Garraioaren kalteak
- Klimaren eta Ingurumenaren Ikerketarako Nazioarteko Zentroak (CICERO) mundu mailako azterketa egin du garraioaren eta berotegi efektuaren arteko harremanaren inguruan. Itsasontziek eta trenek nota ona jaso dute, errepideetako garraio sistemek –autoek eta kamioiek–, berriz, oso eskasa.
Kontzeptu berri baten arabera neurtu dute garraio mota bakoitzaren eragina berotegi efektuan eta kontzeptu horri “bortxaketa erradioaktibo” deitu diote, neurri unitatea watt metro karratukoa izanik. Emaitzak PNAS aldizkari ospetsuan eman dira argitara; bertan adierazten denez, industri garapenarengatik egiten diren CO2 isurien %15 garraioari leporatu behar zaio, eta horretatik bi heren errepide bidezko garraioari dagozkio. Itsasontzien kasuan argi-ilunak daude; batetik, sufre dioxidoa eta nitrogeno oxidoa isurtzen dute, eta horiek sortutako lainoek lurra hozten laguntzen dute, baina bestetik euri azidoa areagotzen dute. Aire bidezko garraioak ere asko “laguntzen” du berotegi efektua indartzen. Izan ere, izugarri ari baita handitzen aire bidezko garraioa. Aldiz, trenbide bidezko garraioa da ezbairik gabe atmosferari kalte txikiena egiten diona, eta ondorioz, ikerlariek garraio mota hori bultzatzea komeni dela diote.
Meteorito hiltzailearen inguruko datu gehiago
Orain 65 milioi urte Yucatan-en (Mexiko) eroritako meteoritoak espezie askoren desagerketa eragin zuen. Hamar kilometroko diametroa zuen meteoritoak, eta izugarrizko kraterra sortu zuen Lurraren kontra jotzean, baina beti izan da misterioa nola horrelako harri puska batek hainbesteko sarraskia eragin zuen mundu osoan.
Texas-ko (AEB) Unibertsitateko Sean Gulick ikerlariak Nature Geosciences aldizkarian argitaratu duen artikuluaren arabera, meteoritoa uste baino ur sakonagoetan murgildu zen, eta horregatik, atmosferara isuritako ur-lurrin kantitatea uste zena baino zazpi aldiz handiagoa izan zen. Gainera, ur-lurrinarekin batera sufre dioxidoa isuri zen, eta hortaz Lurrak euri azido ekaitz ikaragarria jasan zuen, izugarrizko hozketaz gain. Hozketak eta euri azidoak, biek dute espezieak desagertzearen erantzukizuna, Gulicken esanetan. Haren ikerketaren emaitzak ezin dira momentuz ziurtzat hartu, baina oso bide interesgarria zabaldu dute gertatutakoa hobeto ulertzeko.
Kutxa Banku Fundazioak adierazi du Kutxabankeko presidentearen adierazpenek ez dutela fundazioaren pentsamoldea islatzen, "Hizkuntza aniztasuna beti da aberastasun iturri, nekez izan daiteke oztopo", argudiatu dute.
Lineal A duela 4.800-4.500 urte erabilitako idazkera minoikoa da. Berriki, Kretako Knossos jauregi ezagunean, bolizko objektu berezi bat aurkitu dute, ziurrenik zeremonia-zetro gisa erabiliko zutena. Objektuak bi idazkun ditu; bata, kirtenean, laburragoa da eta aurkitutako... [+]
Londres, 1944. Dorothy izeneko emakume bati argazkiak atera zizkioten Waterloo zubian soldatze lanak egiten ari zela. Dorothyri buruz izena beste daturik ez daukagu, baina duela hamar urte arte hori ere ez genekien. Argazki sorta 2015ean topatu zuen Christine Wall... [+]
Nafarroako Erriberako Andosilla herrian, sorpresa ugari ematen ari den indusketa arkeologikoa egiten ari dira Aranzadiko arkeologoak eta herritar boluntario taldeak. Resako aztarnategian orain arte oso ezezaguna zaigun Goi Erdi Aroko gizarteak hobeto ulertzeko aztarnak aurkitu... [+]
Pippi Kaltzaluzeren istorioak lehenengoz kaleratu zirenetik 80 urte bete direla-eta, leku berezia eskaini diote Boloniako Nazioarteko Haur eta Gazte Liburu Azokan. Azkarra, independentea, errebeldea, lotsagabea, menderakaitza, apur bat basatia, sormen handikoa, ausarta eta... [+]
Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako trans pertsonei zuzendutako protokolo asistentziala eguneratzea da helburua. Lehen Mailako Arretako Taldeak (LMAT), trans pertsonentzako Lehen Mailako Arretako Zerbitzu berriak (tLMAZ) eta Gurutzetako Unibertsitate Ospitalean dagoen Genero... [+]
Jaurlaritzak ziurtatu du itxaron-zerrendak bi hilabetetik behera jaitsi direla azken hiruhilekoan. Manu Lezertua EAEko arartekoak, berriz, beste datu bat nabarmendu du herritarren kexei buruzko urteko txostenean: Osakidetzari dagozkion kexak %70 igo dira, eta batez ere... [+]
Gozamen aparta bezain deskribatzeko zaila dakar, norbaiten hitzak irakurri edo entzun ostean, zera pentsatzeak: “Horixe zen neu aurreko hartan azaltzen saiatu nintzena!”. Idazlea eta itzultzailea da María Reimóndez, eta galegoz aritzen da, hizkuntza... [+]
Ugaritu diren “txiringito pribatuei” muga jartzeko asmoz, unibertsitate berriak sortzeko baldintzak gogortu nahi ditu Espainiako Gobernuak. Euskal Herrian polemika artean jaio zen azken unibertsitate pribatuak adibidez, Gasteizko Euneizek, gaur gaurkoz ez ditu... [+]
Juan Bautista Bilbao Batxi idazleak barku batean egiten zuen lan, eta bere bidaietako kronikak bidaltzen zituen Euzkadi egunkarira. Horri esker, XX. mende hasierako mundu osoko kronika interesgarriak ditugu, euskaraz. 1915eko ekainean, hain zuzen, Murtzian egin zuen... [+]
Segurtasun falta dagoen irudipena handitu dela azaldu du Eustaten azken txostenak. Gurean, Trapagaranen, Segurtasuna orain, delinkuenteen aurka manifestaziora deitu dute herritar batzuek.
Bi izan dira sentsazio hori zabaltzeko arrazoiak. Batetik, udalak Udaltzaingoaren... [+]
Haurtzaroaren amaiera eleberri distopikoa idatzi zuen Arthur Clarkek, 1953. urtean: jolasteari utzi dion gizarte baten deskribapena. Eta ez al da bereziki haurtzaroa jolasteko garaia? Jolasteko, harritzeko, ikusmiratzeko eta galdera biziak egiteko unea. Ulertzeko tartea zabalik... [+]
Badira etxebizitzak saltzeko atarietara harpidetuta daudenak, etxe bat erosi nahiko luketelako. Tarteka etxeak ikusteko hitzorduak ere egiten dituzte, eta seguru nago saltzaileak badakiela pertsona horiek ez dutela etxea erosiko, ez bisitan etxeari aurkitzen dizkioten baina... [+]
