Batez beste 37 urte ditu hizkuntza gutxituetan lanean ari den kazetariak. 24 urte inguru zituela hasi zen lanean eta hamar urtetik gorako esperientzia dauka. Hizkuntza gutxituetako hedabideetan nahikoa fideltasunez segitzen du lanean, gehiengo hizkuntzetako komunikabideetarako pausoa eman gabe. Gehienek hedapen zabaleko hedabide publikoetan egiten dute lan, irratian eta telebistan. Hamar hizkuntza komunitateetatik seitan, ia langile guztiek eremu publikoan egiten dute lan. Gerta liteke komunitate horietan nolabaiteko inertzia eta iniziatiba ahula egonkortzea.

Horixe EHUko irakasleek kazetariaz egin duten profila. Iñaki Zabaleta, Nicolas Xamardo, Arantza Gutierrez, Santi Urrutia eta Itxaso Fernandezek bideratu dute “Europako Hizkuntza Gutxituetako Hedabideak eta Kazetaritza” izeneko ikerketa. 230 kazetari galdekatu dituzte, 69 idatzizko hedabideetakoak –egunkariak eta aldizkariak–, 90 irratietakoak, 71 telebistetakoak eta bi on-line emititzen duen irrati batekoak. Honakoak dira aztertutako hamar hizkuntza komunitateak: euskalduna, katalana, galiziarra, korsikarra, bretoia, frisiarra, irlandarra (gaelikoa), galestarra, eskoziarra (gaelikoa) eta samia. Bildutako datuen arabera esan daiteke hamar komunitateetan, egun osoz edo ia egun osoz, gutxi-asko 5.301 kazetari ari dela lanean –ikus taula eskuineko orrialdean–. Lehen postuan katalanak daude, kazetari kopuruaren %69,3rekin. Euskaldunak bigarren postuan dira, 650 kazetari ari dira lanean, hamar komunitateak hartuta %12,3 osatzen dutela. Azken postua Korsikak du, 28 kazetari ari dira lanean bertako hizkuntza gutxituan.

1.092 hedabide

Hamar hizkuntza gutxituetan aritzen diren hedabideen kopurua horixe da, 1.092. Horrek ez du esan nahi jarduna osorik hizkuntza horretan egiten dutenik. Ikerketarako ordea, 1.092 hedabide horietako langileak hartu beharrean kontuan, 1.025etakoak hartu dira. Euskararen eta katalanaren hazkundea dela medio, bi horien kasuan aukeratu diren hedabideek hizkuntza gutxitua %70 edo gehiago erabiltzen dute. Gainerako komunitateetatik edozein motatako hedabideak hartu dira, alegia, hizkuntza gutxitua edozein proportziotan erabiltzen dutenak. 1.025 hedabide horietatik 810 (%72) katalanak dira, 109 (%10) euskaldunak, galiziarrak 45 (%4) eta gainerako zazpi komunitateak 5 eta 20 hedabideen artean dabiltza.

Kazetari gehienak irrati eta telebista publikoetan

Euskal Herriko Unibertsitateko bost irakasleek ateratako bost ondorio aipatuko ditugu.

Kopuruari dagokionez, katalanen nagusitasuna nabaria da, ia lau mila kazetari ari da lanean katalanez. Bigarren taldean aipatuko ditugu euskaldunak eta galiziarrak, bakoitzak 500 inguru kazetari ditu. Hirugarren taldean daude irlandarrak, samiak, galestarrak eta frisiarrak, bakoitza ehun bat kazetarirekin. Azken taldean daudenek –bretoiak, eskoziarrak eta korsikarrak– 50 kazetari baino gutxiago dituzte hizkuntza gutxituan lanean.

Hedabide motari dagokionez, irratiaren indarra da azpimarratzekoa. Hamarretik zazpi komunitatetan kazetarien ia erdia ari da irratian lanean, agian, bitarteko merkeena eta sinpleena delako irratia. Katalanen egoera bestelakoa da, haien egoerak antz gehiago du gehiengoen hizkuntzena; idatzian ari da kazetarien %31,4, irratian %35,6 eta telebistan %33. Telebista da nagusi berriz, galestarren komunitatean, kazetari erdiak baino gehiago ari dira medio horretan lanean. Idatzizkoa oso gutxi garatu dute eta 2002an galesez idatzitako egunkaria sortzeko ekimena abian jarri bazen ere, oraindik proiektua gauzatzeko arazo larriak dituzte. Euskal komunitatearen ezaugarriak ere bereziak dira, paperari begira ari da lanean: kazetarien %49,2 idatzizkoan ari da lanean, telebistan %31 eta irratian %19,8.

Ez dago zalantzarik, hedabide gehienak publikoak dira, kazetarien %63,6k egiten du lan hedabide publikoetan. Hamar komunitatetatik bostetan ia kazetari guztiak hedabide publikoetan ari dira lanean, hau da, frisiarrak, eskoziarrak, irlandarrak, samiak eta galestarrak. Katalanak, euskaldunak eta bretoiak ari dira lanean indar gehiagoz hedabide pribatuetan; lehen bien kasuan kazetarien %38 eta hirugarrenaren kasuan %35,4. Hedabide publiko eta pribatuen arteko banaketa hedabide motarekin batera doa, alegia, irrati eta telebista gehienak publikoak dira eta idatzizko komunikabideak pribatuak. Ikerlarien ustez, egoera honek bi esanahi izan ditzake: batetik, erakunde publikoek arreta jartzen dute hizkuntza gutxituetako hedabideak laguntzeko, eta bestetik, ekimenerako indar ahula erakus dezake hedabide publikoen kopuru hain handiak.

Hedapenari dagokionez, kazetarien %71,6k komunitate politiko eta linguistiko osoan hedatzen diren komunikabideetan egiten du lan.

Generoari dagokionez, hizkuntza gutxituetako portzentajeak gehiengoen hizkuntzetakoen antzekoak dira, kazetarien erdia pasatxo gizonezkoak dira eta emakumezkoak %48,1.