(In)dependentzia
- Nafarroan 180.000 pertsona omen daude independente bizi ez direnak. Zakuan sartzen dira adingabeak oro, adineko anitz –gehienak?– eta menpekotasun-mota batek edo bestek jotako guztiak. Nafarren ia heren bat menpeko bizi da, beraz, besteek eman behar dieten laguntzaren beharrean. Nafarroaz ari naiz, baina pentsatzekoa da inguruko erkidegoei buruz ere antzeko kontuak atera daitezkeela.
Adingabeen menpekotasuna alde batera utzita, hori, kasu gehienetan, zorionez, denborarekin pasatzen den dependentzia baita –gizartean gazteenak Peter Panen edo Latorrizko Danborrako Oskarren ereduetara lerratzeko joerak nagusitzen ez badira behinik behin...–, helduen eta, batez ere, zaharren menpekotasunaz ariko naiz hemen. Batetik, gure artean pil-pilean dabilelako eztabaida, errealitate horri eman behar zaizkion erantzunei buruz, eta, bestetik, afera hurbiletik ezagutzea tokatu berri zaidalako. Hurbiletik ezagutu beharrak gizarte-eztabaidan ukitzen ez diren alderdi ezkutuagoak ekarri dizkit begien bistara.
Zaharretxeak –edo, hizkera ustez zuzenagoan, adinekoen egoitzak nahiz gerontologia-zentroak– menpekotasunen arazoari aurre egiteko habe printzipaletako bat dira. Halako tokietan, erakunde publiko zein pribatuen mende, haien premiak beraien kabuz ase ezin dituztelako beren betiko etxeak utzi dituzten adineko pertsonak bizi dira, besteen eskuetan jarrita haien dirua eta konfiantza osoa. Zaharretxeetan, bizimodu nahiko kolektibizatua daramate hain justu zaharretxera iritsi arte etxeko pribatutasun hertsian bizi izan diren gizon eta emakume askok, eta hori da niregan harridura sortzen duen lehen gauza: haien etxeetan sarturik eta batzuetan pentsamolde indibidualistetan gotortuta bizi izan diren eta kasu askotan harreman sozial urriak izan dituzten pertsona horiek zaharretxeko bizimodu kolektibizatuan aise samar moldatzen direla ikustea.
Benetan diot: nik ez dakit hain erraz onartuko nukeen egoera hori. Are gehiago: ez dut uste haiek bezala onartuko nukeenik. Eta are gutxiago onartuko nuke halako tokiei maiz darien kutsu paternalista. Izan ere, bertako antolamendua ona eta zerbitzuak bikainak direnean ere, zaharretxeetako jarduna –aisia barne– goitik behera egoten da antolaturik, eta nahiz arduradunek jarduera guztiak han bizi diren pertsonen hobe beharrean bideratu, despotismo ilustratu moduko baten antza du toki horietako barne-eraketak: dena egiten da egoiliarrendako, baina haiei galdetu gabe. Bigarren harridura sortzen du niregan horrek: egoiliarrek oro har –herritarrek gizartean nola?– nahiko ongi onartzen dute sistema, eta ez dute eskatzen parte hartzea, hein batean haiena den dirua baliatuta arduradunek hartzen dituzten erabakietan.
Ez dakit zaharretxeak gure gizartearen isla ote diren, baina edonola ere zer pentsatu ugari ematen dute. Seguru bainago dependentziei eman beharreko erantzunak ez direla soilik ekonomikoak edo asistentziazkoak. Gizarte benetan demokratiko batek beste zenbait konturi ere heldu beharko lioke. Esaterako, menpekotasunek jotako pertsonen burujabetza bermatu beharko luke, eta batez ere, haien partaidetza, haiei beraiei dagozkien erabakietan.
Jan-edanean zeuden denak, itxuraz alai, baina baten bat urduri zebilen aperitibo eta aperitifa artean. Bigarrenez jasoko zuen saria, baina eskuetan edukiko zuen lehenbizikoa izango zen. Eta urduri zegoen, oroigarriak bulegora heldu beharra zeukalako, joder. ARGIA Sariak ez dira,... [+]
Gauzak bizi eta azkar aldatzen badira ere, zenbait kontu ez dira aldatzen: Argia Sarien ekitaldia da horietako bat. Horixe esan dio kronikagile honi beharrera etorri den kanpoko kazetari batek, ARGIA asko aldatu dela esatearekin batera, sari-banaketa hasi aurretik. Onerako ari... [+]
EITB Kultura telebista saioak jaso du Argia Saria euskal kulturgileen lana bistaratzeagatik, Euskal Herriko txoko guztietako proiektuak telebista publikora ekartzeagatik, eta egiten duten kalitatezko ikus-entzunezkoagatik. Saria Leire Ikaranek eta Kerman Diazek jaso dute, Berde... [+]
Prentsako Argia Saria Irutxuloko Hitza-rentzat izan da, eskuin muturraren igoerari egindako jarraipenagatik eta talde erreakzionarioen benetako aurpegia erakusteko kalean hor egoteagatik. Aurten 20 urte beteko ditu Donostiako hedabideak. Aizpea Aizpurua, Andrea Bosch,... [+]
Entzunezko Argia Saria BaDA!bil podcastak jaso du, Hiru Damatxo ekoiztetxeak ekoitzitakoa, eta Gerediaga elkarteak eta EITBk finantzatutakoa. Podcastak kulturgintzan dabiltzan lau mahaikidez osaturiko bost mahai inguru jaso ditu Durangoko Azokaren bueltan. Saria jaso dute Amets... [+]
Hamabost urteotan gazteenen artean euskara sustatzeko egindako lanagatik eta lortutako arrakastagatik, Merezimenduzko Argia Saria Ene Kantak proiektuarentzat izan da. Saria Nerea Urbizu, Fermin Sarasa eta Jesus Irujok jaso dute.
Seme-alabek lehen mugikorra izateko adina atzeratzeko eskolaz eskola egindako lanagatik eta lortutako emaitzengatik, ikastetxeak mugikorrik gabeko arnasgune izateko borrokagatik, kanpaina onenaren Argia Saria guraso elkarteek osaturiko Altxa Burua ekimenarentzat izan da... [+]
Galtzaileen herri ondarea sarean jartzeko erakunde publiko batetik egindako ahaleginagatik, ahots gabeen ahotsa entzuteko aukera emateagatik, eta batez ere, Nafarroak aitzindari izaten segi dezan oroimen historikoa berreskuratzeko bidean, Interneteko Argia Saria Nafarroako... [+]
Onintza Irureta Azkunek egin du hitzartzea ARGIAko lantaldearen izenean:
"ARGIAko komunitatea osatzen duten milaka lagunetako batek berriki adierazi digu batzuetan ARGIA iluna dela, barruak mugiarazten dizkion albiste gogorrak daudela. Lan ona egiten dugula, baina... [+]
Sei sari banatu ditugu aurten: ikus-entzunezko saria EITB Kultura telebista saioari eman zaio, prentsako saria Irutxuloko Hitza Donostiako hedabideari, entzunezko saria BaDa!bil podcastari, interneteko saria Oroibidea bilatzaileari eta komunikazio kanpaina onenaren saria Altxa... [+]
Ekimenak erreferendum eskaera egin du eta Shirley Weber estatu idazkariak onartu. Orain, prozesuari jarraipena emateko, 546.000 sinadura lortu behar dituzte datorren uztailerako. Marcus Evansek egin du eskaera.
Estatuaren biolentziaren biktima gisa onartzeko 125 eskaera egin zaizkio Nafarroako Gobernuari 2023an eta 2024an. Horietatik 41 onartu dira. Egiari Zor eta Torturatuen Elkarteak ongi baloratu dute egiten ari den bidea.
Arizona
Aktoreak: Aitziber Garmendia eta Jon Plazaola..
NOIZ: urtarrilaren 26an.
NON: Berrizko Kultur Etxean. plazan.
-------------------------------------------
Arizona eta Mexiko banatzen dituen muga zaintzera abiatu da Idahotik Margaret (Aitziber Garmendia) eta George (Jon... [+]