Zuberoako Battitta laguna

  • Oraintxe ikusi ahal izan ditugu hiru antzerki motz eta berri Kanbon, Baxenabarreko Ximun Fuchs antzezle bakarlariak emanik. Hiru monologo Dario Fo idazle italiar sarituarenak, euskaraz itzuliak eta egokituak. Gorestekoa idazlana bera naski, baita nolaz ez Fuchs antzezleak agertu talentu betea.
Hirugarren monologoa “Eroa” deitzen da. “Ertzoa” zuberotarrez. Zuberoako euskaran egokitua baita antzezlan hau. Gizagaixo bat, maskaradetako buhame itxuraz jauntzia, bakarrik bizi nonbait bere herriko sukalde batean. Egunak badoazkio karta jokoan panpina erraldoi pare batekin, haserrez eta lausenguz. Noizbait, lili lehortu itxura berezi batez agertzen zaio etxe barnean, eta honekin abiatzen du elkarrizketa luzea. Heriotzaren anderea zaio hurbildu oraingoan, buhame eroari, eta honek bere lur gaineko bizia laket izanez, zazpi eginahalak eginen ditu herioaren engainatzeko.

Hain umoretsua eta sarkorra iruditu zaigun antzezlan honekin, gizon emazteen bizitza uzten duela harreman joko huts bezala, heriotzaren izatea nahitaezko hitzordu arruntaren pare, jakin gabe gehiegi zergatik, gure Zuberoako Battitta laguna erakarri digu gogora.

Duela bost urte galdu genuen Zuberoako lagun hau, Battitta Bordagarai. Minbiziak eraman zuen berrogei eta bost urtetan Liginagakoa. Beste hainbeste eramaten dituen bezala eritasunak.

Egunkaria hetsi zuten egun haietan egin zuen okerrerat Battittaren osagarriak. Loturarik ez zen berez Andoain-Lasarteko gertakarien eta zuberotar baten osasun arazoen artean. Nahiz, laurogeiko urte alde haietan, Hegoaldetik Zuberoa ezagutzen ausartu zirenak izan ziren, eta adixkide harremanak sortu ziren hain mundu ezberdin hauetako lagunen artean, hala nola Zuberoako Battitta eta Egunkariagatik auzipetua izan zen Pelloren artean!

Gaizki ulertzerik ez dadila izan. Battitta ez zen buhamea, ezta zelarik ere batere eroa. Etxe bat baino gehiago ezagutu diogu, lehenik Gotainen eta ondotik Omizegainen, atea bihotza bezain zabalik atxikitzen zuela. Zuberoako lagunak egun gehienez ibiltzen zitzaizkion bisitari, bere herria eta mundu gehiena itzulipurdikatzen zutela solasaldi luzeetan, manex herrialdeko eta Hegoaldeko lagunak ere badira saldoa Battittaren etxean ongi etorri eta ostatu hartu dutenak!

Esku langilea zen ogibidez, mekanika ikasia zuen ofizioz, baita ere afizioz. Eta ezagutu dutenek badakite atsegin zuela esku biak ikatza bezain beltz zituelarik lagunen berebil zaharren txapapetik altxatzen, motor hots borobila entzuten zueneko.
Zuberotarra zen Battitta, Basabürüako ibar hartan sortua. Entzun eta mintzatu bazuen euskara haurtzaroan, arroztu egin zitzaion ama hizkuntza gaztaroan. Soldaduzkoan gogo kontra izan zela hainbeste aldiz aitortzen zuen, eta ordutik landa, urtez urte, abertzalegoari ohartu eta abiatu da.

Ohitura zaharrei hain atxikia den Zuberoako herrialdeak euskararen erabilera galtzen ari zuen garaian, berriz ikasi zuen Battittak bere euskalkia, eta urte luzez ibili da AEKko langile bezala Zuberoan euskararen irakasle.

Abertzale gisa, Zuberoako lagunen koadrilak ala errefuxiatuek badakite nehork baino hobeki zer lan eraman duen eta nolako Euskal Herria amesten zuen.

Guk badakigu gogoz eta bihotzez Herri berri baten eraikitzeko indar guztiak utzi zituela Battittak. Engainatu ahal izan balu heriotza, beste hainbeste urrats eta lan emanen zuen.

Azkenak
Ezezkoa eman dio Eskoriatza eta Aramaio arteko parke eolikoari Espainiako Gobernuak

Espainiako Gobernuko Trantsizio Ekologikorako eta Erronka Demokratikorako Ministerioak atzera bota du Statkraf multinazionalak Araba eta Gipuzkoa artean eraiki nahi zuen Itsaraz parke eolikoari.


Bizkaiko Foru Aldundiko langileen eta euskararen alde elkarretaratzea egin dute Bilbon

Euskalgintzaren Kontseiluak eta Bizkaiko Foru Aldundiko langileak elkarretaratzea egin dute langileen egonkortzearen eta euskalduntzearen alde.


2025-01-16 | Euskal Irratiak
Laborantzari buruzko ikuspegi desberdinak agerian, Departamenduko Laborantza Ganbararako bozetan

Departamenduko Laborantza Ganbarako hauteskundeen kanpaina abiatu da. Urtarrilaren 14an bozetara aurkezten diren hiru sindikatuen ordezkariekin bi oreneko eztabaida sakona antolatu zuten Euskal Hedabideek, osoki euskaraz.


Montanako (AEB) Auzitegi Nagusiko epaile anderea... euskaraz

Irulegi irratiak elkarrizketatu du AEBetako Montana estatuko Auzitegi Nagusiko epaile Katherine Bidegaray. Gurasoak behe nafartarrak zituen, aita Mendibekoa eta ama Ahatsakoa.


2025-01-16 | Leire Ibar
Osakidetzako zuzendari ohi Mikel Sánchezek Mutualiarekin fitxatu du

Sánchez, 2019tik 2024ra Plangintza, Antolamendu eta Ebaluazio Sanitarioko zuzendaria izan zena, azaroan hasi zen Mutualia enpresako mediku-zuzendari gisa. 2024ko udan kargua utzi eta hiru hilabete eskasera egin zuen jauzia enpresa pribatura, Jaurlaritzaren oniritziarekin.


Gazarako su-etena adostu arren, akordioaren bozketa gibelatu du Israelek

Adosturiko puntu batzuk aldatzen saiatzea leporatu dio Benjamin Netanyahuk Hamasi, baina azken honek informazioa gezurtatu egin du berehala. Urtarrilaren 15eko arratsaldean adostutakoaren arabera, hiru fase lituzke meniak eta igandean abiatzekoa dute. Bizkitartean, erasoekin... [+]


Militantzia politikoaren debekurik ez!

Asteartean eman zuten jakitera bost gazte lapurtarren kontrako sententzia. Hamabost hilabeteko espetxe zigorra gibelapenaz bi gazteri, 500 euroko isun banarekin; 140 orduko lan behartua eta 500 euroko isun bana beste bi gazteri; eta, azkenik, 1.700 euroko isuna beste... [+]


Adingabeak babesteko Foru Legea behingoz praktikara eramatea eskatu diote Nafarroako Gobernuari NUPeko ikertzaileek

Sandra Siria Mendaza eta Hodei Sarasa Camacho Nafarroako Unibertsitate Publikoko Gizarte Laneko irakasleek haien ikerlanen ondorioak azaldu dituzte Nafarroako Legebiltzarrean. 2022Ko legean “komunitateko tutore” figura berria sortzea eskatu dute, harrera baliabidetan... [+]


“More with less”

Lehengo batean, The Wire telesail sonatua berrikusten ari nintzela, etsipena gogora ekarri zidan eszena bat heldu zen. Bertan, The Baltimore Sun egunkariaren zuzendaritzak langileak bildu eta datozen aldaketei buruz ohartarazten die; hau da, kaleratzeez eta distira gutxiagoko... [+]


Smartphonea: gure fetitxe erregea

Bizi dugun kultura kontsumistak, erabiltzaile oro agintzen du gozamen neurrigabera. Slavoj Zizek dioen eran, Goza ezazu zure fetitxea, hiper-modernitatearen agindu ozena bihurtu da. Fetitxearen lekua betetzeko dauden gailu teknologikoen bidez gauzatzen baita egungo gozamena... [+]


2025-01-16 | Leire Ibar
Haurrak generoaren arabera banatzen dituzten ikastetxeak desagertuko dira Gipuzkoan datorren ikasturtean

2025eko irailarekin hasiko den ikasturtean ez da izango sexu bereizketarik Gipuzkoako ikastetxeetan, Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak asteazken honetan jakinarazi duenez. Eskibel eta Erain ikastetxe kontzertatuak dira gaur egun ikasleak sexuaren arabera banatzen dituzten bi... [+]


2025-01-16 | Hala Bedi
Larrabetzuko Hori Bai gaztetxeko bi kide
“Boterean dagoen klasearen interes nagusia beti izango da gazteen antolakuntza oztopatzea”

Larrabetzuko Hori Bai Gaztetxeak 60 urte bete ditu. Euskal Herriko Gaztetxe zaharrena da Larrabetzukoa.


2025-01-16 | El Salto
Amazonek bat egin du olatu ultrarekin, eta pertsona LGBTQ eta beltzen eskubideak babesteko politikak apaldu ditu

Hainbat enpresak aniztasun eta inklusio politikak aldatu dituzte Donald Trumpen gobernu berriari ongietorria egiteko.


Eguneraketa berriak daude