Bizkaiko hiri bakarra
- Gorobel eta Gibijo mendilerroen babesean dago Urduña, Bizkaiko uhartea Araban. Haren eta Gaztelaren arteko mugan sortua XIII. mendean, Bizkaiko Erdi Aroko alde historiko handiena du, eta 1997an multzo historiko monumental izendatu zuten. Hiribildu izan zen lehenik, hiri izendapena lortu zuen gero. Bizkaiko bakarra da, izan ere.
1256. urtean, Antso X.a Jakitunak, Urduñaren kokapen estrategikoaz eta merkataritzarako zeukan garrantziaz ohartuta, hirira joan eta Bizkaiko Jauna menpe hartuz, errege-gutuna sinatu zuen. Gertakari horrekin batera, hiriaren lehen zabalkundea hasi zen, lau kale berri sortuz: Kale Zaharra, Frankos, Orruño eta Donibane. Gerora, Urduñak jasotako merkataritzaren monopolioak eta bigarren azoka antolatzeko eskubideak erabateko garrantzia eta ongizate ekonomikoa eman zioten hiriari. Horren seinale dira garai hartan eraiki ziren jauregi eta dorreak.
Oparotasun ekonomikoak zabalkunde berria egitera behartu zuen. Hala, XIV. mendean hiru kale berri eraiki ziren hiriaren jatorrizko egitura aldatuz eta iparraldetik hegoaldera zabaltzen den hiri-gunea osatuz.
Kale multzo horiek gune zabal ezohiko baten inguruan eraiki ziren: Foru Plaza. Erdi Aroko plaza horren ezaugarrietako bat arkupeak dira, merkataritzaren garapenaren ondorioz sortutakoak. Neurri handiko zolatu horren inguruan hiriko eraikin garrantzitsuenak aurkituko ditugu; Udaletxea, Atari Iluna, Erdi Aroko dorrea, Mimenza jauregia, Diaz Pimienta jauregia, Aduana etxea eta Familia Sakratuaren eliza.
Ruzabalgo Junta
Urduñako haranak beste zortzi herrixka biltzen ditu hiriaz gain. Aloria, Artomaña, Delika eta Tertanga arabarrak dira eta Amurrioko udalean daude. Lendoñogoiti, Lendoñobeiti, Belandia eta Mendeika auzoek, berriz, Bizkaiko Ruzabalgo Batza osatzen dute. Batzorde horri buruzko agiririk zaharrenak XV. mendekoak dira eta Erdi Aroan zehar, Urduñako hiriarekin gertatu zen bezala, igarobide garrantzitsua izan ziren Gaztelatik Kantauri itsasorako bidean.
Gorobel mendilerroa
Gorobel mendizerra Urduñako haranaren zaindari eta harresi naturala izan da betidanik. Ingurune paregabe horretan Nerbioi ibaiaren iturburua dugu eta mendilerroaren magalean “La Choza” trikuharria, Eneolito-Brontze garaian eraikia. Gorobel mendilerroan gora, Arabak, Bizkaiak eta Gaztelak bat egiten duten lekuan, Txarlazo mendiko monumentua dago, bailarako gertakari guztien lekuko. Bera izan zen Euskal Herrian hormigoiz egindako lehenenengo eraikina.
Antiguako Ama eta “otxomaioak”
Antiguako Andre Gurearen santutegia idatzietan aipatzen den Bizkaiko lehen tenplua da, baina XIII. mendeko ermitaren aztarna gutxi batzuk baino ez dira gelditzen. Egun bisitatu daitekeen eliza 1754. urtean eraiki zuten, fededun kopuruaren gorakadaren ondorioz.
Urduñatarrek, XVII. mendean, hiriko eta bailarako zaindaritzat hartu zuten Antiguako Ama Birjina eta haren omenez “otxomaio” jaiak ospatzen dituzte. Jaien izenak argi adierazten duen bezala, urtero, maiatzaren zortzian, eskualdeko biztanleak santutegira hurbiltzen dira zaindariari eskainitako botoa berritzeko. Gero, gauez, Euskal Herriko beste txoko batzuetatik etorritako ehunka lagunek giro ederra sortzen dute hiriko kaleetan. Iragana baino gehiago badu Urduñak.
Aitor Esteban izango da EAJko EBBko hurrengo lehendakaria eta jeltzaleek salduko dute horrela, zuzendaritza berrituta, buruzagitza berria prest dagoela alderdiaren berrikuntza prozesuarekin jarraitzeko.
Donostiako Udalak 2024ko irailean helegitea jarri zuen, urte bereko urtarrilean epaileek bi udaltzainen B2 hizkuntza eskakizuna baliogabetu zutelako. EAEko Auzitegi Nagusiak helegitea ez du tramitera ere bideratuko, “kasaziorako interes objektiborik” ez dagoelako... [+]
Gasteizko EHUko Farmazia Fakultateko irakasle batek sare sozialetan “mezu faxistak” zabaltzen dituela salatu du Ikama ikasle taldeak. Joan den irailean, EHUk Leioako Campuseko irakasle bat kanporatu zuen sare sozialetan zabaltzen zituen mezuengatik.
Belako, Chill Mafia, Eñaut Elorrieta, Fermin Muguruza, Ibil Bedi, J Martina, ØDEI, Olaia Inziarte, Nøgen eta Tatxers daude sinatzaileen artean. 237 musikariren zerrenda argitaratu dute.
Itzal(iko) bagina
Taldea: Lokatz Loreak.
Aktoreak: Araitz Katarain, Janire Arrizabalaga eta Izaro Bilbao.
Zuzendaria: Iraitz Lizarraga.
Noiz: otsailaren 2an.
Non: Usurbilgo Sutegi aretoan.
Eraso faxistak, xenofoboak edo homofoboak gero eta ugariagoak dira Euskal Herrian ere, eta kezka barreiatu da han-hemenka. Behe Bidasoa da eraso horiek pairatzen dituen eremuetakoa, eta hor, zehazki, eraso edota ekintza gehienak Devenir Europeo (Europaren bilakaera) izeneko... [+]
Donostiako eta Gipuzkoako beste udalerrietako irudiak ikus daitezke unibertsitatearen webgunean.
Komunikabideko hainbat langile eta bazkide bertaratu ziren duela astebete Amurrioko Udaleko plenora, dirulaguntza bigarren urtez ezabatu dela salatzeko. Txerra Molinuevo alkateak ez zuen inolako erantzunik eman.
PSN, EH Bildu eta Geroa Bai talde parlamentarien sinadurarekin aurkeztu da gaur eta onartua izateko babesa izango du.
Iruñerriko IAk azaldu duenez, irakasle horrek ikasleak sexualizatu eta bortxaketak justifikatu zituen. Aurreko ostiralean eserialdi bat egin zuten eta sinadura bilketa bat izan dute martxan, irakaslea botatzeko.
Lauzpabost pertsonak osatutako talde batek jo egin zituzten baita irain homofoboak egin ere.
Le Tampographe Sardon enpresak salgai ezarria du 24 laidoko zigilu-kutxa. Sarean eskuragarri da. Ximun Fuchs aktoreak du hautaketa lana egin, irainak "lan tresna" baitira beretzat.
Aktibisten ezinegonak bildu, eta horiek kolektiboki lantzeko gida bat sortu dute zenbait aktibistek. Besteak beste, estresa, beldurra, frustrazioa eta nekea landu dituzte.