Zientzia modernoaren goresmenaz

Xipri Arbelbide
Dani Blanco
Pedro Miguel Etxenike adiskidea NUPko Doctor honoris causa egin dute uda hastapen honetan. Bere hitzaldian erran du besteak beste: “El edificio conceptual de la ciencia moderna es la obra cultural colectiva más importante de la humanidad”.

Ñabardura zerbait gustatuko zitzaidan. Egia da zientziari esker bizi esperantza 80 urtera luzatu zaigula. Airez ibiltzen garela orenean mila kilometro eginez. Jakintsuek asmatu puskila-muskilez betea dugula etxea: telebista, telefonoa, DVD, MP3 eta abar. Ez du 40 urterik gure etxeetan sartu direla argi indarrarekin. Txaloak beraz jakintsuei.

Baina zer kosta zaigu? Lurra hil bizian baldin badago ez ote da jakintsuek asmatu guzien ondorioz? Ez zaie gogoan pasatu ere, haiei esker daukagun biribilak botatzen duen CO2 famatu horrek lurra hil zezakeenik.

Jakintsuen kontzeptuek eman dute nuklearra. Lehergailu atomikoari segundo bat aski izan zaio 100.000 jenderen hiltzeko Hiroshiman. Nork erran dezake ez dela gehiago gertatuko jakintsuak milaka ari direlarik oraino lan horretan?

Uztail honetan Rhone ibai bazterreko zentral nuklear batetan gertatu da ezbehar bat. Aipatzea balio ez zuen zerbait, alafede, horko jakintsuek erran digutenaz. Baina gauza kuriosa, bainatzea debekatu dute, baita arto landak ureztatzea ere ezbeharrak hunki urarekin. Zergatik, aipatzea balio ez zuen zerbait baldin bazen? Ez digute erran. Orain arte ere ez dugu zentral horietan dauden zientzilari oldearen solas handirik entzuten.

Uda honetakoa da. Mediku kantzerologo famatu talde batek gomendatu dute sakelako telefonoa ez nolanahi ibiltzea. Jakintsuak horiek ere. Baina berehala haserretu zaizkie Academie des Sciencesko beste mediku jakintsuak. Isilik egon zitezen otoi! Telefono horrek egin ditzakeen kalteen frogarik ez zutela. Ez zutela jendeak beldurtzeko eskubiderik. Minbiziak hil andanaño bat egin arte, deus ez aipatu behar... ekonomiari kalterik ez egiteko?

Lehenagoko Inkisizioa gogoratu zait. Orduan ere isilik egon behar zen linea ofizialari jarraikiz. XXI. mendean bide beretik gabiltza, gure inkisidoreak jakintsuak ditugularik. Eta dogmak, zientziakoak.

Ni ere jakintsuei begira egona naiz, begiak zurituak, haien erranak irensten nituela, katixima egin zidan Athor erretorearenak bezala.

Fede hori galdua dut. Zientziak zerbait asmatu orduko nire lehen galdera: zer kalte ekarriko digu horrek? Athorren erranen sinesteak ez dit kalterik egin. Zientzian sinesteak aldiz… Gure beharrei erantzuna ematea baino segurago, behar berriak sortzea dauka helburu ekonomiaren onetan!

Azkenak
Mezu kristaurik gabeko Gabon kantak, ikastetxe ugariren aukera

Gabonen erroa kristaua dela jakinda ere, erreferentzia katolikorik ez duten kantuak abestea erabakia du (edo eztabaida horretan dihardu) gero eta ikastetxe gehiagok, eskolaren printzipioetako bat laikotasuna dela oinarri hartuta.


2024-12-18 | Leire Ibar
Arrazakeriaren eta Xenofobiaren Aurkako Kontseilua sortu dute Nafarroan

Sortu berri duten organoaren eginkizun nagusien artean daude, besteak beste, diskriminazioaren aurkako politikak sortzea, migratzaileen eta gutxiengo etnikoen elkarteen parte hartzea sustatzea, Nafarroako arrazakeriaren egoera globala aztertzea, eta Arrazakeriaren eta... [+]


2024-12-18 | Julene Flamarique
BSHko langileek lantegiaren “deslokalizazioa” salatu eta manifestazioa deitu dute larunbaterako Iruñean

Alemaniatik etorritako goi kargu batek eman die 655 langileei enpresaren itxieraren berria, ohar bat "hoztasunez" irakurrita, eta langileei “lehiakortasun falta” egotzi die. Langileek presazko bilera eskatu diote BSHko operazio arduradun Pepe Justeri, eta... [+]


2024-12-17 | ARGIA
ETAren armagabetzeaz “esateko zeukan dena” esana duela adierazi du Jaurlaritzak Bakegileen salaketaren aurrean

“Jaurlaritzak esateko zeukan dena esanda dago txosten horretan” adierazi du asteartean Maria Ubarretxena bozeramaileak, Jaurlaritzak 2019an egindako txostenari erreferentzia eginez. Txosten horretan egiten den kontakizuna “faltsua eta interesatua”... [+]


2024-12-17 | Julene Flamarique
Igor Kirillov hil du Ukrainiak, Errusiako armadako babes nuklearrerako, biologikorako eta kimikorako tropen burua

Atentatua astearte goizean izan da, Kieveko auzitegi batek Kirillovi Ukrainako tropen aurka arma kimiko debekatuak erabiltzea leporatu eta hurrengo egunean. 300 gramo TNTko karga zuen lehergailuak, eta Errusiak jazotakoa argitzeko ikerketa bat jarri du abian.


2024-12-17 | Leire Ibar
Gasteizen bizi diren Gazako bost familien egonaldia era mugagabean luzatzeko eskatu dute

Palestinatik aberriratu eta urtebetera, Espainiako Gobernuak jakinarazi du familien harrera programa ez duela gehiago finantzatuko eta aterpetxe eta hostaletako egonaldia abenduaren 31n etengo diela. Urtarriletik aurrera Gasteizko Udalak Gazako bost familien ostatuaren gastuak... [+]


2024-12-17 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Autoktonoa ala inportatua da Hego Koreako krisia?

Hego Koreako presidente Yoon Suk Yeol-ek abenduaren 3ko arratsean gerra-legea ezarriz sutu zuen krisi politikoa itzaltzetik oso urruti dago oraindik. Nahiko argi badago ere kolpea sustatu zutenak ez direla irabazten ari. Oraingoz.


2024-12-17 | Leire Ibar
Urretxindorra Ikastola sexu abusuen “konplize” dela salatu dute

Bilboko ikastolako ikasle eta ikasle ohien talde batek zentroko irakasle baten partetik jasandako sexu abusuak zerrendatu ditu, eta komunikatu baten bidez salatu du ikastetxeak gizona babestu duela. Gertakariak azalera atera direnean ikastolak “beren burua zuritu besterik... [+]


2024-12-17 | Jon Torner Zabala
Otso edo hartz, abeltzaintzarekin duten elkarbizitza eztabaida-iturri da

Urriaren 19an, Xiberoko Batzorde Sindikalak bozketa egin eta adostu zuen lurraldea "babesteko zaila den eremu gisa" (ZBD) izendatzeko eskaera abiatzea, otsoaren "arriskuari" aurre egitea helburu. Artaldeei eraso egin ez badie ere, artzainek otsoari tiro... [+]


2024-12-17 | ARGIA
Itsasertzaren kudeaketa Jaurlaritzaren esku geratuta, proiektuak “bizkortu ahal izango dira”

Eusko Jaurlaritzaren esku geratu dira beste bi eskumen: Itsasertzaren Antolaketa eta Kudeaketa, eta Zinematografia eta Ikus-entzunezko Jarduera. Astelehenean bildu da Transferentzien Batzorde Mistoa, Madrilen, eta han adostu dute bi eskumen horiek EAEra eskualdatzea.


2024-12-17 | Julene Flamarique
Chido zikloiak Mayotte uhartean milaka hildako eragin dituela kalkulatu dute

220km/h baino abiadura handiagoko haize-boladek astindu dute Frantziako kolonia den Mayotte uhartea. Funtsezko azpiegiturak suntsitu, eta irlaren zati handi bat inkomunikaturik utzi du; biktimen zenbaketa zaildu du horrek. “Premiazko neurriak” hartuko dituela iragarri... [+]


Eguneraketa berriak daude