Halaxe du izena hiri domestiko honetan ibilbide turistikoa egiten duen trenak. Kamara eskuan, bozgorailutik esaten zaionari erne, bidaiariak hiriaren halako ikuspegi orokorra jasoko du, baina ezin izango ditu hiriko hainbat gauza begien bistako ikusi, ezin izango ditu hiriko hainbat ahots zoli entzun. Esate batera, bidaiariak agian erreparatu egingo dio kaleetan, Alavés futbol taldearen iragarkietan ageri den maskotari, hau da, azeriari; baina ez du jakingo gasteiztarrei gaztelaniaz ere “babazorro” esaten zaiela, eta baten batek noizbait “zorro” hori entzunik, zer eta azeri bat hautatu zuela taldearen maskotatzat. Akaso “Barrancal” bezalako kale izenak irakurriko ditu, baina ez du jakiterik izango “Barrenkale” izena dagoela horren jatorrian.

Hiriaren paisaia linguistikoak ez dio erraz pentsaraziko bertan bi hizkuntza ofizial daudela. Ama Zuriaren Plazan Mendia Optika ikusiko du, baina akatsa iritziko dio gero eta ugaltzenago ari den “k” letrari; aitzitik, ez du ikusiko dendaren kanpoaldean dagoen erakusleiho ttikia, eta are gutxiago termometroa, barometroa eta higrometroaren azpian dagoen “Joera” euskarazko hitza. Bisitaria aldi baterako etorria denez, ez da jabetuko hiritarron sentsibilitate linguistikoa –jarrera, oro har– apaldu egin dela urteen poderioz, epeldu, eta denda nahiz taberna berrien kartelak gaztelania hutsean daudela, eta euskara gaur egun ilusioarekin ez, baina profilekin eta tituluarekin lotzen dela. Lehen euskararen aterpe ziren pintadarik ere apenas ikusiko duen… –Babazorroa, euskaldunagotzat jotzen dituen Bilbo edo Donostiara joaten denean, harriduraz ohartzen da haietan ere paisaia linguistikoan gaztelaniak duen nagusitasun erabatekoaz–. Eta, hala ere, bidaiariak ez du entzuterik izango parkeetan guraso eta haurren artean gero eta gehiago egiten den euskara –zinez miresgarria da hiritar askok azken urteotan euskalduntzeko egindako ahalegin isila, kasik intimoa–. Bidaiariarentzat kontraesan hutsal ikusezin eta entzungaitzak dira hauek. Gogo-sabelak beterik, bertan goxo, bertan gris dagoen hiria da gurea.

Tranbia berrirako ipintzen ari diren errailen artetik doa Gasteiztxo, eta laster Marianisten ikastetxera helduko da trena. Eta bidaiariari bozgorailutik jakinaraziko diote Iñaki Urdangarinek bertan ikasi zuela, baina ez du jakiterik izango Ignacio Aldecoa idazleak askoz lehenago ikasi zuela bertan. Edo hirian badela euskaraz sortzen duen idazle multzo –hiritar gehienentzat ulertezin– bat, edota euskarazko liburuak hizpide dituen irakurle klub bat.

Parkeak eta hirigunea ezagutu ostean, kamara atzera poltsan eta entzumena laxoturik, bidaiariak Gasteiztxotik pozarren jaitsi, eta Plaza Berrira joko du freskagarri bat hartzera. Baztertxo tabernako terrazan eseriko da akaso, eta ez du jakiterik izango han Herrikoia liburudenda egon zela luzaroan –garai hauen sinbolo ezin hobea: liburudenda-taberna–, eta zenbait iraganminaz oroitzen dela sasoi hartaz, hango lagunarteaz, hango aurkezpen giroaz… Bitartean babazorroak zorabioa sentituko du AHTren abiadura bera baino azkarrago doan denboraren eraginez, eta pentsatuko du, zentzu askotan, optikako “Joera” hitza inguratzen duten bi triangeluetan –antizikloiaren gorantzako berdea eta borraskaren beherantzako gorria–, seguruenik beheranzkoa egongo dela pizturik, eta eguraldi gorria, eguraldi petrala datorkigula. Entzuna du udalean badela kafe antzoki bat sortzeko asmorik, baina babazorroak konkludituko du berarentzat desio ez duen hiri domestikoa ikusi duela bidaiariak, eta berak ere ohitu beharko duela hiri arrotz, kanpoeder eta pitxiplastikozko hau ikustera.