Sariz mozorrotutako zerga
- Erroma, III. mendea. Hamar gamelu edo hamar euli. Horiexek ziren Heliogabalo enperadoreak egindako zozketa ospetsuen sariak. Loteriak, hots, gozagarri moduan egindako zozketak, antzinako Erroman sortu ziren. Zotz egiteko modu hark, dena den, ez zuen arrazoi ekonomikorik atzean, agintarien denbora-pasa hutsa zen, eta beste hainbat jardunekin batera Inperioarekin batera ezkutatu zen, mila urteko kuluxka egiteko.
Gero eta sari handiagoak ematen hasi ziren. Alemaniarrak XV. mendearen hondarrean hasi ziren zozketak egiten eta, sariei dagokienez, haien parekorik ez zen. Horra benetako sari “potoloa”: hiri bat, 29 herrixka, 10.000 hektarea baso, 1.000 hektarea baratz, jauregi bat eta bi lantegi.
Italiako hiri-estatuetan loteria modukoak sortu ziren XV. mendean, Genoan eta Venezian lehenik. Genoako loteriaren jatorria ere bitxia da: usadio zaharrari jarraituz, hiriko senatuko 90 eserlekuetatik bost zozketaz banatzen ziren. Kutxa batean 90 bolatxo sartu eta markatutako bost bolatxoak ateratzen zituztenek eserlekua eskuratzen zuten. Hortik abiatuta, Lotto de Genoa izeneko loteria jaio zen.
Italiar penintsula guztian zabaldu zen jokoa XVI. eta XVII. mendeetan, baita Europako hainbat herrialdetara ere, besteak beste Frantziara eta Espainiara. XVIII. eta XIX. mendeetan herritarrek oso gustuko zuten loteria, baina intelektualek jokoaren kontrako korrontea bultzatu zuten. Ondorioz, ia Europa guztian debekatu edo erdi lotsaturik mantendu zuten, arrazoi finantzarioak argudiatuz. Espainian ordea, tinko eutsi zioten jokoari. 1763an, Eskilatxeko markesak, Karlos III.aren Gerra eta Ogasun idazkari zela, primitiboa deritzan loteria ezarri zuen, Genoako 90 bolatxoen sisteman oinarrituta –1985ean berreskuratu zuten jokoa–. Gabonetako zozketa 1811n jaio zen eta, esan beharrik ez dago, bizi-bizirik dago oraindik.
Jokatzeko ohitura zabaltzearekin bat, saria eskuratzeko trikimailu eta sineskeriak ere hedatu ziren. Bilbon, esaterako, kanpotik etorritako ohiturari eutsi zioten; San Tadeoren laguntza izateko 60 egunez egin behar zen otoitz. Elorrion, bi isatseko sugandila harrapatu eta kutxa batean sartzen zuten loteria txartelarekin batera. Erronkarin, aldiz, gauza bera egin behar zen, baina sugandilaren ordez muskerra sartuz. Eta egun, bi isatseko muskerra harrapatzea baino askoz zailagoa da loteria tokatzea. Baina badaezpada…
Heriotza-zigorra eskatzeko argudio gisa, "indarkeria politikoko ekintza" izan zela adierazi du AEBetako Fiskal Nagusiak.
Palestinarekin Elkartasuna plataformaren ekimenez, txirrindularitzarekin lotura duten 70 bat pertsonak eskatu dute talde sionistak ez dezala txapelketan parte hartu, eta lortu dute.
Ion Aranburu koma egoeran eta ZIUan ingresatuta egon zen hainbat astez, erasoaren ondorioz.
Lekukotasunak, autopsia txostenak eta atxiloaldian izenpeturiko adierazpenak bildu ditu The Independent komunikabide britainiarrak. 2023ko urriaren 7az geroztik 70 palestinarrek dute bizia galdu Israelgo presondegietan. Palestinar presoen alde dabilen Addameer elkartearen... [+]
Kutxa Banku Fundazioak adierazi du Kutxabankeko presidentearen adierazpenek ez dutela fundazioaren pentsamoldea islatzen, "Hizkuntza aniztasuna beti da aberastasun iturri, nekez izan daiteke oztopo", argudiatu dute.
Lineal A duela 4.800-4.500 urte erabilitako idazkera minoikoa da. Berriki, Kretako Knossos jauregi ezagunean, bolizko objektu berezi bat aurkitu dute, ziurrenik zeremonia-zetro gisa erabiliko zutena. Objektuak bi idazkun ditu; bata, kirtenean, laburragoa da eta aurkitutako... [+]
Londres, 1944. Dorothy izeneko emakume bati argazkiak atera zizkioten Waterloo zubian soldatze lanak egiten ari zela. Dorothyri buruz izena beste daturik ez daukagu, baina duela hamar urte arte hori ere ez genekien. Argazki sorta 2015ean topatu zuen Christine Wall... [+]
Nafarroako Erriberako Andosilla herrian, sorpresa ugari ematen ari den indusketa arkeologikoa egiten ari dira Aranzadiko arkeologoak eta herritar boluntario taldeak. Resako aztarnategian orain arte oso ezezaguna zaigun Goi Erdi Aroko gizarteak hobeto ulertzeko aztarnak aurkitu... [+]
Pippi Kaltzaluzeren istorioak lehenengoz kaleratu zirenetik 80 urte bete direla-eta, leku berezia eskaini diote Boloniako Nazioarteko Haur eta Gazte Liburu Azokan. Azkarra, independentea, errebeldea, lotsagabea, menderakaitza, apur bat basatia, sormen handikoa, ausarta eta... [+]
Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako trans pertsonei zuzendutako protokolo asistentziala eguneratzea da helburua. Lehen Mailako Arretako Taldeak (LMAT), trans pertsonentzako Lehen Mailako Arretako Zerbitzu berriak (tLMAZ) eta Gurutzetako Unibertsitate Ospitalean dagoen Genero... [+]
Jaurlaritzak ziurtatu du itxaron-zerrendak bi hilabetetik behera jaitsi direla azken hiruhilekoan. Manu Lezertua EAEko arartekoak, berriz, beste datu bat nabarmendu du herritarren kexei buruzko urteko txostenean: Osakidetzari dagozkion kexak %70 igo dira, eta batez ere... [+]
Gozamen aparta bezain deskribatzeko zaila dakar, norbaiten hitzak irakurri edo entzun ostean, zera pentsatzeak: “Horixe zen neu aurreko hartan azaltzen saiatu nintzena!”. Idazlea eta itzultzailea da María Reimóndez, eta galegoz aritzen da, hizkuntza... [+]
Ugaritu diren “txiringito pribatuei” muga jartzeko asmoz, unibertsitate berriak sortzeko baldintzak gogortu nahi ditu Espainiako Gobernuak. Euskal Herrian polemika artean jaio zen azken unibertsitate pribatuak adibidez, Gasteizko Euneizek, gaur gaurkoz ez ditu... [+]
Segurtasun falta dagoen irudipena handitu dela azaldu du Eustaten azken txostenak. Gurean, Trapagaranen, Segurtasuna orain, delinkuenteen aurka manifestaziora deitu dute herritar batzuek.
Bi izan dira sentsazio hori zabaltzeko arrazoiak. Batetik, udalak Udaltzaingoaren... [+]