talaimendi plataformak, eta "oraindik merezi duten legezko zehapena jaso ez duten zenbait erabaki arbitrario eta ia delituzko" geratzen direla adierazi du. Besteak beste, Zarauzko Udalak... [+]


2025-01-30 | Leire Ibar
Osasun publikoaren alde otsailaren 1ean Bilbon, Gasteizen eta Donostian kaleak betetzera deitu dute

Osasun Publikoaren Aldeko Herri Plataformak (OPA) manifestazioak deitu ditu otsailaren 1erako. Mobilizatzeko deia egin dute osasunaren pribatizazioari aurre egiteko, lehen arreta indartzeko, osasun arloko langileen baldintzak hobetzeko, prekaritateari aurre egiteko eta kudeaketa... [+]


2025-01-30 | Julene Flamarique
“Irabazi egin dugu”: Burlatako etxegabetzea gelditu du Iruñerriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak

Genero-indarkeriaren biktima den emakume bat eta haren bost seme-alabak, horietatik hiru hemezortzi urte beherakoak, etxetik bota nahi izan dituzte ostegunean. Erabakia aurrera eramateko baldintzarik ez zegoela argudiatuta ez dute kaleratzea burutu, baina beste data bat... [+]


Isunak kendu dizkiete ertzainei euskaraz hitz egiteagatik zigortutako donostiarrei

Eusko Jaurlaritzak isunak kendu dizkie ertzainei euskaraz hitz egiteagatik zigortuak izan ziren Donostiako herritarrei. Manex Ralla eta Amaia Abendaño dira herritar horiek, isunak kendu dizkietela baieztatu diote hedabide honi.


2025-01-30 | Leire Ibar
EITBko Euskara Batzordeak salatu du euskararen eskakizuna baztertu dela zuzendaritza postuetan

EITBko Euskara Batzordeak gaitzespena adierazi du azken hilabeteetan egindako zuzendaritza postuetarako hautaketa prozesuak direla eta. Salatu dutenez, euskarazko C1 maila ez duten hiru pertsona hautatu dituzte postu garrantzitsuetarako: EITB Mediaren zuzendaritzarako, Social... [+]


Adifek dio AHTko obretan salatutako lan-esklabotza egoerak “gezurra” direla

AHT Geldituk Nafarroako Abiadura Handiko Trenaren obretan lan esklabotza egoerak daudela salatzen duen lekukotza eskandalagarria jaso ondoren, obra horiek sustatzen dituen Adif sozietateak publikoki erantzun behar izan du: "Gezurra dira".


2025-01-30 | Aiaraldea
Amurrioko Udalak uko egin dio Aiaraldea Komunikabidearen dirulaguntza 2025eko udal aurrekontuetan sartzeari

Ostegun honetako Udal Osoko Bilkuran eztabaidatu eta bozkatuko dira Amurrioko Udaleko 2025erako aurrekontuak eta, beste behin ere, Udal Gobernuak uko egin dio Aiaraldea Komunikabidearen hitzarmen eta dirulaguntza berrezartzeari.


2025-01-30 | Ahotsa.info
KarKarCar, mugikortasun kooperatiboko proposamen berria Iruñerrian

Kar Kar Car auto elektrikoen erabiltzaileen kooperatiba ibilgailuen flota handitzen eta bere zerbitzua Iruñerriara zabaltzen ari da.


Eguneraketa berriak daude