“Mailegu hau erabiliko dut... interes altuko kreditu txartelen zorrak kitatzeko eta erosi dudan gela bakarreko etxea handitzeko: nire ahizpari lagundu behar diot bere bi umeekin, dibortzio arriskutsu bati aurre egin behar diolako. Beraz, nire gela bakarretik hiru gelako etxea izatera pasa nahi dut”. Horiek dira Prosperreko (www.prosper.com) 278370 zenbakidun erabiltzailearen arrazoiak diru eske etortzeko. Bere izenik ez dakigu, baina bi argazki jarri ditu mailegu eskariarekin eta horrela jakin dugu ilehoria dela. 12.000 dolar (8.200 euro inguru) behar ditu eta oraingoz ez doakio batere gaizki: behar zuen diruaren %62 betetzeko moduko eskaintzak jaso ditu.

Dirua pertsonen artean mailegatzeko aukerak ugaritzen ari dira azkenaldian Interneten. Bitartekaririk gabeko sistemak dira, musika elkartrukerako erabiltzen diren P2P sareen (eMule adibidez) antzekoak. Abantaila berriak eskaintzen dizkiote krisi garaiotan diru premian dabilenari: interes tasa negoziatzeko parada, finantza erakunde batekin aritu beharrean pertsonekin tratua egiteko aukera eta taldeka, konfiantzazko lagunekin sosak eskatu ahal izatea, itzultzeko orduan laguntza edukitzeko.
Dirua mailegatzeko prest dagoenak ere negozio aukera berriak ditu. Nabarmenena beharbada, edozein pertsona bihur daitekeela banketxe, eta interesekin diru pixka bat irabazi. Nola litekeen? Mailegu osoa uzteko adina diru izatea ez delako beharrezkoa. Etxea handitu nahi duen ilehoriari 50 euro eskain diezazkiokezu, ez duzu zertan eskura eduki bere diru premia aseko duen kopuru osoa. Edozein gauza salerosteko erabiltzen den eBay atariarekin konparatu dute Prosperren funtzionatzeko modua, enkante bidezko sistema erabiltzen duelako. Eskaria egiten duenak zenbat diru behar duen esaten du, eta gehienez zein interes ordaintzeko prest dagoen. Hortik aurrera, erabiltzaileak eskaintzak egiten hasiko zaizkio.

Demagun...

3.000 euro behar dituzula –ez dizugu galdetuko zertarako–. Bueltan gehienez %3ko interes tasa ordaintzeko prest zaude. Has dadila enkantea. Erabiltzaile batek 1.000 euro eskaini ditu %2ko interesarekin eta zerrendako aurreneko postuan jarri da. Bigarren erabiltzaile bat azaldu da eta beste 1.000 euro jarri ditu mahai gainean, baina %1eko interesean. Bera da sailkapeneko burua orain, zuretzako eskaintzarik onena egin duelako. Hirugarren keinua: beste 1.000 euro, oraingoan %0,5ko interesean. Behar duzun diru kopurua hiru eskaintzok osatu duten arren, oferta berriak egin ahal izango dizkizute oraindik. Zuk erabaki dezakezu zenbat denboraz luza daitekeen enkantea: hiru, bost, zazpi edo hamar egunekoak dira Prosperrek baimentzen dituen epeak. Edonola ere, jaso dituzun proposamenekin mailegua osatuta baldin badago edozein unetan itxi dezakezu eskaintza berriak egiteko aukera. Behin zerrenda itxita, onenetik txarrenera ordenan jarriko dira, interes tasa baxuena eskaini duenetik altuenera, eta maileguaren kopurua betetzen dutenek bakarrik utziko dizute dirua. Denen portzentajeen batezbestekoa egin eta akabo: mailegu bakarra ordaindu beharko duzu.

3.000 euroko beharra asetzeko jaso dituzun hiru eskaintzak egokiak iruditu zaizkizu. %2, %1 eta %0,5eko interes tasak eskaini dizkizutenez, hiruren batezbestekoa izango da ordaindu beharko duzun interesa, %1,16 alegia. Prosperrek ordaindutako mailegu bakoitzeko %1 kobratuko dizu; eskaintzaileei berriz, urte osoan interesekin irabazi duten diruaren %0,5 eskatuko die.

Britainia Handiko Zopa

Prosper AEBetan sortu zen 2006an. Urtebete lehenago prestatu zuten Britainia Handian Zopa (www.zopa.com). “Agur banketxeei, kaixo mailegu gizatiarragoei” dio profeta baten moduan enpresaren Interneteko atariak. Prosperren antzera funtzionatzen du, diferentzia bakarra erabiltzaileek zerbitzuari ordaindu behar dioten portzentajea da. Zopak %0,5 kobratzen die truke bakoitzeko, bai dirua eskatzen dutenei, baita eskaintzen dutenei ere. Koilarakada txikiagoak hartuz jatea ere posible da banku mota honentzat.
Oraindik dirua Internet bidez kudeatzera ohituta ez dagoen gizartean zalantzak nagusitzen dira ordea: zer gertatuko litzaidake dirua maileguan utzi eta itzuliko ez balidate? Bere izena ere ez baldin badakit, nork ziurtatuko dit dirua utzi diodan pertsona fidatzekoa dela?

P2P banku arrakastatsuenek antzeko mekanismoa erabiltzen dute euren bezeroak sailkatzeko: dirua eskatzera hurbiltzen denaren finantza datuak ikertzen dituzte. Ondotik sailkatu egiten dute, bere ordaintzeko gaitasunaren arabera. Prosperren sailkapenean AA mailak ematen du ziurtasun handiena, eta HR mailako norbaiti dirua uztea berriz, arrisku handitan sartzea da –hortik letrak, ingelesez High Risk–.

Mailegu eske hurbiltzen denaren zalantzak argitzen errazagoa da: finkatutako interesarekin itzuli beharko du utzi dioten dirua, adostutako epean. Horretan pertsonen arteko maileguak ez daude oso urrun ohiko banketxeen eredutik. Inork ez duela dirua erregalatzen alegia.

Bertan Bilbao (Vizcaya bankua)

P2P mailegu sistema fidagarria dela esateko arrazoi pisuzkoena Francisco Gonzalez BBVA bankuko zuzendariak eman du. Otsailaren 3an Espainiako El Pais egunkarian Internet, espazio berri bat pertsonentzat izeneko artikuluan Prosper eta Zoparen inguruan hitz egin zuen. “Mota honetako agenteek etorkizuneko finantza industria dominatuko ote dute?” galdetu zion bere buruari. Bere iritzia: ez. Orduan, zergatik dauka begiz jota 150 urteko banketxeak sare sozialen bidez eraiki den mailegu sistema? Gonzalezek uste du abantaila lehiakorra ohiko bankuena dela, baina hamaika ikusteko jaioak gara. Norbaitek hamabi eskaini al ditu?