Kataluniako liburugintzaren patroi
- Per Sant Jordi, un llibre i una rosa. Hala dio tradizioak: apirilaren 23an, Sant Jordi egunez, liburu bat eta arrosa bat oparitu behar direla, mutilak neskari arrosa eta neskak mutilari liburua. Gaur da eguna, ordea, denek denei liburu eta arrosa bana oparitzen dietena, landare eta liburu industriaren mesedetan, pentsa daiteke. Eta, honezkero igarriko zenioten, erreportaje honetan ez dugu arrosetaz hitz egingo. Bai, aldiz, liburuez eta, besteren gainetik, Sant Jordi egunak Kataluniako liburuaren munduan duen esanahiaren eta pisuaren inguruan.
Eta egun handia da Sant Jordi liburugintzan lanean diharduten agenteentzat ere. Euskaldunok Durangoko Azokari begira egoten garen bezala, Sant Jordi eguna du ikusmiran liburuaren industriak Katalunian, begi bistako arrazoiengatik: “Urteko liburu salmenten %40 inguru fakturatzen dugu Sant Jordi egunean eta aurreko asteak hartzen dituen kanpainaren baitan”. Anna Tomàs, Columna argitaletxeko arduradunaren hitzak dira horiek, eta ez dira inondik ere salbuespen. Hitz egin dugun gainontzeko argitaletxeek ere, kopuru zehatzik eman nahi izan ez duten arren, aitortu dute Sant Jordi egunaren inguruan egiten diren salmentak zifra garrantzitsua direla urte osokoen baitan.
Konpetentzia basatia
Egun horri begira egoten dira Kataluniako argitaletxeak eta egun horri begira publikatzen dute urteko katalogoaren zati handi eta aipagarri bat. “Basatia da konpetentzia” adierazi digu Isabel Martí La Campana argitaletxeko editoreak, “ez liburu saltzaileek, ez eta kazetariek ere ezin diote argitaratzen den eskaintza guztiari erantzun. Gure argitaletxean saiatzen gara, exijentzia mailari traizio egin gabe, data horietan liburu batzuk erreferentzia izan daitezen urtero”. Argitaletxe guztien nahia da hori, Sant Jordi eguneko oihanean beren lekutxoa egitea. “Gainera”, jarraitzen du Martík, “Sant Jordi egunean leku on bat lortzen duen liburuak salmentak luza ditzake hurrengo hilabeteetan”.
La Campanak urtean 18 bat liburu publikatzen ditu eta apirilaren 23rako saiatzen dira 4 eta 8 liburu artean kaleratzen. “Gero, noski, lan egin behar da gogor, liburu horiek denda eta komunikabideetan ongi azal daitezen”, dio Martík. Balore seguru bat dute argitaletxean, Josep Maria Espinàs idazle beteranoa. Azken 54 urteetan liburu berri bat atera du apirilaren 23aren karietara eta egun horretan beti egon izan da irakurleen ondoan, liburuak sinatzen. Bere lanak urtero ageri dira salduenen artean, eta orain gutxi kaleratu duen El meu ofici (Nire ogibidea) liburua ere aurtengo kiniela guztietan sartzen da, nola ez.
Sergi Masferrer Quaderns Crema argitaletxeko arduradunaren arabera, “publikazio etxe handiak Sant Jordi eguneko salmenten menpekoago dira, argitaletxe txikiak baino”. Sergi Pàmies idazlearen azken ipuin liburua, Si menges una llimona sense fer ganyotes (Limoi bat jaten baduzu imintziorik egin gabe), izan zuten Quaderns Cremakoek iazko libururik salduena. Aurtengo ediziorako ere ez dute nolanahiko kartela: lehenik eta behin Quim Monzóren azken liburua, Mil cretins (Mila ergel); iaz Kataluniako Literatura Sari Nazionala irabazi zuen La força de la gravetat (Grabitatearen indarra), Francesc Serés idazlearena; eta Jonathan Littell 2006ko Gouncourt sariaren katalanezko itzulpena, Les benignes (Onberak). Nobedade gutxi, beraz, baina ez makalak.
Liburu mediatikoak
Columna argitaletxera itzuliz, Sant Jordi eguna “intentsitate handiz” bizi dute, Anna Tomàsen hitzetan. Denbora askorekin hasten dira prestatzen: lehenik eta behin kanpainaren ardatza izango diren liburu garrantzitsuenen hautaketa egiten dute, editoreen, komertzialen eta komunikazio arduradunen artean. Behin hori definituta, komunikazio kanpaina indartsua egiten saiatzen dira: publizitate asko sartzen dute idatzizko komunikabideetan, telebistan eta irratietan. Aurtengoan, Ferran Torrent valentziarraren Només socis (Kideak soilik) edota Ramon Llull sari garrantzitsua irabazi duen Najat El Hachmi-ren L’últim patriarca (Azken patriarka) dira nobedade nagusiak.
Horiez gain, liburu erosle katalanen artean arrakasta nabarmena duten liburu mediatiko zenbait ere kaleratu ditu Columna etxeak. Hiru talde handitan sailkatzen baitira Sant Jordi eguneko liburuak: fikziozkoak, ez-fikziozkoak eta mediatikoak. Aurpegi ezagunek “idatzitako” liburuak sartzen dira azken talde horretan eta saldu behintzat ugari saltzen dira. Tomàsen argitaletxeak Andreu Buenafuente eta Manel Fuentes telebista aurkezleen liburu bana atera ditu, adibidez.
Pilar Beltran Edicions 62 argitaletxeko editorearentzat Sant Jordi “mundu editorialaren festa da, liburugintzan ari garen guztiok (autore, editore, kazetari) elkartzeko eguna, bai eta idazle eta irakurleen arteko harremanen eguna ere”. Beltranen hitzetan, “egun horri begira apustu editorial konkretu batzuk egiten dira, aurtengorako berriki hil den Josep Benet-en memoriak, esaterako, baina saiatzen gara urtean zehar oreka mantentzen, eta beste data seinalatu batzuk ere (Gabonak, ikasturte hasiera, uda) indartzen”.
Hala ere, han eta hemen errepikatzen den kontu bat aipatu dute katalanez argitaratzen duten argitaletxeek: oraindik orain gaztelaniazko liburuak katalanez idatzita daudenak baino dezente gehiago saltzen direla. Baina ezagun egiten zaigu hori, ezta?
Sant Jordi egunean bertan, hainbat idazle elkartuko dira Euskal Etxeak Bartzelonako Rambletan jarri ohi duen mahaitxoan, liburu aleak sinatzeko. Baina ez da izango egun horretako ekitaldi bakarra. Taperware Kolektiboko kideek, esaterako, Leihatila beltza liburua aurkeztuko dute Hizkuntza Eskolako areto nagusian eta Ur Apalategi idazleak ipuin baten irakurketa egingo du Euskal Etxean. Hurrengo egunetan Literaldiako jarduerek ez dute etenik izango. Nabarmentzekoen artean daude apirilaren 24an Beñat Sarasolak eskainiko duen poema errezitaldia edota 29an Harkaitz Canok egingo duen Las glosas del embalsamador hitzaldia. Bigarren saio bat emango du Canok berak, egun berean, euskarazko eta gaztelaniazko hainbat poemaren irakurraldia, hain zuzen.
Maiatzaren 7an Euskal Etxean egingo den Leihatila beltza liburuaren bigarren aurkezpenaren ondotik, 14an Ibon Egaña literatur kritikariak eta Maldetan sagarrak. Euskal gatazka euskal literaturan liburuaren koordinatzaileak, Begirada gatazkaren gainetik hitzaldia eskainiko du, euskal gatazka eta literaturaren arteko harremana aztertuz. Hurrengo egunean, maiatzaren 15ean, Koldo Izagirrek, Joseba Tapiak eta Carles Belda musikari katalanak Salvador Puig Antichen omenezko errezitaldia eskainiko dute, musika eta poesia uztartuz. Maiatzaren 22an, Iñigo Aranbarri idazleak hitzaldi bi eskainiko ditu, asmo beraren inguruan: euskal gizarteaz literaturak egiten duen erretratuaren nondik norakoak azaltzen saiatuko da.
Izango da bestelako saiorik ere, jendearen parte hartze zuzenagoa eskatuko duen emanaldirik. Apirilaren 25ean, adibidez, telebista bidez hain ezagun egin den Mihiluze leihaketaren bertsio bat egingo da Euskal Etxean. Ez ahantzi telebista publiko katalanak orain gutxi kopiatu duela formatua eta nahikoa arrakasta izaten ari dela TV3ko Bocamoll programa. Euskara eta euskal kultura ezagutarazteko asmoarekin, Bartzelona osoko euskara ikasleek parte hartu ahal izango dute bertan, jai giroan. Maiatzaren 17an ipuin kontalariek animatuko dute arratsa eta 23an, aurtengo Literaldia itxiko duen emanaldia egingo da, bertso eta garrotin afaria. Abesti inprobisatu mota bat da Kataluniako garrotina.
Bartzelona hiri erakargarria da, baita euskaldunontzat ere. Literaldiaren aitzakia ez da aukera txarra Kataluniako hiriburua bisitatzeko.
Berriagoa da apirilaren 23an liburu bat oparitzea. 1930 aldera egonkortu zen gaur ezagutzen dugun formatuan, Cervantes eta Shakespeare idazle handien heriotza egunean hasi baitzen ospatzen. Data horretan jaio edo hil dira beste hainbat idazle ezagun ere, Josep Pla edota Vladimir Nabokov, adibidez. 1995ean, Liburuaren Nazioarteko Eguna izendatu zuen UNESCO erakundeak apirilaren 23a.
Festa egiteko musika eta kontzertu eskaintza ez ezik, erakusketak, hitzaldiak, zine eta antzerki ikuskizunak eta zientoka ekintza kultural antolatu dituzte eragile ugarik Martxoaren 8aren bueltarako. Artikulu honetan, bilduma moduan, zokorrak gisa miatuko ditugu Euskal Herriko... [+]
Soco Lizarraga mediku eta Nafarroako Duintasunez Hiltzeko Eskubidea elkarteko kidearen ustez bizi testamentuak heriotza duin bat eskaini eta familiari gauzak errazten dizkio.
Bilbo Hari Gorria dinamikarekin ekarriko ditu gurera azken 150 urteetako Bilboko efemerideak Etxebarrieta Memoria Elkarteak. Iker Egiraun kideak xehetasunak eskaini dizkigu.
Laudion, Aiaran eta Okondon izango du eragina energia azpiegiturak eta plataformaren aburuz, proiektuak eta ingurumen-inpaktuaren azterketak gabezia garrantzitsuak dituzte.
"Entseatzen gira arnas gune bat sortzen Donibane Lohizunen, hain turistikoa den herri honetan". 250 kiderekin Donibane Lohizuneko Begiraleak kultur elkarteak 90 urte bete ditu aurten. Lau emaztek sortu zuten talde hauetan eramaile izan zen Madeleine de Jauregiberri... [+]
Karmela espazio autogestionastuan egingo ditu, eta Euskal Herriko zein nazioarteko gonbidatuak egongo dira bertan. "Koiuntura analisi orokorretik abiatu eta Euskal Herriko borroka internazionalistaren gakoetarainoko bidea" egingo dutela adierazi du Askapenak... [+]
33/2013 Foru Legeari Xedapen gehigarri bat gehitu zaio datozen aldaketak gauzatu ahal izateko, eta horren bidez ahalbidetzen da “erregimen frankistaren garaipenaren gorespenezkoak gertatzen diren zati sinbolikoak erretiratzea eta kupularen barnealdeko margolanak... [+]
2025 amaitu baino lehen Gernikako Estatutuan jasotzen diren eskumen guztiak izatea espero du Jaurlaritzak. Oraindik 25 eskumen falta dira. Transferentzia Batzordea aurreko astean biltzekoa zen baina "agenda arazoak" zirela eta atzeratu zuten.
Elgarrekin izena du Duplak egin duen aurtengo abestiak eta Senpereko lakuan grabatu zuten bideoklipa. Dantzari, guraso zein umeen artean azaldu ziren Pantxoa eta Peio ere. Bideoklipa laugarrengo saiakeran egin zen.
“Kasu, ez gitxu lo!”. Gure denbora eta manerekin baina heldu gira.
Azaroaren 25ean Baionako elgarretaratzera joan ez joan eta autoak nola partekatu pentsatzetik (joan-jina bi oren), bat-batean Lartzabalen elgarretaratze bat antolatu genuen, eta 47 emazte bildu!... [+]
Alemaniako Poliziak asteleheneko gertakariaren arrazoiak "politikoak" zirela baztertu duen arren, 35 urteko Alexander Scheuermann Ring Bund talde neonaziko kide zen. Bi hildako eta hamar zauritu utzi dituen atentatuaren egileak sare sozialetan "gorroto mezuak"... [+]
“Bi pertsona mota daude munduan: euskaldunak, batetik, eta euskaldunak izan nahiko luketenak, bestetik”. Gaztea zela, Mary Kim Laragan-Urangak maiz entzuten omen zuen horrelako zerbait, Idahon (AEBak), hain zuzen. Ameriketan jaio, hazi, hezi eta bizi izandakoak 70... [+]
Martxoaren 8a, Emakumeen Nazioarteko Eguna, munduan zehar milioika emakumeontzat berdintasuna, eskubideak eta justizia eskatzeko borroka eguna da. Hala ere, gerrek, gatazkek eta politika militaristen hazkundeak markatutako testuinguru global batean, inoiz baino premiazkoagoa da... [+]
Geroa Baiko lehendakari eta Nafarroako lehendakariorde izandakoa enpresa bati 2,6 milioi euroko diru-laguntzak ustez modu irregularrean emateagatik zegoen auzipetuta, Davalor auzia deiturikoan. Nafarroako Probintzia Auzitegiak erabaki du auzia behin betiko artxibatzea, legalki... [+]
Nahiz eta Nazio Batuen Erakundeak (NBE) 1977an nazioarteko egun bat bezala deklaratu zuen eta haren jatorriaren hipotesi ezberdinak diren, Martxoaren 8aren iturria berez emazte langileen mugimenduari lotua da.