Hizkuntza eta irudia goi mailan batzen direnean

  • Talentu fabrika modukoa da Xabiroi, irudigile trebeenak eta gidoilari puntakoenak komiki itxurako istorioetan uztartzen dituena. Jakina, euskaraz. Itzulpenekin konformatzen ez eta euskal produkzioa errotik astintzeko helburuz sortu zen. Merkatuan hamar zenbaki eta hiru album paratu ostean, kalitate maila batere apaldu gabe heldu dio hamaikagarrenari.
Xabiroi komikia
Xabiroi komikia
Ikastoletako Euskaraz Bizi programaren baitako ekimen guztiak bezala, geure hizkuntzaren erabilera geletatik kanpo sustatzeko helburuz plazaratu zen Xabiroi, lerrootan xehetzen ari garen komiki aldizkaria. Bi urte eta erdi joan dira geroztik. Gaur, jolas lekuan, jantokian, autobusean, lagunartean, etxean, nonahi betetzen ahal duen funtzio horretaz gainera, hasierako asmoa bera gaindikatzen duten balioak ere aitortzen zaizkio bederatzigarren arteari begira bizi den argitalpen honi. Garrantzitsuena, gazte nahiz helduentzako komikigintzaren hauspo izatea; euskarazko produkzioari haize ematen dion bakarrenetakoa izatea. Eta, bidenabar, gazteei irakurzaletasuna pizteko produkturik erakargarrienetakoa bistaratzea.

“Euskarazko produkzioan zulo kronikoa ikusten genuelako heldu genion serio gaiari –azaldu digu Arantza Munduategi Ikastolen Federazioko kideak–. Haur eta gazteentzako literaturak segida handia duen bezala, komikigintzan herren genbiltzan aspaldian, Ipurbeltz aldizkariak txikiei erreparatzen baitie nagusiki. Geuk ere, Federazioak, haur hezkuntzarako material asko eman dugu argitara urtetan, baina DBHko ikasleei ezer gutxi eskaini izan diogu”.

Munduategik esandakoaren haritik, euskarazko komiki liburuak merkaturatzen dituen argitaletxe nagusiak, alegia Saurek, bikain osatutako katalogoa du dagoeneko merkatuan, baina bertan aurkituko ditugun obra gehienak Europako egile esanguratsuen itzulpenak dira mementuz.

Arrakastaren gakoak

Xabiroik bide laua egin du orain arte. Ikastolen Federazioak zalantzarik gabeko babesa eman dio hastapenetik eta kasik oztoporik gabe mamitu izan dira zenbakiak. Munduatek aipatu digunez, lehen bi zenbakiek tirada masiboa izan zuten. Familia guztiei dohainik banatzeko adina inprimatu ziren eta argitalpen berria ikasle, irakasle nahiz gurasoen artean ezagutzera emateko baliatu zituzten.

Gero, jada adin tartea zehaztuta, 14.000tik gora finkatu da komiki aldizkari honen tirada. Ikastetxe bakoitzak komeni zaion kopurua eskatzen du eta euro baten truke saltzen zaio ikasleari. Ez da apenas alerik sobratzen. Ez da dirurik galtzen. Lorpen itzela.

Arrakastaren gakoak aztertzen hasita, bi fenomeno izan ditu bere alde Xabiroik. Batetik, taldeari izendatu zaion kapitaina, Dani Fano, komikizale eta komikigile amorratua, punta-puntako kolaboratzaileak bildu eta tinko mantentzen jakin duena. Komikien kalitate mailari beti goian eustearen meritua ere hari zor zaio. Bestetik, Arantza Munduategi bera, ideiari berehala usaina hartu ziona, erakundean nahiz instituzioetan asmoa mamitzeko bitartekoak lortzeaz gain, ikastolen sarea aldizkariaren sustapenerako eta salmentarako erabiltzen primeran asmatu duena.

“Ideiarekin bueltaka hasi ginenerako ezaguna genuen Dani Fano –argitu digu Munduatek–. Ezaguna eta estimatua, Federazioak plazaratzen dituen argitalpenetan, bereziki multimedia lanetan gurekin jarduna baitzen. Berehala konturatu ginen gure proiektua bideratzeko dohain apartak zituela, mundu horretan dabilenaren abantaila guztiak txertatuko zizkiola aldizkariari”.

Fanok pozarren heldu zion erronkari, CD-ROMak ilustratzen eta bestelako zereginetan gustura aritu izanagatik ere, komikigintza baitu lanik maiteena. Bi irizpide nagusi finkatu zituen aldizkariaren ardura bere gain hartu zuenean. Lehena, kolaboratzaileei lanak duin ordaintzea: “Gure orrietan ikusiko dituzun egileak irudigintzan profesionalak dira. Kalitate handia bermatzen duten marrazkilari eta gidoilariak biltzen ditugu eta ordainik gabe ezin da maila gorena eskatu”. Horri esker, komikilari apartak eman dituzte ezagutzera. Kasurik esanguratsuenen artean, Iñaki G. Holgadorena dugu aipagarri. “Bere lanak Frantzian sona handikoa den Spirou aldizkarian edota Heavy Metal estatubatuarrean argitaratzen diren arren, hemen ezezaguna zen. Xabiroik euskaraz ere sortzea ahalbidetu dio”.

Bigarren irizpidea, sorkuntzari askatasuna ematea, gaiaren hautua egileari libre uztea. Nagusiki ikastoletako ikasleen artean banatzeko produktua den arren, egileei ez zaie gaietan edo estiloan mugarik jartzen “zalantza agertu izan didanari –dio Fanok– paperean gogoak ematen diona paratzeko esan izan diot, ‘zerorrentzat balitz bezala egin’. Gazteei ezin baitzaie edozer eman. Usaina berehala hartuko liokete. Gazteen izenean ari bagara ere, helduentzako komikia da gurea, haur kutsurik gabea”.

Euskara landua

Idazketari dagokienez, taldean bi zuzentzaile dituzte testuen egokitasuna ziurtatzeko. “Egile gehienak euskaldunak dira –nabarmendu du Fanok–, hizkuntza ederki menderatzen dutenak, baina argitalpen gehienetan bezala, zenbat eta arreta handiagoa orduan eta emaitza hobeak lortzen dira”. Bestalde, ahalegin berezia egiten da gazteen erregistroak lantzeko. “Zorionez, Asisko, Kike Amonarriz edota Antton Olariaga bezalako adituak ditugu inguruan. Askotan azaltzen dizkiogu kezkak elkarri”.

Aldizkari honen beltzune bakarra ikastolen saretik kanpoko salmenta dela esan liteke. Ikastoletan baino garestixeago, baina merke, oso merke eskaintzen bada ere (1,5 euro), Elkarreko megadendetan egin diren saioek emaitza makalak erakutsi dituzte orain arte. Beharbada, sustatze lanik kasik egiten ez delako. Beharbada, ikastoletatik kanpo ezagutzen ez delako nahiz produktua zuzenki ikastolari lotzen zaiolako. Beharbada, zenbaki batetik besterako tartean pista galtzen zaiolako –lauzpabost zenbaki argitaratzen dira urtean–.

Arduradunok dioskutenez, “Xabiroi bezalako lan bat libreki argitaratzea ezinezkoa da gaur egun. Ikastolena bezalako erakunde baten babesa ezinbestekoa da iraupena ziurtatzeko. Geure kasuan, bezeroak etxean bertan edukitzeak lasaitasun handia eman digu. Harremana askoz ere zuzenagoa da.”

Harpidetza egiteko modurik ere ez da abian jarri. Arantza Munduategik argitu digunez, bezeroak batzeko modu horri ez zaio bide errazik ikusten: “Ikastolen Federazioan arrotza zaigu sistema hori eta nahiago izan dugu lehenik dakigunari ondo heltzea”.

Nolanahi ere, aldizkari gaztea da Xabiroi, hasi berria, kanpora begira jarri aurretik oinarriak ongi sendotu nahi dituena.

Azkenak
Alternatibei zirrikitua irekitzeagatik

Zerbait egin beharra izan liteke aurtengo Argia Sarietan garaikurra jaso berri dutenen oinarria. Zapalkuntzaren, bazterkeriaren, ahanzturaren aurrean antolatzearen erabakia hartu izana. Edo ilunetik argia ateratzea, zirrikituak bilatzea eta komunitateari eskaintzea. Balio... [+]


Hondarribiarren gehiengoak alarde parekide bakarraren alde egiten du, udalaren inkesta baten arabera

Inkestatuen %45,6k alarde parekide bakarra nahiago du herriarentzat eta %65ak baino gehiagok alardearen gatazka konpontzeko herritarrek gai horren inguruko hitzaldi eta tailerretan parte hartu behar dutela adierazi dute.


2025-02-05 | Iñaki Murua
Bide luzea pauso ttikitan!

Bidea pausoka egiten da, eta hasiak egina dirudiela ikasi nuen aspaldi xamar. Baina jendeak esaldi hori edukiz betetzen ere ikasi nahi du. Bakarrik ezer gutxi lor genezake, hasi orduko etsi, akaso. Sekulako jendetza biltzeak ere antolaketa zaildu eta ikusi beharrekoa gandutu... [+]


Gutxiengoa

Ez zuen egoki jokatu, neurriak hartu behar ziren, bestela, ez dugu ikasten. Itxuraz, ez zen ohartzen egindakoaren inpaktuaz, normal jarraitzen zuen, batzuetan, ingurukoek baino itxura zoriontsuagoz. Gainera, altuegi hitz egiten du, hori ez zaio inori gustatzen. Darabiltzan... [+]


Ez ei dakite zergatik

Hezkuntza Sailak ez ei du ulertzen publikoko langileak zergatik joan garen grebara. LAB sindikatuari galdetzea dauka. Sindikatu horrek akordioa sinatu zuen sailarekin, 2023ko apirilean. Urte bi geroago grebara deitu dute haiek ere, aurrekoetan ez bezala, Hezkuntza Sailak... [+]


Julen Goldarazena, 'Flako Fonki'. Xakea eta jotak
“Ez dakit euskara hobetu dudan edo lotsa galdu, baina horrek oso pozik jartzen nau”

Aurretik bistaz ezagutzen banuen ere, musikaren munduak hurbildu gaitu Julen Goldarazena eta biok. Segituan ezagutu nuen Flako Chill Mafiak erakusten zuen irudi horretatik harago eta horrek baldintzatu dizkit, hein handi batean, proiektuarekiko harremana eta iritzia. Lauzpabost... [+]


Derrigorrezko hezkuntzaren etapa guztietan mugikorra debekatu nahi du Generalitateak

Haur Hezkuntzatik hasi eta Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza amaieraraino, ikastetxeetan mugikorra debekatzea du helburu Kataluniako Generalitateko Hezkuntza kontseilariak. 6 urtera arteko haurren ikasgeletan material teknologikorik ez egotea eta eskolen digitalizazioa aztertzea... [+]


2025-02-05 | Tere Maldonado
Irakasle-klaustroak edo mundua nola hobetu

Erretiratu berri den lankide-ohi baten omenez, Historiako irakaslea. Bejondeizula!

Hezkuntza-legeek azpimarratzen dute zein garrantzitsua den ikasleengan pentsamendu kritikoa sustatzea. Baina irakasle-klaustroak, garai batean ideien eztabaidarako eta proposamenak... [+]


Demokraziaren muga geopolitikoak

Mendebaldeko herrialdeetako demokrazia liberalak demokrazia minimalista baten itxura gero eta handiagoa du. Definizioaren muina litzateke hauteskunde bidezko gobernu aldaketak errespetatzen direla. Horren aldaera autoritarioari Levitsky eta Way politologoek autoritarismo... [+]


Langabeziak gora egin du Hego Euskal Herrian, batez ere emakumeen eta gazteen artean

Langabeen artean, 2.302 pertsona gehiago erregistratu dituzte urtarrilean Hego Euskal Herrian, eta horietatik 2.173 emakumeak dira, Espainiako Lan Ministerioak emandako datuen arabera.


Napalmaren erredura sakonak

Vietnam, 1965eko otsailaren 7a. AEBetako aire-armadak lehenengoz napalma erabili zuen biztanleria zibilaren kontra. Ez zen gasolina gelatinatsua erabiltzen zen lehen aldia. Bigarren Mundu Gerran hasi ziren bonbekin batera jaurtitzen eta,  Vietnamen bertan, Indotxinako... [+]


Teknologia
Kanpokoa mehatxu

Zutabe hau idazten nengoela, gaia aldatu behar izan dut, nire arreta osoa harrapatu dutelako Trumpen muga-zergek. Azalpen gutxi beharko duzue, leku guztietan da berria, Txinako produktuei %10eko zerga eta Kanadako eta Mexikoko produktuei %25eko muga-zergak jarri dizkie. Trumpek... [+]


2025-02-05 | Ula Iruretagoiena
Lurraldea eta arkitektura
Etxeko komuna

Euskadi irratian baineraren ordez dutxa jartzeko iragarkiak etxeko komunean obrak ya hastera animatzen duen kuña hori. Obra erraza, inbestitze txikia eta aldaketa handia iragartzen da. Komunetako sanitarioen joerak aldatu dira eta ahoz aho zabaldu da zeinen eroso eta... [+]


Eguneraketa berriak daude