Hamaika aukera frantses politika egonkorrean
- Martxoaren 9an eta 16an udal eta kantonamendu bozak dira Frantziako Estatuan. Pirinio Atlantikoetako Kontseilu Nagusiko 52 aulkitik 26 berrituko dira bi igande hauetan. Ipar Euskal Herrian 11 aulki daude aukeran. Kontseilari abertzaleren bat eseriko ote?
Artean, presidenteak Eliseoko maizterra baino gehiago izan nahi du, erregea izan nahi du. Politikako eremu eta alderdi guztiak bere menpe nahi ditu. Barne Ministerioaren aginduz, udal bozetako hautagaiek, independente izan arren, beren marka politikoa zehaztu behar dute Suprefeturan.
Halaber, Nicolas Sarkozy Pirinio Atlantikoak departamenduan izan zen kanpaina hasi aitzin eta bere arrastoa utzi zuen Kako baserri aferaren kariaz. Alegia, abertzale den guztia arras arriskutsua da Errepublikako demokrazian.
Udalerrietako (herriko etxeak) nahiz kantonamenduetako bozetan erabakitzen den –Paueko– Kontseilu Nagusian azpiegiturazko proiektuak dira munta handiena dutenak: etxebizitza, AHT, 2x2 errepidea, A-63 autobidearen zabaltzea. Hondakinen kudeaketa, bestalde. Alderdiek, printzipioz, jarrera ezberdinak dituzte proiektu hauek gauzatzeko orduan. Nola moldatzen ote dira hauteskunde programa osatzeko, ordea? Erantzuna “hauteskunde hauek ez dira politikoak” lemaren barnean aurki liteke, naski.
Herri hauteskundeak: abertzaleak eta gainerakoak
Gainerakoak alderdi frantziarrak dira, nagusiak, alegia. Baiona, Miarritze, Angelu, Donibane Lohizune eta Hendaia dira plaza nagusiak. Miarritzeko senataria Didier Borotra notableak (70 urte ditu) berrituko du auzapez karguan. Zentrista (UDF) honek eskuina, ezkerra, berdeak eta abertzaleak bere aldera bideratu zituen aspaldi. Baionako Jean Grenet diputatu auzapezak (UMP) zailtasun gehiago dauka. Notable honek ere berdeak, abertzaleak eta zentristak eraman ditu bere bidera. Alta, hainbat urtez berarekin aritutako Yves Ugalde bere kasa aurkezteak amini bat zaildu du auzapeza segitzeko aukera. PS eta PCFek sostengatutako Jerome Agerrek egin diezaioke itzal. Grenet diputatuaren markak du berme nagusia halere. Angeluko auzapez kargua zalantzan dago. Robert Villenave (UDF-UMP) auzapezak –Grenet Baionan bezala– berarekin aritutako Battite Mortalena du arerio zuzena. Donibane Lohizune da notableen lekukotasun agerikoena. Michele Alliot-Marie Barne ministro da zerrendaburu eta irabazle segurua. Berak ez du auzapez kargua beteko, orain arteko Peyuco Duhart auzapezak baizik. Hendaia eta Urruña dira beste plaza aipagarriak. Urruñan Daniel Polou izan da auzapeza. Diputatua ere bada, Michele Alliot-Marieren ordezkoa. Ez du notable titulua erdietsi, antza denez. Kargu sobera izan du, naski. Diputatua izateaz gain kontseilaria izaki Pauen, auzapez kargua Leon Marin-i utzi zion. Ez dira ondo moldatu eta Polouk Daniel Irazoki sostengatu du auzapez izateko. Urruñan, Angelun legez, auzapezaren aulkia zalantzan dago. Hendaian Kotte Ezenarro auzapezak berrituko du karguan. Gainerakoa ezustea litzateke. Hendaian baina hautagai abertzaleen paradigma islatu da. Biharko Hendaia da abertzaleen zerrenda, Batasunak nahiz ABk sostengatua. Richard Irazusta, ABko kide esanguratsua, Biharko Hendaiako zerrendan joatekoa zen, baita horretan aritu ere. Alabaina, abertzaleen batasuna hitz soila baino ez da, antza. Hendaiako beste bi zerrendetan (Kotte Ezenarro eta Battite Salaberri) marka guztietako abertzaleak daude, eta ez dira gutxi. Sarkozyk aro berria markatu nahi du. Abertzaleen aro berria ez da iritsi oraino.
Kontseilu Nagusia: Jean-Michel Galant, baita Alain Iriart ere, agian.
Herrietan ez bezala, kantonamendu bozetan Euskal Herria Bai kandidaturak (EHB) ordezkatu ditu alderdi abertzaleak: ABk, Batasunak eta EAk sostengatua. EAJ ez dago koalizioan. Ohargarria da: Nafarroan –NaBai dela bitarte– Batasuna ez dago abertzaleen koalizioan. Iparraldean berriz, EAJ ez dago. EAJ abertzaleen koalizioan aritzeko aukera urte askotarako galdu dela ematen du. Hendaia eta Donibane Lohizunen hautagaiak aurkezten ditu EAJk: Iñaki Ibarloza eta Argitxu Noblia, hurrenez hurren.
Paueko Kontseilu Nagusian zentro-eskuina da nagusi. Bidaxuneko auzapez Jean-Jacques Laserre da presidentea (UDF-Modem), François Bayrouren ildokoa. 21 kantonamenduetako kontseilariak berrituko dira; 11 Iparraldean. Jean-Michel Galant kontseilari abertzale bakarra ABren izenean aritu da zazpi urtez. EHBren izenean aurkeztu da orain Baigorriko kantonamenduan. UMPko Philippe Juzan du arerio nagusia. Eskuina zatituta dago ordea. Jacques Etxandi (UDF-Modem) zentristak ere aukerak ditu. Galant bigarren itzulian hautatua izan zen eta oraingoan ere, izatekotan, halaxe beharko da.
Hiriburuko Alain Iriart auzapezak eskura dezake kontseilari kargua bertako kantonamenduan. Eskuinak ez du hautagairik aurkeztu. Ezkerra (PS eta PCF bereiz) eta EHBko Jean-Luc Hauziart ditu arerio. Iriart ABko kidea da baina independente gisa aurkeztu da: “Abertzaleak ardura postuetan izatea nahi dut, ez beti oposizioan” du lema.
Alderdi abertzaleen xede nagusia Euskal Departamendua da –euskararen ofizialtasuna eta Laborantza Ganbera barne– eta giltzarri dira zenbait herritan edo plazatan. Kontseilu Nagusian alderdi frantsesen oraingo statu quo zalantzan ezartzeko denbora beharko da alabaina.
- 1) Normalean, alderdi abertzaleek beren emaitza hoberenak bertan lortzen dituzte, bai bozka kopuruetan bai ehunekoetan, hurbileko hauteskundeak direlako, esan nahi baita bertako gaiek, arazoek eta pertsonek lehentasuna daukatela,
- 2) Bi itzulitako gehiengo bozka denez, alderdi txikiei ezinbestekoa zaie alderdi nagusiekin adostasun batera iristea, lehen itzulian elkarrekin abiatuz eta bigarren itzuliari begira akordio bat izenpetuz.
- 3) Abertzaleak modu ezberdinetan aurkeztuko dira, alegia, zerrenda propioak aurkeztuz, Baionan suertatzen den bezala Baiona Berriarekin ala Donibane Lohitzunen gertatzen den legez Herri Berrirekin, lehen itzuliaz geroztik zerrenda nagusietan sartuz, Angelun ala Miarritzen izango den gisa –horrek, hautetsiak edukitzea bermatzeaz gain, ardurak lortzea ahalbidetzen du– ala bigarren itzuliari begira, adostasun batzuetara ailegatuz –estrategia horrek arrisku bat dauka zeren alderdi abertzaleek ez daukate izaera propiorik eta ikusgarritasun handirik–.
- 4) Gehiengoak faboratu nahiz, IV. Errepublikako Legebiltzar erregimenak sortutako ezegonkortasuna saihesteko asmoarekin, bozka sistemak zerrenda nagusien gehiengoa areagotzen du; hori dela eta, aulkien gehiengoa ziurtatua izateaz gain, bere politika aurrera eraman dezake oposizioa zokoratuz,
- 5) Udal bakoitzeko zinegotzien kopurua handia da: 9 eta 39ren artean kokatzen baita, horrek sortzen dituen kudeaketa arazoekin. 3.500 pertsonatik beheragoko herrietan (herrien gehiengoa, batez ere Lapurdi barnealdean, Baxenabarren eta Zuberoan) hautesleek zerrenda ezberdinetako hautagaien artean aukeratu dezakete, bozka pertsonalizatuz eta alderdien logika ahulduz.
- 6) Alderdien indarra nahiko xumea da hautagai asko etiketarik gabe aurkezten baitira, nahiz eta hautetsi nagusi guztiek gobernu alderdien sostengua eduki.
- 7) Historikoki, Ipar Euskal Herria zentro-eskuineko lurraldea da, alderdi sozialistak zailtasun nabariak dauzkalarik boterera iristeko, Hendaia, Ziburu ala barnealdeko herri batzuk salbuespenak direlarik.
- 8) Notabilismoak pisu itzela dauka, esan nahi baita hautetsi nagusiak jauntxoak direla eta beraien zilegitasuna Frantzia eta Iparraldearen artean betetzen duten bitartekari funtziotik jasotzen dutela, funtsezko solaskideak izanez.
- 9) Hautetsiek hainbat kargu pilatu ditzakete, esaterako, Biarritzeko alkatea. Frantziako senataria da eta Baiona-Angelu-Biarritz Hiri Elkargoko lehendakaria da.
- 10) Ez dago berrikuntza handirik, ez pertsonetan, ez belaunaldietan, ez genero kontuetan.
UPNk jarritako salaketa bati erantzunez hartu du erabakia auzitegiak. Apirilaren 17an gazte topagunearen baitan Berriozarren antolatutako "Kurdistan eta Euskal Herriko preso politikoen" aldeko ekitaldia da UPNk bertan behera utzi nahi izan duena "terrorismoaren... [+]
Gerra Hotza bultzatu zuten politiken alboan egon ziren ere bakearen aldeko ildoak. Ez zuten Ekialdea eta Mendebaldea batzeko moduko berregituraketa politiko berririk ekarri, baina errealitate berriak josi zituzten Europako Mendebaldea eta Ekialdearen artean. Horietako... [+]
Bere burua 2027ko Frantziako Estatuko presidentzialetako garaile gisa irudikatzen duena –Marine Le Pen– gogorki zigortu du Parisko Auzitegi Korrekzionalak, lau urteko kartzela-zigorra, 100.000 euroko isuna eta batez ere, bost urtez aurkezteko debekua bideratuta. Tonu... [+]
Indartsua, irribarretsua eta oso langilea. Helburu pila bat ditu esku artean, eta ideia bat okurritzen zaionean buru-belarri aritzen da horretan. Horiek dira Ainhoa Jungitu (Urduña, Bizkaia, 1998) deskribatzen duten zenbait ezaugarri. 2023an esklerosi anizkoitza... [+]
Ereserkiek, kanta-modalitate zehatz, eder eta arriskutsu horiek, komunitate bati zuzentzea izan ohi dute helburu. “Ene aberri eta sasoiko lagunok”, hasten da Sarrionandiaren poema ezaguna. Ereserki bat da, jakina: horra nori zuzentzen zaion tonu solemnean, handitxo... [+]
Bekatu bat aitortu behar dut hemen. Duela lau urte, ohitura berri bat sarrarazi nuen nire bizian: igande gauetan, kaka kanoi baten antzera "informazio" jarraikia hedatzen duen CNews telebista kate ultraeskuindarra begiratzen hasi nintzen. Hasieran ordu erdi bat astero... [+]
Kointzidentzia harrigarriak daude bizitzan. Izan ere, zenbat ikusle elkartu litezke Arriaga antzokian? Zenbat komun ote daude solairu bakoitzean? Zein probabilitate dago Gipuzkoako emakume bik sartu-irtenean leku eta istant berean kointziditzeko, 35 urtean elkar ikusi barik egon... [+]
Transfeminismoak argia eta konplexutasuna ekarri ditu gorputz, genero eta desirei buruzko eztabaidetara. Hala ere, itzalak ere sortu ditu. Ustezko koherentzia politiko erradikal baten izenean –askotan hegemonia oso zehatz bati lotua–, diskurtso transfeminista batzuek... [+]
Garai kuriosoak bizi ditugu eta bizi gaituzte, zinez. Hezkuntza krisian dela dioten garaiak dira eta, gutxien-gutxienean, aliritzira, ba aizue, 2.361 urte ditu gaurgero boladatxoak.
Ez zen ba debalde joan Aristoteles bere maisu maite Platonen akademiatik lizeo bat muntatzeko... [+]
Ukrainako gerrar hasierako zergatiak ez dira azaldu zizkigutenak bakarrik, beste arrazoi batzuk ere badaudelako. Errusiak zioen Ukrainako errusiar hiztunen defentsarako urrats bat eman behar zuela; Ukrainako Gobernuak, aldiz, Errusiaren armadari aurre egin behar zitzaiola,... [+]
Ukrainaren ondoren Polonia?
Europar Batasunak Ukrainako gerra hauspotu du Kiev armaz hornituta, eta menia oraindik airean delarik, gerraren zikloan murgilduta dago bete-betean. Hori bai, bere diskurtsoa modulatzen ari da, eta gero eta gehiago hitz egiten du balizko su-etenaz... [+]
Orain Errusiak inbaditu behar ei du Europa eta horren aurrean berrarmatze basatia bultzatu behar dute Europar Batasuneko herrialdeek. Lehen Sobietar Batasunak egin behar zion eraso, eta Gerra Hotzak ia mundua irentsi zuen. Gezurra zen ordukoa, eta gezurra da gaur egungoa, baina... [+]