Tiraka bloga: «Hizkuntza-politikarik eraginkorrena herritarren eskaera da»

  • Eusko Jaurlaritzako langileak dira. Euskarak administrazioan bizi duen egoera ikusita Tiraka bloga sortu zuten, euren kezkak azaltzeko gunea. Eta denek batean erantzun digute, besteak beste, beraien lan esparruan langileek hizkuntzarekiko zer-nolako jarrera duten. Alabaina, euskal gizarte osoari ere zuzentzen diete begirada, herritarron konpromisoa eskatuz.
Tiraka bloga
Tiraka blogaAlex Larretxi

Noiz erabaki zenuten euskarak administrazioan bizi zuen egoera salatzeko garaia zela?


Euskaldunon Egunkaria
ren itxiera eta Administrazioan Euskararen Erabilera Normalizatzeko II. Planaren balorazioa eta III.aren atariko lanak eman zirenean. Iruditu zitzaigun euskaldungoa mugiaraztea oso zaila dela eta aldi berean, euskara planen zenbait atal aski orokorrak zirela.

Administrazioak euskara kudeatzeko duen modua azaltzen duzue blogean. Badirudi egoera oso txarra dela. Errealitatea halakoa da ala ikuspegi ezkorregia duzue?


Norbaitek esan zuen komeni dela diagnostiko gordin bat egitea, nahiz eta ezkorra izan, hortik aurrerako estrategia positiboa izan dadin. Aurkeztu berri duen IV. Plangintzaldiaren egitasmoaren arabera, lan-ildo berriak ezartzekotan da Hizkuntza Politikarako Sailburuordetza –HPS–, eta hori aurkeztu bezala onartuz gero, eszenatoki hobera abiatu gintezke.


Administrazioko lankideen jarrera nola definituko zenukete?


Oro har, gizartean bataz beste aurki ditzakegun jarrerak ikusten ditugu hemen ere: elebidunon artean euskaltzale militanteak, euskaltzale pasiboak, erdal elebidun neutroak, erdaltzale amorratuak… Eta gure ondoan eta gainean, erdaldunak; oro har gure hirietan gertatzen den bezalaxe.

Administrazioan ere, euskaldunak bigarren mailako hiritarrak baikara, hizkuntza eskubideei eta praktikari dagokionez.

Tiraka blogean eginiko galdetegi batetik ondorioztatu daiteke langileak ez daudela euskaraz aritzera behartuak eta egiten dutenek borondatez egiten dutela, oro har interes handirik ez badago ere; politikariek berriz, langileek baino interes gutxiago dutela pentsa liteke.


Orain arte, euskararen erabilera ez da lehentasuna izan herri-administrazioetan. Gaur egun, askoz langile euskaldun gehiago dago arlo horretan eta gero eta normalagoa da euskararen presentzia zenbait esparrutan. Hortik abiatuta, euskara normaltasunez erabiltzea ez da ezinezkoa. Alabaina, arduradun politiko gehienen jarrerak ez du orain arte askorik lagundu. Hala ere, egoerak hobera egin du apurka, eta hitzez behintzat erabileraren aldeko jarrera azaltzen dute.


Euskara lanpostua lortzeko gainditu beharreko azterketa hutsa bihurtu al da?


Orain arte horrela izan da, gehienetan. Ez dira erabilera irizpideak aplikatu izan lanposturik gehienetan. Bestalde, administrazioko prozedura bat euskaraz hasi eta bukatzea oso nekeza gertatzen da, prozesuan zehar erdaldun elebakar bat edo beste egotea suertatzen baita ia beti. Gainera, herritarren eta beste administrazioen aldetik euskarazko zerbitzuaren eskaria urria da oraindik. Oztopo asko gainditu behar izaten ditugu euskaldunok euskarazko zerbitzua jaso nahi dugunean, baita “euskal” administrazioan ere.

Azterketen bidez langileen hizkuntza ezagutza bermatzen da. Baina “ezagutu” eta “erabili” aditz ezberdinak dira.


Azterketa bat gainditzeak ez du esan nahi langilea gai sentitzen denik euskaraz normaltasunez jarduteko. Hizkuntzarekin eroso egoten lagundu behar zaio, eguneroko jarduera euskaraz ere egin dezakeela sentiarazten, eta batez ere, gaztelaniaz eskura dauzkan adina baliabide edo gehiago eman behar zaizkio euskaraz, baina egoera horretatik urrun gaude oraindik.

Administrazioan euskaraz lan egin nahi duenak zenbateko aukera dauka euskaraz aritzeko ahozko harremanetan eta zenbatekoa idatzizkoan?


Euskara duela urte batzuk baino gehiago entzuten da. Idatziz sortutako lana, aldiz, oraindik oso urria da eta euskarazko testu ia guztiak itzulpenak dira. Nolanahi ere, egoera honek plangintzaldi berriak jasotzen dituen neurriekin aldatu beharko luke.

Eusko Jaurlaritza administrazioa euskalduntzen saiatzen da baina hizkuntza eskakizunik gabeko lanpostuak ere eskaintzen ditu, Osakidetzan esaterako. Nola uler daiteke?


Jendaurreko lanpostu guztietan euskarazko zerbitzua bermatzeko moduko maila eskatu beharko litzaioke administrazio publikoan jardun nahi duenari. Baina eskakizun hori lanpostu guztietara zabaltzeak seguruenik kontrako erreakzioak eragingo lituzke gizarte esparru zabaletan. Nolanahi ere, batzuetan komunikabideetan garrantzi gehiegi ematen zaio kontu honi, eta gutxiegi, esaterako, herritarrak animatzeari, izan ere, hizkuntza-politikarik eraginkorrena herritarren eskaera da.


Euskararen Erabilera Normalizatzeko IV. Plana aurkezten ari dira orain. Zer espero duzue?


Paperean oso proposamen interesgarriak ditu. Plan ona da... baldin eta benetan gauzatzeko borondate politikoa badago.


Elebitasunak kezkatzen zaituzte. Horren harira esana da ondokoa: “Hobe gaztelaniaz, euskaraz halamoduz baino; edo hobe euskaraz %15a bakarrik, baina sortua, jatorriz euskarazkoa”. Ez al da orain arte itzulpenarekin lortutakoaren aurka egitea?


Dena elebiz argitaratzen tematzen gara, baina azaleko elebitasuna da, mamia erdalduna baita. Jatorrizko dokumentuak euskaraz sortzeko pausoak eman behar dira. Itzulpenak ongi funtzionatzeko bitartekoak ipintzea da kontua, prozedura administratiboen sorkuntzan hasieratik kontuan hartzeko elementu gisa hartzea. Itzulpengintzaz egiten den erabilera da kritikatzen ari garena, ez tresna.


Administrazioan euskarak bizi duen egoera gizartearen isla dela uste al duzue?


Bistakoa da. Administrazioan dihardugunok gizartean nagusi diren jokamoldeak gauzatzen ditugu lantokian eta lankideekin. Administrazioak ordea, bestelako jokamolde batzuk garatzeko eta hedatzeko ardura dauka. Arlo pribatuan euskaldunak baztertuta egoteak ez du inolaz ere justifikatzen administrazio publikoan gauza bera gertatzea. Bere erantzukizunari heldu behar dio administrazio osoak, ez soilik HPSk edo Hezkuntza Sailak.

ASTEKARIA
2008ko apirilaren 13a
Azoka
Azkenak
2024-12-19 | Leire Ibar
Ia urtebete daramate soldatarik gabe Bilboko ikastetxe bateko langileek, funts putre batek eraikina erosi ondoren

Scientia funts pribatuak Bilboko San Pedro Apostol eskola erosi, eta langileen eskubideak eta hezkuntzaren kalitatea hondatu dituela salatu dute. Bederatzi hilabete daramate langileek soldatarik gabe, eta Eusko Jaurlaritzaren esku-hartze eza kritikatu dute.


2024-12-19 | Gedar
Europan, pentsiodunen %13k jarraitu behar dute lanean

Erretiroa hartu berri dutenen %4,9k uztartu behar dituzte pentsioa eta lanen bat Espainiako Estatuan. Estonian %55 dira.


2024-12-19 | Axier Lopez
Palestinaren askatasunaren aldeko 10 orduko elkarretaratzea egingo dute Lekeition

Israel entitate sionista Palestinan egiten ari den "genozidio eta sarraski terrorista" salatzeko Lekeitioko hainbat eragilek txandakako hamar orduko elkarretaratzea egingo dute abenduaren 28an.


Ernairen kontrako 290.500 euroko isunak indargabetu ala nabarmen apaltzea onartu dute epaileek

Isunak baliogabetzeko helegitea jarri zuten Ernaiko gazteek eta arrazoi eman die epaileak. Naiz-ek eman du epaiaren berri eta ostegun honetan 10:30ean eginen du prentsaurrekoa Ernaik, zehaztapen guztiak plazaratzeko.


2024-12-19 | Julene Flamarique
TikToken karbono-aztarna Greziako urteko emisioa baino handiagoa da, ikerketa baten arabera

Sare sozialik opakoena da TikTok: ez du bere isurketei buruzko daturik argitaratzen. Gainontzeko sare sozialek baino gehiago kutsatzen du. 2030erako "karbono neutral" bilakatzeko konpromisoa hartu duela esana du.


Denboraren harrizko gurpila Iruñeko katedralean

"Pictura est laicorum literatura", utzi zuen Umberto Ecok idatzita, Il nome della rosa eleberrian. Irudien bidez mintzatzen da herria, hitzez baino maizago. Artearen funtzio narratiboa nabarmena da Erdi Aroko irudietan, egungo begiekin zail gerta daitekeen arren haiek... [+]


Sare sozialak
X utzita, nora joko dugu orain?

“eXodoa” gertatzen ari da egunotan sare sozialetan. Erabiltzaile ugarik X plataforma uztea erabaki –Elon Musk enpresariaren eskutik izandako eboluzio “toxikoaz” kokoteraino– eta Mastodon edota Bluesky-ra egin dute jauzi. Proiektu horiei begira... [+]


Ertzaintzaren euskarazko arreta bermatzeko eskatu dio Arartekoak Jaurlaritzari

Ertzain patruila batek hizkuntz tratu desegokia eman diela salatu dute Donostiako bi herritarrek. Isuna jaso zuten, behin eta berriz euskaraz artatuak izateko eskatu ondoren. Arartekoak kargu hartu dio Ertzaintzari.


Kilometro zero

Berriki Pierre Carles dokumental egile engaiatuaren azken lana ikusteko aukera izan dut. Guérilla des FARC, l'avenir a une histoire (FARC gerrilla, etorkizunak historia du) du izena eta Kolonbian mende erdi baino gehiago iraun duen gatazka armatuaren kontakizun... [+]


Alerta laranjak

Valentziako tanta hotzaren kudeaketa txarrak aldaketa ekarri du muturreko eguraldiagatik izan daitezkeen alerten inguruan, “neguko” lehenengo denboraldian agerian geratu den bezala. Hego Euskal Herrian ibaiek gainezka egingo zutelako mehatxuaren aurrean, hainbat... [+]


Eguneraketa berriak daude