Elikagaiak norbere etxean ekoizteko beharra
- Munduko merkatuan zerealen prezio igoeraren ondorioak nabari dira. Multinazionalek eta beren gobernu neoliberalek nekazaritza liberalizatzeko ezartzen dituzten politiken ondorio da hori, eta politika horiek herrialdeek beren burua elikatzeko duten ahalmena suntsitu dute.
Horrela deskribatzen du egungo egoera Via Campesina nazioarteko erakundeak. Mundu guztiko hainbat herri-erakunde eta elkarte biltzen ditu erakundeak, horien artean EHNE –Euskal Herriko nekazal eta abeltzain sindikatua– eta PTM-Mundubat euskal GKEa. Krisia deskribatzeaz gain aztertu eta, batez ere, horri erantzuteko formulak bilatzen dihardu taldeak. Eta erantzuna elikadura ekonomia nazionalak berregitean eta nazioarteko merkatuak erregulatzean datza. Via Campesinaren esanetan, baserritar eta nekazari txikiak dira elikagai ekoizle nagusiak eta mundua elikatzeko ahalmena duten bakarrak.
Politika neoliberalen ondorioa
Zenbait analistek nekazaritza erregaiei, mundu mailako eskaeraren igoerari nahiz berotze globalari soilik egotzi diote krisia. Baina urte askotan indarrean izandako politika neoliberal suntsitzaileen ondorio ere bada. Politika horiek elikagaien ekoizpen nazionalak ahuldu zituzten, eta konpainia multinazionalentzako labore komertzialak ekoiztera eta beren elikagaiak munduko merkatuan multinazionalei erostera behartu zituzten nekazariak. Azken hogeita hamar urteetan, Munduko Bankuak, Nazioarteko Moneta Funtsak eta Munduko Merkataritza Antolakundeak elikagaien ekoizpena bultzatzeko inbertsioak eta nekazari txikientzako laguntzak murriztera behartu dituzte herrialdeak. Eta, hala ere, ekoizle txikiak funtsezkoak dira mundu osoko elikagaien ekoizpenean.
Herrialdeek beren burua elikatzeko zuten ahalmena suntsitu dute politika neoliberalek, baita elikagaien prezio igoeraren arrazoietako bat den nekazaritza erregaien boomak ere. Multinazionalak eta munduko botere ekonomikoak, Amerikako Estatu Batuak eta Europar Batasuna ziztu bizian ari dira nekazaritza erregaien ekoizpena garatzen. Horrenbestez, oso denbora gutxian, janaria ekoizteko bideratzen ziren lur azalera handiak nekazaritza erregaiak ekoizteko erabiltzen dira. Beraz, AEBetako artasoroen zati handi bat “desagertu” da, lurrok etanola ekoizteko erosi baitzituzten. Beste hainbat nekazaritza produktuk etorkizun bera izango du, nekazaritza erregaien mesedetan.
Krisiaren irtenbidea
Egungo krisitik ateratzeko, Via Campesinaren arabera, herrialdeek beren aurrekontuetan lehentasuna eman beharko liekete kontsumitzaile pobreenak laguntzeari, janari nahiko eskuratzeko gai izan daitezen; baita elikagaien barne ekoizpenari ere, munduko merkatuarekiko menpekotasuna murrizteko. Beste ekoizpen sistema batzuen garapena bultzatzen dute eta horiek labore nagusienak ez ezik tokian tokiko elikagaiak ere integratu behar dituzte. Nekazari txikien familiek dieta orekatua eta merkatuentzako zenbait soberakin bermatuko dituzten elikagai anitzak ekoizteko ahalmena dute.
Orobat, barne merkatuko prezioak egonkortzea eskatzen dute, nekazari eta kontsumitzaileentzat zentzuzkoa den mailan. Nekazarien kasuan, ekoizpen kostuak estaltzeko eta diru sarrera duinak bermatzeko moduko prezioak lor ditzaten; eta kontsumitzaileenean, prezio altuetatik babesteko. Horretarako, ekoizleen eta kontsumitzaileen arteko salmenta zuzena sustatu nahi dute.
Nazioarteko ikuspuntutik, merkatuetan prezioak egonkortzeko neurriak hartu behar dira. Herrialdeek inportazioak kontrolatzeko askatasuna behar dute, elikagaien ekoizpen nazionala babestu ahal izateko. Via Campesinaren aburuz, nekazaritza erregaien ekoizpena onartezina da eta geldiarazi egin behar da, elikagaien ekoizpenarekin lehiatzen baita. Lehen neurri gisa, nekazaritza erregaien gaineko berehalako luzamendua eskatzen dute.
Munduko zereal erreserbak 21 milioi tona gutxiago izango ditu, 405 milioi tona 2008ko amaieran. Urte askotan erreserbek behera egin badute ere orain daude azken 25 urteetako mailarik baxuenean.
Multinazionalek eta analista konbentzionalek lurra nekazaritza erregaietarako gero eta gehiago erabiliko dela iragarri dute –artoaz gain, palma-olioa, koltza-hazia, azukre-kanabera, eta abar–. Asian gora egiten ari den gizarte taldea haragia erosten hasiko dela uste dute eta, horren eraginez, zerealen eskaerak gora egingo duela. Klimaren ondorio ezkorrak ere aurreikusten dituzte elikagaien ekoizpenean: lehorte eta uholde larriak. Bitartean, Via Campesinak ondorioztatu du multinazionalak nekazaritza lurren azalera izugarriak eskuratzen ari direla hirien inguruan, espekulatzeko helburuarekin eta nekazariak bortxaz egotziz. Indian, 700dik gora “Esparru Ekonomiko Berri” ezarri eta nekazariak beren lurretatik bota dituzte.
Milaka pertsona kalera atera dira larunbatean, Eusko Jaurlaritzari eta Osasun Sailari "konponbide errealak" eskatzeko, Osakidetzaren arazo estrukturalak konpon ditzaten.
Milaka eta milaka lagun elkartu dira larunbat bazkalondoan Iruñean, Baztango Aroztegiaren makroproiektuari aurkakotasuna adierazteko eta maiatzean epaituko dituzten zazpi auzipetuen absoluzioa eskatzeko. Bideoz grabatu dugu amaiera ekitaldiko hitzartzea [albistearen... [+]
Jan-edanean zeuden denak, itxuraz alai, baina baten bat urduri zebilen aperitibo eta aperitifa artean. Bigarrenez jasoko zuen saria, baina eskuetan edukiko zuen lehenbizikoa izango zen. Eta urduri zegoen, oroigarriak bulegora heldu beharra zeukalako, joder. ARGIA Sariak ez dira,... [+]
Gauzak bizi eta azkar aldatzen badira ere, zenbait kontu ez dira aldatzen: Argia Sarien ekitaldia da horietako bat. Horixe esan dio kronikagile honi beharrera etorri den kanpoko kazetari batek, ARGIA asko aldatu dela esatearekin batera, sari-banaketa hasi aurretik. Onerako ari... [+]
Galtzaileen herri ondarea sarean jartzeko erakunde publiko batetik egindako ahaleginagatik, ahots gabeen ahotsa entzuteko aukera emateagatik, eta batez ere, Nafarroak aitzindari izaten segi dezan oroimen historikoa berreskuratzeko bidean, Interneteko Argia Saria Nafarroako... [+]
Sei sari banatu ditugu aurten: ikus-entzunezko saria EITB Kultura telebista saioari eman zaio, prentsako saria Irutxuloko Hitza Donostiako hedabideari, entzunezko saria BaDa!bil podcastari, interneteko saria Oroibidea bilatzaileari eta komunikazio kanpaina onenaren saria Altxa... [+]
Onintza Irureta Azkunek egin du hitzartzea ARGIAko lantaldearen izenean:
"ARGIAko komunitatea osatzen duten milaka lagunetako batek berriki adierazi digu batzuetan ARGIA iluna dela, barruak mugiarazten dizkion albiste gogorrak daudela. Lan ona egiten dugula, baina... [+]
Seme-alabek lehen mugikorra izateko adina atzeratzeko eskolaz eskola egindako lanagatik eta lortutako emaitzengatik, ikastetxeak mugikorrik gabeko arnasgune izateko borrokagatik, kanpaina onenaren Argia Saria guraso elkarteek osaturiko Altxa Burua ekimenarentzat izan da... [+]
Hamabost urteotan gazteenen artean euskara sustatzeko egindako lanagatik eta lortutako arrakastagatik, Merezimenduzko Argia Saria Ene Kantak proiektuarentzat izan da. Saria Nerea Urbizu, Fermin Sarasa eta Jesus Irujok jaso dute.
Entzunezko Argia Saria BaDA!bil podcastak jaso du, Hiru Damatxo ekoiztetxeak ekoitzitakoa, eta Gerediaga elkarteak eta EITBk finantzatutakoa. Podcastak kulturgintzan dabiltzan lau mahaikidez osaturiko bost mahai inguru jaso ditu Durangoko Azokaren bueltan. Saria jaso dute Amets... [+]
Prentsako Argia Saria Irutxuloko Hitza-rentzat izan da, eskuin muturraren igoerari egindako jarraipenagatik eta talde erreakzionarioen benetako aurpegia erakusteko kalean hor egoteagatik. Aurten 20 urte beteko ditu Donostiako hedabideak. Aizpea Aizpurua, Andrea Bosch,... [+]
EITB Kultura telebista saioak jaso du Argia Saria euskal kulturgileen lana bistaratzeagatik, Euskal Herriko txoko guztietako proiektuak telebista publikora ekartzeagatik, eta egiten duten kalitatezko ikus-entzunezkoagatik. Saria Leire Ikaranek eta Kerman Diazek jaso dute, Berde... [+]
Ekimenak erreferendum eskaera egin du eta Shirley Weber estatu idazkariak onartu. Orain, prozesuari jarraipena emateko, 546.000 sinadura lortu behar dituzte datorren uztailerako. Marcus Evansek egin du eskaera.